SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ELEŞTİREL DÜŞÜNME EĞİLİMLERİNİN ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK DEĞERLERİNİ YORDAMA DÜZEYİ

Bu araştırma sınıf öğretmeni adaylarının bazı demografik değişkenler ve eleştirel düşünme eğilimlerinin çokkkültürlülük değerlerini ne düzeyde yordadığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Çalışma grubu Uşak Üniversitesi Eğitim fakültesinde öğrenim gören 231 sınıf öğretmeni adayı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler Akar ve Ulu 2016 tarafından geliştirilen öğretmen adaylarının çokkültürlülük değeleri ölçeği ve Uluçınar tarafından 2012 geliştirilen eleştirel düşünme eğilimleri ölçeği ile elde edilmiştir. Demografik veriler için ise bir adet kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının gerek çokkültürlülük değerleri ve gerekse eleştirel düşünme eğilimleri “iyi” düzeyde tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının eleştirel demografik değişkenler olan anne ve baba eğitim durumu, gelir durumu ve kardeş sayısı değişkenleri ile çokkültürlülük değerleri arasında düşük düzeyde ilişkiler tespit edilmiştir. Regresyon analizlerinde ise sadece anne eğitim durumunun % 2 düzeyinde yordayıcı bir etkisi olduğu görülmüştür. Eleştirel düşünme eğilimlerin ise çokkültürlülük değerleri toplam puanlarını %25 düzeyinde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Alt boyutlar olan tutum boyutunun %27, görüş boyutunun ise %18 düzeyinde eleştirel düşünme eğilimleri tarafından etkilendiği görülmüştür.

The Predictive Level of Preservice Classroom Teachers' Multicultural Values of Critical Thinking Disposition

This study aims to determine to what extent critical thinking dispositions predict values of multiculturalism of preservice elementary teachers. It was designed by using correlational model. Study group consisted of 231 preservice teachers studiying at the faculty of education at a university. The data were collected by the Scale of Multiculturalism Values developed by Akar and Ulu 2016 and the Scale of Critical Thinking Dispositions developed by Uluçınar 2012 . For demographical data, a personal information was used. The findings showed that multiculturalism values and critical thinking dispositions of preservice teachers are at spectacular level. They also indicated that their multiculturalism values are associated with parents’ educational attainment, family income, and the number of sibling at low level. For regression analysis, furthermore, mother education status have predictive impact on multiculturalism values at % 2 level. Critical thinking dispositions explains % 25 of variance of total of multiculturalism values. Of subdimensions of multiculturalism, they explain % 27 variance of attitude and % 18 variance of opinions

Keywords:

Values, multiculturalism, critical thinking regression analysis,

PDF

___

Acun, I., Demir, M., Akar, C. & Leman Goz, N. (2010) The Relationship Between Critical Thinking Skills And Citizenship Behaviours, in P. Cunningham & N. Fretwell (eds.) Lifelong Learning and Active Citizenship. London: CiCe, pp. 495 – 500

Ahn, J. H., (2013), Visualizing Race: Neoliberal Multiculturalism and the Struggle for Koreanness in Contemporary South Korean Television, Unpublished Doctoral Dissertation, The University of Texas at Austin.

Anıl, D., Yavuz, G. (2010). Öğretmen adayları için çok kültürlü eğitime yönelik tutum ölçeği güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 1056-1062.

Argon, T., & Selvi, Ç. (2011). Teacher candidates’ inclinations for critical thinking and their conflict management styles. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 27-29 April, Antalya-Turkey.

Aycan, N. ve Çalık, D. (2003). İlköğretim okullarında demokrasi eğitimi: Manisa ili örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1/2, 19–29.

Banks, J. A. (1993), Multicultural education: historical development, dimensions, and practice, Review of Research in Education, vol:19, pp. 3-49

Banks, J. A. (2007). Introduction: democratic citizenship education in multicultural society. In J. A. Banks (Ed.), Diversity and citizenship education: Global perspectives (pp. 3-16). Indianapolis, IN: Jossey-Bass, An Imprint of Wiley.

Becket, R. G. (1996). Critical thinking and self efficacy in autodidactic learning: the effects of program type, self esteem and program characteristics. University of Connecticut. (Unpuplished Doctoral Dissertation)

Beşoluk, Ş., & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9/2, s.679-693

Can, Ş., & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri, NWSA- Education Sciences, 10/2), s. 66-83.

Celep, C. (1995). Demokratik bir eğitim sistemi için. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 38, s. 20-24.

Cüceloğlu, D. (1993). İyi düşün doğru karar ver, İstanbul: Sistem Yayıncılık.

Çelik, H. (2008) Çokkültürlülük ve Türkiye’deki görünümü, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9/15.

Çoban, A. E., Karaman, N. G., & Doğan, T. (2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi. (10) 1

Demir, S. (2012).Çok kültürlü eğitimin Erciyes Üniversitesi öğretim elemanları için önem derecesi. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. C. 7, S.4, ss. 1453-1475.

Demircioğlu, E., & Özdemir, M. (2014). Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15/1, ss.211-232.

Demirel, Ö. (1999). Plandan Değerlendirmeye Öğretim Sanatı, Ankara: Pegem Yayınevi.

Demirtaş, H. (2008). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. Eğitişim Dergisi, 20, ISSN 1307- 1785.

Dinç, E., & Üztemur, S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin demokratik değer algılarının karikatürler 10.17051/io.2016.79948 incelenmesi. İlköğretim Online, 15/3, DOI

Dutoğlu, G., & Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8/1, s. 11-32.

Ennis, R. H. (1996). Critical thinking. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ. USA.

Erdem, A. R. & Sarıtaş, E. (2006). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretim elemanlarının davranışlarının demokratikliğine ilişkin algıları (PAÜ Örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, s. 525–538.

Ergün, M. (1996). Eğitim Felsefesi. Ankara: Ocak Yayınları.

Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (4th Edition). USA: SAGE.

Fung, I. (2005). Critical thinking as an educational goal: a fulfilled or unfulfilled promise, 06.08.2010 from http://www.pesa.org.au/papers/2005-papers/Paper- 14_Irene_Fung.doc

Genç, S. Z. & Kalafat, T. (2007). Öğretmen adaylarinin demokratik tutumlari ile problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açisindan incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2/22, s. 10-22.

Gömleksiz, M. N. & Kan, A. Ü. (2008). Eğitim fakültesi ve tezsiz yüksek lisans programlarına kayıtlı öğretmen adaylarının demokratik tutumlarının değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Örneği). Milli Eğitim Dergisi, 178, s. 44-64.

Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen faktörler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Halpern, D.F. (1996). Thought and knowledge: an introduction to critical thinking. Lawrence Erlbaum Assosiation, Inc. Publishers. Mahwah New Jersy. USA.

Hamurcu, H., Özyılmaz, A. G., & Günay Y. (2005). Sınıf öğretmenliği ve fen bilgisi eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin eleştirel düşünme ile ilgili görüşleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 20, 12-25.

Karaçam, M. Ş., & Koca C. (2012). Beden eğitimi öğretmen adaylarının çok kültürlülük farkındalıkları. Spor Bilimler Dergisi. C. 23, S. 3, ss. 89-103.

Karip, E. (2006). Yurttaşlık eğitimi ve avrupa birliği boyutu. Atatürk Döneminden Günümüze Cumhuriyetin Eğitim Felsefesi ve Uygulamaları Sempozyumu Bildirileri, 16-17 Mart. Ankara.

Kazancı, O. (1989). Eğitimde eleştirici düşünme ve öğretimi. Ankara: Kazancı Kitap Ticaret A.Ş.

Kezer, F., Ogurlu, Ü., & Akfırat, F. N. (2016). Eleştirel düşünme eğilimi, genel öz yeterlik ve umutsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/ 34, s. 202-218.

Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-50.

Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.

Kurfiss, J. G. (1988). Critical thinking: theory, research, practise, and possibilities. ASHE-ERIC Higher Education Report No.2

Küçük, P. D. & Uzun, Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14/1, s. 327-345.

Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Eskişehir.

MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu 4-5 sınıflar. Ankara: Talim ve Terbiye Başkanlığı Yayınları.

Paul, R., Elder, L. & Bartell, T. (1997). California teacher preparation for instruction in critical thinking: Research findings and policy recommendations. The Foundation for Critical Thinking: Dillon Beach, CA.

Polat, S. (2009). Öğretmen adaylarinin çok kültürlü eğitime yönelik kişilik özellikleri. International Online Journal of Educational Sciences. 1/1, 154-164.

Polat, S. (2012). Okul müdürlerinin çokkültürlülüğe ilişkin tutumları, Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 42, 334-343.

Rapps, J. (1998). Testing a theoretical model of critical thinking and cognitive development. Faculty of the Philip Y. Hahn School of Nursing University Of San Diego: (Unpuplished Doctoral Dissertation).

Saçlı, F., & Demirhan, G. (2008). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi, 19 /2, s. 92-110.

Saracaloğlu, A. S., Evin, İ. & Varol, S. R. (2004). İzmir ilinde çeşitli kurumlarda görev yapan öğretmenlerle öğretmen adaylarının demokratik tutumları üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 4/2, 335-364.

Serin, N. B. (2006). Buca eğitim fakültesi, psikolojik danışma ve rehberlik bölümü öğrencilerinin (okul psikolojik danışmam adayları) demokratik tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim F Nalçacı, A. & Ercoşkun, M. H. (2006). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, s. 241 - 257.

Siegel, H. (1988). Educating reason: rationality, critical thinking, and education. Routledge, New. York.

Söylemez, M., & Kaya,Y. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlülük ve çok kültürlü eğitim hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi: (Diyarbakır Örneği). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6 (11).

Streib, J. T. (1992). History and analysis of critical thinking. Faculty of the Graduate School Memphis State University. (Unpuplished Doctoral Dissertation)

Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi, Zeitschrift für die Welt der Türken. Journal of World of Turks, ZfWT, 1/2, s. 69-89.

Tay, B. ve Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374.

Tay, B. ve Baş, M. (2015). “Çokkültürlü Eğitim Anlayışı Temelli Öğrenme-Öğretme Yaklaşımı”, Etkinlik örnekleriyle güncel öğrenme-öğretme yaklaşımları-III (Ed. Gülay Ekici) Kitabı içinde. s.61-95.

Tekin, M, Yıldız M, Lök, S & Taşgın, Ö. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğretmen adaylarının çeşitli değişkenlere göre demokratik tutum düzeylerinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3, s. 204 - 212.

Ten Dam, G., & Volman, M. (2004). Critical thinking as a citizenship competence: teaching strategies. Learning http://dx.doi.org/10.1016/j.learninstruc.2004.01.005 and

instruction, 14/4, 359-379.

Toprak, G. (2008). Öğretmenlerin çokkültürlü tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tung, C. A., & Chang, S. Y. (2009). Developing critical thinking through literature reading, Feng Chia Journal of Humanities and Social Sciences, 19, 287-317.

Turabik, T., & Gün, F. (2016). The relationship between teachers’ democratic classroom management attitudes and students’ critical thinking dispositions. Journal of Education and Training Studies, 4/12, 45-57.

Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, s. 215-234

Türnüklü, E.B., & Yeşildere, S. (2005). Türkiye’den bir profil: 11-13 yaş gurubu matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim ve becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38/2, s. 167-185.

Uluçınar, U. (2012). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik değerlerini yordama düzeyi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programımda yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Walsh, D., & Paul, R. (1988). The goal of critical thinking: from educational ideal of educational reality. Washington, D.C.: American Federation of Teachers.

Yağcı, E. (1998). Demokrasi ve eğitimi, Eğitim ve Bilim/Education and Science, 22/107, s. 15 - 22.

Yazıcı, S., Başol, G., Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim tutumları: bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 37, 229-242

Yeşil, R. (2003). “Demokratik eğitim ortamının insan hakları temeli”, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, s. 45-54.

Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.