Bertan AKYOL, Ruken VURAL, Kerim GÜNDOĞDU

İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN OKULA AİDİYET, OKUL ATMOSFERİ, İKLİMİ VE MÜDÜRLERİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK BECERİLERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı ilkokul öğrencilerinin okula aidiyet algıları, okul atmosferi ve iklimi ile okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik becerilerine ilişkin algılarının incelenmesidir. Araştırmada, küme örnekleme kapsamında belirlenen, farklı sosyo ekonomik düzeye sahip yedi ilkokuldan toplam 80 öğretmen ile 265 dördüncü sınıf öğrencisi araştırmaya katılmışlardır. Bu bağlamda öğrencilere ‘okul iklimi ölçeği’, ‘okul atmosferi ölçeği’ ve ‘okula aidiyet ölçeği’; öğretmenlere ise ‘okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları anketi’ uygulanmıştır. Sonuçlar göstermektedir ki, okulların sosyo ekonomik düzeyi hem okul iklimi ve okul atmosferi ile okul müdürlerinin öğretimsel liderlik becerisi, hem de öğrencilerin okula aidiyet düzeyini etkileyen önemli bir değişkendir. Sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe çalışma kapsamında ele alınan tüm değişkenlerde anlamlı biçimde olumlu yönde bir artış dikkati çekmektedir.

Investigation of Primary School Students’ School Commitment, School Atmosphere, Climate and Principals’ Instructional Leadership Skills

The purpose of this research was to investigate the primary school students’ school commitment, climate and atmosphere perceptions and the instructional leadership skills of school administrators through teachers’ perceptions. In this descriptive correlational survey study, 80 teachers and 265 fourth graders whom selected using cluster sampling method from different socio-economic levels were participated. The results have showed that the social-economic status of the schools was a significant variable affecting both school climate and atmosphere, administrators’ instructional leadership skills and students’ commitment perceptions for school. It may be inferred from the study that as the socio economic status have increased, a significant positive increase in all variables studied in this research was observed

Keywords:

School commitment instructional leadership, school atmosphere and climate, primary school students,

PDF

___

Akar-Vural, R., Yılmaz-Özelçi, S., Çengel, M., ve Gömleksiz, M. (2013). The development of the ‘Sense of Belonging to School’ Scale. Eğitim AraştırmalarıEurasian Journal of Educational Research (53).
Akın, U. (2014). Okul Müdürlerinin İnisiyatif Alma Düzeyleri ile Öz-Yeterlikleri Arasındaki İlişki. Kuram ve uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(2), 125-149.
Aksoy, E. & Işık, H. (2008. İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Sosyal Bilimler Dergisi. 19, 235-249.
Aksu, A. (1994). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Aksu, M. & Ağaoğlu, E. (2014).
Aktepe, V. ve Buluç, B.(2014). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin öğretim liderliği özelliklerinin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 34(2), 227-247.
Aldridge, J. and Ala’l, K. (2013). Assessing students’ views of school climate: Developing and validating the what’s happening ın this school? (WHITS) questionnaire. Improving Schools, 16(1) 47- 66.
Anıl, F. & Sarpkaya, R. (2014). Anadolu ve Meslek Lisesi Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rolleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(1), 1-21.
Ayık, A. ve Sayır, G. (2014). İlköğretim kurumlarında görevli okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 18(60), 15-30.
Aypay, A., Taş, A. ve Boyacı, A. (2012). Teacher perceptions of school climate in elementary schools. The New Educational Review. 29(3), 227-238.
Aziz, Z. ve Baba, S. (2011). Instructional leadership enhanced creativity in smart classroom activities. Procedia Social and Behavioral Sciences. 15, 1566–1572.
Balcı, A. (2002). Etkili okul ve okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Cevizkabuğu Yayınları.
Bellibaş, M. Ş. ve Gedik. Ş. (2014). Özel ve Devlet Okullarında Çalışan Müdürlerin Öğretim Liderliği Becerileri Açısından Karşılaştırılması: Karma Yöntem. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 20(4), 453-482.
Bilgen, H. N. (1990). Örgüt iklimi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu, TODAİE Yayınları.
Bolman, L., Deal, T. E. (1991). Images of leadership. NCEL Occasional Paper No. 7, January, Nashville. TN: National Center for Educational Leadership.
Can, N. (2014). Öğretmen Liderliği. Pegem Akademi, Ankara.
Cemalcılar, Z. (2009). Schools as socialisation contexts: Understanding the ımpact of school climate factors on students‟ sense of school belonging. Applied Psychology: An International Review. doi: 10.1111/j.1464-0597.2009.00389.
Cohen, J.,McCabe, E. M., Michelli, N. M., and Pickerall, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111, 180–213.
Çalık, T., Sezgin, F., Kavgacı, H. ve Kılınç, Ç. A. (2012). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmen öz yeterliği ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2488-2504.
Çelik, V. (1999). Eğitimsel Liderlik, Ankara: Pegem Yayın.
Çalık, T., Özbay, Y. Özer, A. Kurt, T. ve Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi, prososyal davranışlar, temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 15(60), 555-576.
Çalık, T. and Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin geliştirilmesi (SCS). Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
Çalık, T., Kurt, T. & Çalık, C. (2011). Güvenli okulun oluşturulmasında okul iklimi: Kavramsal Bir Çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 1(4), 73-84.
Çalışır, M. (2008). Mamak ilçesi ilköğretim okulu yöneticilerinin görüşlerine göre okul müdürlerinin kullandıkları yetki türü ve düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Day, C., Gu, Q. & Sammons, P. (2016). The impact of leadership on student outcomes: how successful school leaders use transformational and instructional strategies to make a difference. Educational Administration Quarterly, 52 (2), 221-258.
Dinham, S. (2007). How schools get moving and keep improving: leadership for teacher learning, student success andschool renewal.Australian Journal of Education. 51 (3), 263-75.
Dönmez, M. (2008). Resmi ilköğretim okulları müdürleri ile özel ilköğretim okulları müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Dönmez, B. ve Özer, N. (2009). Yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler ve veliler için okul güvenliği ve güvenli okul. Ankara: Nobel Yayınları.
Dunn, R. and Harris, L. (1998). Organizational dimensions of climate and the impact on school achievement. Journal of Educational Psychology, 25(2), 100-114.
Freiberg, H. J. (1998). Measuring school climate: Let me count the ways. EducationalLeadership, 56(1), 22-26.
Fullan. M. (1991). The new meaning of educational change. Teachers College Press, New York.
Glicman, C.D., Gordon, S.P. & Ross-Gordon, J.M. (2014). Denetim ve Öğretimsel Liderlik, Gelişimsel Bir Yaklaşım. Çeviri Editörleri: M. B. Aksu, E. Ağaoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Goddard, R., Hoy, W., & Hoy, A. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479-507.
Grayson, J. L. and Alvarez, H. K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: A mediator model, Teaching and Teacher Education, 24 (5) 1349–1363.
Güçlü, N. & Koşar, S. (2016). Eğitim Yönetiminde Liderlik. Pegem Akdemi, Ankara.
Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2 (31), 414-429.
Gümüşeli, A.İ. (2001). Çağdaş Okul Müdürlerinin Liderlik Alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 28, 531–548.
Hallinger, P. and Joseph, M. (1985) Assessing the instructional management behavior of principals. The Elementary School Journal. 86(2), 217–247.
Halpin, A. W., and Croft, D. B. (1963). The organizational climate of schools. Chicago: Midwest Administration Center of the University of Chicago.
Hanny. R. (1987). Use, but don’tabuse, the principles of instructional effectiveness. The clearing House.
Heck, R. (2000). Examining the impact of school quality on school outcomes and improvement: A value-added approach.Educational Administration Quarterly, 36(4), pp. 513-552.
Hallinger, P. and Heck, R. (2002). What do you call people with visions? The role of vision, mission and goals in school improvement, in: K. Leithwood, P. Hallinger, G. Furman, P. Gronn, J. Macbeath, B. Mulford& K. Riley (Eds) The Second International Handbook of Educational Leadership and Administration (Dordrecht, The Netherlands, Kluwer).
Hallinger, P. and Murphy, J. (1986) The social context of effective schools, American Journal of Education, 94(3), pp. 328–355.
Hoy, W. K. and Forsyth, P. B. (1986). Effective supervision, theory into practice (1th Ed). McGrawHill, New York.
Hoy, W. K., and Miskel, C. G. (1987). Educational administration: Theory, research, and practice (3rd edition). New York: Random House.
Hoy, W. and Miskel, C. (2005).Education administration: Theory, research, and practice (7th ed.). New York: McGraw-Hill.
Hoy, W., Tarter, C., & Kottkamp, R. (1991). Open schools/healthy schools. Newbury Park, CA: Sage.
Huber, M. (1999). Co-ordinationwithin schools, commitment of teachers and students and student achievement, Educational Research and Evaluation, 5 (2), 139-156.
Ingersoll, R. M. (2002). Theteachershortage: A case of wrongdiagnosisandwrongprescription. NASSP Bulletin, 86(631), 16-30.
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17.baskı). Ankara: Nobel.
Karataş, S. (2008). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Karslı, M. D. (2004). Yönetsel etkililik (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Kottkamp, R. (1984). The principal as cultural leader. Planning and Changing, 25(3), 152-159.
Leitner, D. J. (1994). Do principals affect student outcomes? An organizational perspective. School Effectiveness and School Improvement, 5(3), 219-238.
Leithwood, K. &Mascall, B. (2008). CollectiveLeadershipEffects on StudentAchievement. Educational Administration Quarterly, 44 (4), 529-561.
Leithwood, K.,Patten, S. &Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leadership influences student learning. Educational Administration Quarterly, 46 (5), 671-706.
Loukas, A., Suzuki, R. Horton, K.D. (2006) Examining school connectedness as a mediator of school climate effects. Journal of Research on Adolesence, 16 (3), 491-502.
McCarley, T. A.,Peters, M. L. and Decman, J. M. (2016). Transformational leadership related to school climate: A multi-level analysis. Educational Management Administration & Leadership, 44 (2), 322-342.
Moolenaar, N. M.,Daly, A. J. &Sleegers, P. (2010). Relationships between Transformational Leadership, Social network position, and schools’ ınnovative climate. Educational Administration Quarterly, 46 (5), 623-670.
Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17(3), 377-403.
Oktay Gürocak, E. ve Hacıfazlıoğlu, Ö. (2012). Okul öncesi eğitim kurumları yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen algıları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 9 (2): 319-338.
Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 38, 213-224.
Özden, Y. ve Şimşek H. (1998). Davranışçılıktan Oluşturmacılığa: "Öğrenme" Paradigmasının Dönüşümü ve Türk Eğitimi, Türk Dünyası araştırmaları Vakfı, s.71-83.
Recepoğlu, E., S. Özdemir.(2013). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (4), 629-664.
Sağır, M. ve Memişoğlu, S. P. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerinde sorunla karşılaşma dereceleri ve karşılaştıkları sorunlar. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi 10 (2), 39-56.
Sarı, M. (2013). Lise öğrencilerinde okula aidiyet duygusu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 13(1), 147-160.
Sebastian, J. And Allensworth, E. (2012). The influence of principal leadership on classroom İnstruction and student learning: A study of mediated pathways to learning. Educational Administration Quarterly, 48 (4), 626-663.
Serin, M. K. ve Buluç, B. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(3), 435-459.
Shatzer, R. H.,Caldarella, P., Hallam, P. R. and Brown, B. L. (2014). Comparing the effects of instructional and transformational leadership on student achievement: Implications for practice. Educational Management Administration & Leadership, 42 (4), 445-459.
Şişman, M. (2002). Örgütler ve Kültürler (1. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Şişman, M. (2004).Öğretim Liderliği (2. Baskı) Ankara: PegemA Yayıncılık.
Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 67-73.
Teddlie, C. and Stringfield, S. (1993). Schools do make a difference:Lessons learned from a 10-year study of school effects. New York: Teachers College Press.
Turan, S. (1998). Measuring organizational climate and organizational commitment in the Turkish educational context. Paper Presented at theAnnual Meeting of the University Council for Educational Administration (St. Louis, MO, October 30 – November 1, 1998). ED 429359.
Ünal, A. ve Çelik,M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 6(2), 239-258.
Welsh, W. (2000). The Effects of School Climate on School Disorder. The Annals of the American Academy. 567, 88-107.
Witziers, B.,Bosker, R. J. and Krüger, M. (2003). Educational Leadershipand Student Achievement: The Elusive Search for an Association, Educational Administration Quarterly, 39 (3), 398-425.
Xin, M. (2003). Sense of Belongingto School: Can Schools Make a Difference?,TheJournal of EducationalResearch, 96:6, 340-349.
Yörük, S. ve Akdağ, G. A. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının etkililiği ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 66- 92.