Rüştü YEŞİL, Enver ŞAHAN, Mustafa ASLANDEREN

Ebeveynin Çocuk Eğitimi Konusundaki Yeterliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Öz Aile kurumunun sosyal, siyasal, kültürel vb. birçok işlevi yanında eğitim işlevi, en önemlilerinden biridir. Ebeveyn, bireylerin ilk öğretmenleridir ve ebeveynin çocuk eğitimi konusundaki yeterliklere sahiplik düzeyleri çok önemlidir. Araştırmanın temel amacı, ebeveynin çocuk eğitimi konusundaki yeterliklerini belirlemektir. Böylelikle, ebeveynin çocuk eğitimi konusundaki yeterliklerini iyileştirmek amaçlı yapılacak eğitsel çalışmalara bilimsel verilerin temin edilmesi amaçlanıştır. Araştırma, tarama modelinde yürütülen betimsel ve nicel bir çalışmadır. Veriler, ilkokulda çocuğu eğitim gören 668 veliden toplanmıştır. Örneklem grup, tesadüfi örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Araştırmanın verileri “Kişisel Bilgi Formu” ve “Çocuk Eğitimi Yeterliği Ölçeği ÇEYÖ ” ile toplanmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen ve geçerlik güvenirlik çalışması yapılmış olan ÇEYÖ, 5 faktör altında toplanmış 37 maddeden oluşan beşli likert tipi bir ölçektir. Veriler üzerinde başlıca; aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, Anova testi, Tukey testi ve Pearson r korelasyon testi analizleri yapılmıştır. Analizler sonunda ebeveynlerin üç faktör açısından kendilerini çok yetersiz, iki faktör açısındansa yetersiz olarak değerlendirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca ebeveynlerin; anne ya da baba olma durumlarına, çocuk sayılarına, yaşlarına, eğitim durumlarına, mesleklerine göre çocuk eğitimi konusundaki yeterlik düzeyleri bazı faktörlerde farklılaşırken bazılarında farklılaşmamaktadır. Ebeveynlerin yaşları ve çocuk sayıları ile çocuk eğitimi konusundaki özdeğerlendirmeleri arasında anlamlı ve pozitif ilişkilerin bulunduğu gözlenmiştir. Sonuçlar çerçevesinde ebeveynlerin çocuk eğitimi konusundaki yeterliklerinin iyileştirilmesine dönük önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk eğitimi, Aile, Ebeveyn, Yeterlik

Ebeveynin Çocuk Eğitimi Konusundaki Yeterliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

PDF

___

Aslan N. ve Cansever B. A. (2007). Okuldaki sosyal etkinliklere katılımda ebeveyn çocuk etkileşimi (Kültürlerarası bir karşılaştırma). Ege Eğitim Dergisi. (8) 1, 113-130.
Babadoğan, C. (2003). Sorumlu davranış geliştirme stratejileri bağlamında öğrenen sınıf. Milli Eğitim, 157.
Bağatarhan, T. ve Nazlı S. (2013). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları. 13(31), 67-88.
Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Yayınevi.
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior, 4, 71-81. New York: Academic Press.
Baran, G. (2016). Aile yaşam dinamiği. Ankara: Pelikan Yayıncılık.
Bayraklı, H. ve Kaner, S. (2012). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(2), 927-943.
Bolat, E. Y. Gürsoy, F. ve Strom, R. (2016). Öğretmen olarak anne baba envanteri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12 (3), 691-670.
Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the family as a context for human development: Research perspectives. Developmental Psychology, 22, 723–742.
Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem Yayınları.
Chiu, L.H. (1987). Child-rearing attitudes of Chinese, Chinese-American, and Anglo- American mothers. International Journal of Psychology, 22: 409-419.
Çakıcı, S. (2006). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin aile işlevlerinin, anne çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. GÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dereli, E. ve Dereli, B. M. (2017). Ebeveyn-çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların psikososyal gelişimlerini yordaması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 227-258.
Doh H-S., Kim M-J., Shin N., Seung-Min Song, Lee W. K. ve Kimd S. (2016). The effectiveness of a parenting education program based on respected parents & respected children for mothers of preschool-aged children. Children and Youth Services Review. 68, 115-124.
Elibol, F., Mağden, D. ve Alpar, R. (2007). Anne babalık becerilerinde özyeterlik ölçeğinin (1-3 yaş) geçerlik ve güvenirliği. Türk Hekimliği Bülteni, 26 (3). 25 – 31.
Eskicumalı, A. ve Eroğlu, E . (2014). Ailenin sosyo-ekonomik ve eğitim düzeyleri ile çocukların problem çözme yetenekleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 165- 189.
Gander, M.J. ve Gardiner, H.W. (2001). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev. Ali Dönmez, Nermin Çelen ve Bekir Onur) (4. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
Hoover-DempseyK. V. ve Sandler H. M. (1997). Why do parents become ınvolved in their children’s education?. Review of Educational Research. (67)1, 3-42.
Kaner, S. (2007). Öğretmenlerin ve anne-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Raporu. 24.04.2018 tarihinde http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/5356/. adresinden erişilmiştir.
Karaırmak, Ö., Kocabbaş, E.Ö. ve Toker, N. (2016). Ergenlerde olumsuz kimlik gelişiminin yönelik aile rehberlik programı önlenmesine yönelik aile rehberlik programı. Yaşadıkça Eğitim. 30(2), 1-20.
Kartal, H. (2007). Erken çocukluk eğitimi programlarından anne-çocuk eğitim programının altı yaş grubundaki çocukların bilişsel gelişimlerine etkisi. İlköğretim Online, 6 (2), 234-248.
Kelley, M. L. ve Tseng, H.-M. (1992). Cultural differences in child rearing, a comparison of ımmigrant chinese and caucasian american mothers. Journal of Cross-Cultural Psychology. (23) 4, 444-445
Kılıç, Ç. (2010). Aile eğitim programları ve Türkiye'deki örnekleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 100-111.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 135-149
Lee, H. (2015). The change from parent education to parent involvement in Korea. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 174, 1731 – 1734.
Mei-Ju C, Chen-Hsin Y ve Pin-Chen H (2014). The beauty of character education on preschool children's parent-child relationship. Social and Behavioral Sciences. 143:527-533.
Ozensel, B. (2004). Türk toplumunda çocuğun yetiştirilmesinde annenin rolü: Konya ili örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 2 (6), 77-96.
Öztürk, S. (2006). Aile içi iletişimin ergenin duygusal sağlığa etkisi (keçiören ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özyürek, A. ve Şahin, F.T. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 19-34
Palacios, J. (1990). Parents' ideas about the development and education of their children: Answers to some questions. International Journal of Behavioral Development. (13) 2, 137-155.
Pallant J. (2007). SPSS survivalmanual: A step by step guide to data analysis using SPSS. Allen &Unwin, Sabon by Bookhouse, Sydney. 27.02.2108 tarihinde https://www.amazon.co.uk/SPSS-Survival- Manual-Analysis-Windows/dp/0335223664 adresinden erişilmiştir.
Santrock, J. W. (2011). Yaşam boyu gelişim. (Galip Yüksel, Çev.). Ankara: Nobel Yayınevi.
Şahan, E. (2011). İlköğretim 5. ve 8. sınıf ders programlarındaki sorumluluk eğitimine dönük kazanımların gerçekleşme düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
Şahin, F.T. Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(3), 395-414
Şanlı, D. ve Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 32, 31-48.
Tezel-Şahin, F. ve Cevher F. N. (2007). Türk toplumunda aile-çocuk ilişkilerine genel bir bakış. ICANAS 38. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara. 775-789.
Üstün, E., (1989). Okulöncesi eğitimi alan 5-6 yaş ve ilkokula devam eden 7-8, 9-10, 11 yaş grubu çocukların anne-babalarının otoritesini algılama farklarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yalçın, F. A. (2010). Genç yetişkinlerin çocuk yetiştirme tutumları ile algıladıkları ana-baba davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yeşil, R., Aslanderen M. ve Şahan, E. (2018). Ebeveynin çocuk eğitimi yeterliklerini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. III. INES Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi-ESS 2018 (28 Nisan-01 Mayıs 2018) Özet Kitapçığı, 53, Alanya.
Yıldız, T. G. (Ed.) (2014). Anne baba eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.