COĞRAFİ POTANSİYELLERİ TEMELİNDE TÜRKİYE JEOPOLİTİĞİ VE DÜNYA SİYASETİNDEKİ YERİ

Coğrafi muhiti politikada kullanma sanatı olan Jeopolitik, coğrafyadan faydalanarak çeşitli veriler üreten bir bilim dalıdır. Onun için, “coğrafyanın siyasi yorumu” ya da “coğrafyanın siyasete olan etkilerini inceleyen bilim dalı” olarak da tanımlanmaktadır. Türkiye, Eski Dünya karaları olarak adlandırılan Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine yaklaştığı sahada, eski medeniyetlerin beşiği Akdeniz Havzası içinde yer almaktadır.  Ülkelerin kaderini coğrafi konumlarının belirlediğine dair inanış, söz konusu bölge Ortadoğu ve ülke de Türkiye olduğunda tartışmasız bir gerçeğe dönüşür. Türkiye'nin coğrafi konumu ve sahip olduğu coğrafi potansiyelleri, tarih boyunca siyasal, ekonomik ve kültürel yapıları şekillendirici bir rol oynamıştır. Dünya coğrafyasında bulunan güç merkezleri, hedefleri ve milli çıkarları doğrultusunda, hedef ülkelerin bütünlüğüne, iç güvenliğine, egemenliğine ve huzuruna kastedecek şekilde ideolojik ve etnik hassasiyetlerine yönelik tehditler üretmektedirler. Ülkeler varlıklarını idame ettirmek istedikleri sürece, bu güç merkezleri de var oldukça, daima benzer tehditlerle karşı karşıya kalacaklar. Farklı gerekçelerle ortaya çıkan tehditler, ideolojisi ve rengi ne olursa olsun, ülkelerin jeopolitik önemine göre şekillenmektedir. Coğrafi konumundan kaynaklanan avantajları ülkemizi her zaman dünya hâkimiyetini amaçlayan güçlerin, mutlak kontrol altında tutmak ve elde etmek istedikleri bir hedefi haline getirmektedir.                 Ülkemiz bulunduğu coğrafi bölgede dünya güç merkezleri arasındaki dengeyi etkileyecek şekilde, sürekli ve çok yönlü çıkar ve güç çatışmalarının yaşandığı, kritik bir coğrafi konuma sahiptir. Coğrafi konumunun özellikleri, günümüz jeopolitik şartlarının verdiği imkânlar ile Türkiye gerek küresel düzeyde gerekse bölgesel düzeyde politik seçeneği en fazla olan ülkelerden birisidir. Her geçen gün gelişmekte olan ekonomik ve teknolojik gücü, bağımsızlığını kazanmış Orta Asya’daki Türk devletleriyle bütünleşebilecek potansiyele sahip olmasının verdiği avantaj ile bölgede mevcut politik, askeri ve ekonomik dengeyi bulunduğu tarafın lehine çevirebilecek milli güce ve coğrafi konuma sahip bir bölge devletidir. 

COĞRAFİ POTANSİYELLERİ TEMELİNDE TÜRKİYE JEOPOLİTİĞİ VE DÜNYA SİYASETİNDEKİ YERİ

Coğrafi muhiti politikada kullanma sanatı olan Jeopolitik, coğrafyadan faydalanarak çeşitli veriler üreten bir bilim dalıdır. Onun için, “coğrafyanın siyasi yorumu” ya da “coğrafyanın siyasete olan etkilerini inceleyen bilim dalı” olarak da tanımlanmaktadır. Türkiye, Eski Dünya karaları olarak adlandırılan Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine yaklaştığı sahada, eski medeniyetlerin beşiği Akdeniz Havzası içinde yer almaktadır.  Ülkelerin kaderini coğrafi konumlarının belirlediğine dair inanış, söz konusu bölge Ortadoğu ve ülke de Türkiye olduğunda tartışmasız bir gerçeğe dönüşür. Türkiye'nin coğrafi konumu ve sahip olduğu coğrafi potansiyelleri, tarih boyunca siyasal, ekonomik ve kültürel yapıları şekillendirici bir rol oynamıştır. Dünya coğrafyasında bulunan güç merkezleri, hedefleri ve milli çıkarları doğrultusunda, hedef ülkelerin bütünlüğüne, iç güvenliğine, egemenliğine ve huzuruna kastedecek şekilde ideolojik ve etnik hassasiyetlerine yönelik tehditler üretmektedirler. Ülkeler varlıklarını idame ettirmek istedikleri sürece, bu güç merkezleri de var oldukça, daima benzer tehditlerle karşı karşıya kalacaklar. Farklı gerekçelerle ortaya çıkan tehditler, ideolojisi ve rengi ne olursa olsun, ülkelerin jeopolitik önemine göre şekillenmektedir. Coğrafi konumundan kaynaklanan avantajları ülkemizi her zaman dünya hâkimiyetini amaçlayan güçlerin, mutlak kontrol altında tutmak ve elde etmek istedikleri bir hedefi haline getirmektedir.                 Ülkemiz bulunduğu coğrafi bölgede dünya güç merkezleri arasındaki dengeyi etkileyecek şekilde, sürekli ve çok yönlü çıkar ve güç çatışmalarının yaşandığı, kritik bir coğrafi konuma sahiptir. Coğrafi konumunun özellikleri, günümüz jeopolitik şartlarının verdiği imkânlar ile Türkiye gerek küresel düzeyde gerekse bölgesel düzeyde politik seçeneği en fazla olan ülkelerden birisidir. Her geçen gün gelişmekte olan ekonomik ve teknolojik gücü, bağımsızlığını kazanmış Orta Asya’daki Türk devletleriyle bütünleşebilecek potansiyele sahip olmasının verdiği avantaj ile bölgede mevcut politik, askeri ve ekonomik dengeyi bulunduğu tarafın lehine çevirebilecek milli güce ve coğrafi konuma sahip bir bölge devletidir. 

___

  • Arı, T., 1996,“2000li yıllarda Basra Körfezinde Güç Dengesi”, Alfa Yay., Arınç.K.,2010, Siyasî ve Tarihî Coğrafya Perspektifiyle: Türkiye’nin Terör Sorununun Analizi ve Jeopolitik- Jeostratejik Açıdan Değerlendirilmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2010, 14 (2): 1-34 Brzezinski, Zbigniew, ‘Stratejik Vizyon: Amerika ve Küresel Güç Buhranı’, (çev.) SezenYalçın, Abdullah Taha Orhan, Timaş Yayınları, s.121, İstanbul 2012 Budak.Ö.,2006, Türkiye’nin Dünya Ülkeleri Açısından Jeopolitik Önemi ve Avrasya’daki Yeri, Ankara, Bilge Yayınları, Birinci Baskı, Mart 2006. Davutoğlu, A., 2013, Stratejik Derinlik, Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Dokuzuncu Basım, İstanbul, Küre Yayınları, Eylül 2013. Göney, S. (1993). Siyasi Coğrafya II. İstanbul Üniversitesi Yayın No:3820. İstanbul. Gündoğdu, A., 2008, Türk Jeopolitiği (Ak Deniz’e Bir Kısrak, Hazara Bir Kartal Başı Gibi Uzanan Bu Memleket), 2 1 . Yüzyıl Dergisi, Temmuz z / Ağustos / Ey l ü l 2 0 0 8. Hacısalihoğlu,Y., 2014, Coğrafi Potansiyelleri Zemininde Orta Doğu ve Türkiye’nin Konumu http://www.aljazeera.com.tr/ Hans J. Morgenthau, 1954, Politics Among Nations, New York, Alfred A. Knopf. Huntington, S. P., 2015, Medeniyetler Çatışması, (Çevirmen Murat Yılmaz), Kitapyurdu Yayıncılık. İlhan,S.,1989, Jeopolitik Duyarlılık, Türk Tarih Kurumu Yayınları. VII. Dizi.sayı: 113. Ankara. s. 14 vd İlhan,S.,2000, Avrupa Birliğine Neden Hayır: Jeopolitik Yaklaşım, İstanbul, Ötüken Yayınları. Kocabaşoğlu,U.,1991, Kendi Belgeleriyle Anadolu'daki Amerika: 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Amerikan Misyoner Okulları, ARBA Yayınları Ulaş.,B, 2011, Jeopolitik; Türkiye’nin Milli Güvenliği ve Avrupa Birliği Üyelik Süreci, İstanbul, Başlık, 2011. Yılmaz. M., 2003. Medeniyetler Çatışması (Derleme), Vadi Yayınları, Ankara.