Osmanlı Mizah Basınının Bir Temsilcisi: Latife Gazetesi (1874-1875)

Basın, tarih araştırmaları için her zaman önemli bir çalışma alanı olmuştur. Çünkü yaşam içerisinde meydanagelen birçok önemli olayı basın kayıt altına almaktadır. Bir toplum hakkında herhangi bir bilgiye ulaşabilmekiçin dönemin basın yayın organlarını incelemek tarih araştırmaları için çok önemli bir kaynağı teşkiletmektedir. Mizah basınının da tarih araştırmaları için ayrı bir önemi vardır. Çünkü mizah basınının enönemli özelliği görselliğe ve hicve yer vermeleridir. Görsel unsurların ve hicvin insanları etkileme oranı çokyüksektir. Bu yüzden mizah yayın organlarının etkisi ve bu etkiye karşı doğan tepkiler çok daha fazlaolmuştur. Latife gazetesi Zakarya Beykozluyan tarafından çıkarılmıştır. Bu çalışmada Latife Gazetesi’nin; 12Ağustos 1874 (28 Cemâziyel-âhir 1291) tarihli birinci sayıdan 30 Ekim 1874 (19 Ramazan 1291) tarihiyirminci sayılar arası ile 3 Nisan 1875 (26 Safer 1292) tarihli birinci sayısından 18 Mayıs 1875 (12 Rebîülâhir 1292) tarihli yirminci sayılar arası incelenmiştir. Latife gazetesi 1870’li yıllarda yaşanan olayları mizahibir dille gözler önüne sermiştir. Gazetede yer verilen konular; İstanbul haberleri ile belediye hizmetleri,Osmanlı’da ulaşım ve tramvay, vapur, omnibüste yaşanan sorunlar dönemin diğer gazeteleriyle aralarındakiçekişmeler, Gedikpaşa Tiyatrosu’nun yöneticisi Güllü Agop ve Osmanlı Tiyatrosundaki gelişmeler ileOsmanlı’da modadır. Bu konular hakkında genellikle alaycı bir dil kullanılmış ve daha çok hiciv ve eleştirişeklinde yazı ve haberler gazetede yayınlanmıştır. Bu çalışmanın amacı 1874-1875 yılları arasında yayınlananLatife gazetesi incelenerek yayınlandığı tarihte Osmanlı’da yaşanan sosyal ve ekonomik olaylara bir mizahgazetesi çerçevesinden bakarak dönemi anlamak amaçlanmıştır. Latife gazetesi mizahi bakış açısıyla özellikleİstanbul’da halkın yaşadığı pek çok sorunu dile getirmiş ve 1874-1875 yıllarında İstanbul’un gündeme ışıktutmuştur.

A Representative Of The Ottoman Press Humor: Latife Newspaper (1874-1875)

The press has always been an important field of study for historical research because it records many important events in life. In order to obtain any information about a society, examining the media organs of the period constitutes a very important source for historical research. The humor press has also a special importance for history research. Because the most important feature of the humor press is that they include visuality and satire. The effect of visual elements and satire is very high on people. Therefore, the effect of humor press and reactions to this effect has been much more. The Latife newspaper was published by Zakarya Beykozluyan. In this study, from the first issue of the newspaper dated August 12, 1874 (28 Cemâziyel-âhir 1291) to the twentieth issues dated October 30, 1874 (19 Ramazan 1291) and from the first issue dated April 3, 1875 (26 Safer 1292) to twentieth issue dated May 18, 1875 (12 Rebîül-âhir 1292) were examined. Latife newspaper revealed the events of the 1870s with humorous language. The general issues mentioned in the newspaper are İstanbul news, municipal services transportation in the Ottoman Empire problems in trams, steamboats and omnibus conflicts with other newspapers of the period, Güllü Agop who the director of Gedikpaşa Theater, developments in Ottoman Theater and fashion in the Ottoman Empire. A satirical language was usually used about these issues and mostly satirical and criticized articles and news have been published in the newspaper. The aim of this study is to analyze the period by looking at the social and economic events in the Ottoman Empire from the perspective of a humor newspaper, by analyzing the Latife newspaper published between 1874 and 1875. Latife newspaper, with its humorous point of view, expressed many problems especially in Istanbul and shed light on the agenda of Istanbul between 1874 and 1875

PDF

___

Akyüz, K. (2017). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri. İstanbul: İnkılap Yayınları.
Altın, H. (2014). II. Meşrutiyet devri Osmanlı mizah basını. Ankara: Grafiker Yayınları.
Apaydın, M. (2007). Tanzimat’tan sonra mizah ve hiciv, Türk edebiyatı tarihi. C.3, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Baykal, H. (1990). Türk basın tarihi: 1831- 1923. İstanbul: Afa Matbaacılık.
Beykozluyan, Z. (1874, 15 Ağustos). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 2.
Beykozluyan, Z. (1874, 12 Ağustos). Muhavere. Latife, s. 2.
Beykozluyan, Z. (1874, 12 Ağustos). Telgraf. Latife, s. 3.
Beykozluyan, Z. (1874, 9 Ekim). İlânât. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 22 Ağustos). İlânât. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 5 Eylül). İlânât. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 26 Ağustos). Varaka. Latife, s. 2.
Beykozluyan, Z. (1875, 3 Nisan). Elenko hikâyesi. Latife, s. 3.
Beykozluyan, Z. (1875, 6 Nisan). Karikatür. Latife, s. 7.
Beykozluyan, Z. (1874, 24 Ekim). Ahvâl-i milel. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1874, 29 Ağustos). Karikatür. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 19 Ağustos). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1874, 27 Ekim). Latife’ye mahsus telgraf. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1875, 10 Nisan). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 13.
Beykozluyan, Z. (1874, 19 Ağustos). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1875, 5 Mayıs). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 56.
Beykozluyan, Z. (1874, 5 Eylül). Karikatür. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 27 Ekim). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 3.
Beykozluyan, Z. (1874, 12 Ağustos). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 2.
Beykozluyan, Z. (1874, 13 Ekim). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1874, 16 Ekim). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 1.
Beykozluyan, Z. (1874, 19 Ağustos). Karikatür. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 26 Ağustos). Telgraf. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 12 Ağustos). İlânât. Latife, s. 2.
Beykozluyan, Z. (1874, 26 Ağustos). Karikatür. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1874, 2 Ekim). Karikatür. Latife, s. 4.
Beykozluyan, Z. (1875, 7 Mayıs). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 57.
Beykozluyan, Z. (1875, 7 Mayıs). Karikatür. Latife, s. 64.
Beykozluyan, Z. (1875, 13 Nisan). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 17.
Beykozluyan, Z. (1875, 13 Mayıs). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 69.
Beykozluyan, Z. (1875, 17 Nisan). Havâdis-i dâhiliye. Latife, s. 27.
Çakır, H. (1997). Osmanlı'da gazete reklamcılığı. Ankara: Elit Yayınları.
Çavdar, T. (2007). İz bırakan gazete ve gazeteciler. Ankara: İmge Kitabevi.
Çeviker, T. (1986). Gelişim sürecinde Türk karikatürü-I Tanzimat ve İstibdat dönemi. İstanbul: Adam Yayınları.
Ertuğ, H. R. (1970). Basın ve yayın hareketleri tarihi. İstanbul: Yenilik Basımevi.
İnuğur, M. (1958). Basın ve yayın tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
Kabacalı, A. (2000). Başlangıcından günümüze Türkiye'de matbaa basın ve yayın. İstanbul: Literatür Yayınları.
Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin doğuşu. Ankara: TTK Basımevi.
Özer, A. (1994). Karikatür: İletişim çizgi dili. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Topuz, H. (1997). Başlangıcından bugüne dünya karikatürü. İstanbul: İnkılap Yayınevi.