Kolektif Belleğin Modern ve Postmodern Fazları: Karşılaştırmalı Bir Analiz

Kolektif bellek, toplumsal grupların geçmişi, bugünü ve geleceği hatırlama, unutma, (yeniden) yorumlama, temsil etme biçimlerini; bu hatıraları toplumsal bellek haritalarında siyasallaştırarak yüzleşmeye hesaplaşmaya dönük teorik ve eylemlilik kapasitelerini imleyen bir kavramdır. Kolektif belleğin “çerçeveleri” yalnızca bireysel anılara anlam verme işi değildir; aynı zamanda bu anlam vermenin gerekliliği olan ve çoğunlukla kendilerini açıkla göstermeyen toplumsal ve iktisadi faktörlerin değişimlerini içerir. Kolektif bellek çalışmalarının modernizm ve postmodernizm ile ilişkisinin en temel önemi, belleğin temel parametrelerinde, zamanın ve mekânın algılanmasında, organizasyonunda yaşanan değişimlerdir. Bu makalede bu iki tarihsel süreçte kolektif belleğin temel bileşenlerinin geçirdiği dönüşüm odağa alınarak; kolektif bellek kavramının kendisinin ve bileşenlerinin dönüşümlerini tartışılacaktır. Bu doğrultuda amaç, kolektif belleğin dönüşümünün çok yönlülüğünü kavrayabilmektir. Çok disiplinli bir kavramsal, kuramsal kavrayışa sahip olan kolektif bellek çalışmaları için bu kavramsal süreci dönemsel bütünlük içerisinde takip edebilmek, kolektif belleğin sadece literatür boyutunun değil, geçmiş ve gelecek akslarının da netleşmesi anlamına gelir. Bu netleştirme kolektif belleğin süreklilik kapasitesini ve sosyopolitik hareket alanını da doğrudan etkiler

Anahtar Kelimeler:

Kolektif Bellek, Modernizm, Postmodernizm, Tarih, Kültür

Modern and Postmodern Phases of Collective Memory: A Comparative Analysis

Collective memory refers to the ways social groups remember, forget, (re)interpret and represent the past, present and future; It is a concept that implies theoretical and action capacities aimed at confrontation and reckoning by politicizing these memories on social memory maps. The “frames” of collective memory are not just a matter of giving meaning to individual memories; It also involves the change of social and economic factors that are necessary to give meaning and that do not reveal themselves clearly. The most fundamental importance of the relationship between collective memory studies and modernism and postmodernism is the changes in the basic parameters of memory, in the perception and organization of time and space. In this article, focusing on the transformation of the basic components of collective memory in these two historical processes; the transformations of the concept of collective memory itself and its components will be discussed. In this regard, the aim is to understand the versatility of the transformation of collective memory. For collective memory studies that have a multidisciplinary conceptual and theoretical understanding, being able to follow this conceptual process in a periodic integrity means clarifying not only the literature dimension of collective memory, but also its past and future axes. This clarification directly affects the continuity capacity of the collective memory and the sociopolitical field of action.

Keywords:

Collective Memory, Modernism, Postmodernism, History, Culture,

PDF

___

Allen, M. (2016). “The Poverty of Memory: For Political Economy in Memory Studies”. Memory Studies, Vol. 9(4), 371–375.
Barash, J. A. (2017). “Collective Memory”. Sven Bernecker ve Kourken Michaelian (Ed.) içinde The Routledge Hand Book of The Philosopy of Memory. 255- 267. Routledge.
Bauman, Z. (2015). Özgürlük. İstanbul: Ayrıntı.
Blight, D. W. (2019). “The Memory Boom: Why and Why Now?”. Pascal Bayer ve James V. Wertsch (Ed.) içinde Memory in Mind and Culture. 238- 251, Cambridge University Press.
Bourdieu, P. (2016). Akademik Aklın Eleştirisi Pascalca Düşünme Çabaları. İstanbul: Metis.
Carrier, P. (2000). “Places, Politics and The Archiving of Contemporary Memory in Pierre Nora’s Les Lieux de memoire”. Susannah Radstone (Ed.) içinde Memory and Methodology, 37- 58, Bloomsbury.
Connerton, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar?. İstanbul: İletişim.
Fritsch, M. (2005). The Promise of Memory History and Politics in Marx, Benjamin and Derrida. State University of NewYork. Press Albany.
Hartog, F. (2000). Tarih, Başkalık, Zamansallık. Ankara: Dost.
Hirsch, M. (2008). “The Generation of Postmemory”. Poetics Today, 29 (1), 103- 128.
Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık Anıları Bellek Yitimi Kültüründe Zamanı Belirlemek. İstanbul: Metis.
Hobsbawn, E. (1999). Tarih Üzerine. Ankara: Bilim Sanat.
Jenkins, K. (1995). On “What’s History?” From Carr and Elton to Rorty and White. Routledge.
Kansteiner, W. (2002). “Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory”. History and Theory, 41(May), 179- 197.
Kattago, S. (2015). “Introduction: Memory Studies and Its Companions”. Siobhan Kattago (Ed.) içinde The Ashgate Research Companion to Memory Studies, 1- 23, Ashgate.
Kuhn, A. (2000). “A Journey Through Memory”. Susannah Radstone (Ed.) içinde Memory and Methodologies, 179- 198, Bloomsbury.
Landsberg, A. (2004). Prosthetic Memory: The Transformation of American Remembrance in the Age of Mass Culture. Chichester, West Sussex: Columbia University Press.
Lukacs, G. (2021). Marksizm mi Varoluşçuluk mu?. İstanbul: Yordam.
Llyod, S. (2006). “Post-modernizm, Modernite ve Muhalefet Geleneği”. Stuart Sim (Ed.) içinde Post-modern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü, Ankara: Babil.
Mansfield, N., (2021), Öznellik Freud’dan Haraway’e Benlik Kuramları. İstanbul: Babil.
Matsuda, M., (1996), The Memory of Modern. Oxford University Press.
Maza, S. (2022). Tarihi Düşünmek: Geçmişin Değişen Eşkâli. İstanbul: Fol.
Nalbantoğlu, Ü. (2010). Yan Yollar Düşünce, Bilgi, Sanat. İstanbul: İletişim.
McGrattan, C. (2013). Memory, Politics and Identitiy Haunted by History. Palgrave Macmillan.
Olick, J. K.; Robbins, J. (1998). “Social Memory Studies: From “Collective Memory” to The Historical Sociology of Mnemonic Practices”. Annu. Rev. Sociol. 24, 105- 140.
Radstone, S.;Hodgkin, K. (2003). “Propping The Subject: Introduction”. Susannah Radstone ve Katharine Hodgkin (Ed.) içinde Memory Regimes, 55- 60. Routledge.
Radstone, S. (2000). “Working with Memory: An Introduction”. Susannah Radstone (Ed.) içinde Memory and Methodology, 1- 25, Bloomsbury.
Read, J. (2014). Sermayenin Mikropolitikası Şimdiki Zamanın Tarih öncesi ve Marx. İstanbul: Metis.
Reiss, T. J. (1982). The Discourse of Modernism. Cornell University Press.
Sancar, M. (2010). Geçmişle Hesaplaşma Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne. İstanbul: İletişim.
Schwarz, B. (2003). ““Already The Past” Memory and Historical Time”. Susannah Radstone, Katharine Hodgkin (Ed.) içinde Regimes of Memory. Londra: Routledge.
Schwartz, B. (1982). “The Social Context of Commemoration: A study in Collective Memory”. Social Forces. 61(2), 374–402.
Sohn- Rethel, A. (2011). Zihin Emeği- Kol Emeği Epistemoloji Eleştirisi. İstanbul: Metis.
Sokal, A. (2011). Post modernizmin Bilimsel, Felsefi ve Kültürel Eleştirisi. İstanbul: Afa.
Stone, D. (2013). The Holocaust, Fascism and Memory: Essays in the History of Ideas. Palgrave Macmillan.
Tol- Göktürk, E. D. (2006). Dünden Yarına Yurttaşlık: 21. Yüzyılda Yurttaşlık, Ulus Devlet ve Küreselleşme. İstanbul: SAV.
Tuğrul, S. (2021). Yitik Bellek: Yas, Kimlik, Yüzleşme. Ankara: Dipnot.
Winter, J. (2006). Remembering War: The Great War Between Memory and History in The Twentieth Century, Yale University Press.
Wood, M. E. (2007). Marx’a Dönüş. İstanbul: Kalkedon.
Wood, M. E. (2013). Yurttaşlardan Lordlara Eskiçağdan Ortaçağa Batı Siyasal Düşüncesinin Toplumsal Tarihi. İstanbul: Yordam.
Urhan, V. (1999). “Modernizm, Post modernizm ve Personalizm”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 2 (8), 143- 168, Ankara: Doğu Batı.
Yaraşır, V. (2021). Ters Dalga Tarih ve Pratik. ElYazmaları.
Yılmaz, L. (2010). Modern Zamanın Tarihi Batı’da Yeni’nin Değer Haline Gelişi. İstanbul: Metis.
Young, N. (2020). Postnational Memory Peace and War: Making Pasts Beyond Borders, Routledge.