Uygur Şairi Muhemmetcan Raşidin ve Şiir Dünyası

Toplumların yaşayışında edebiyatın önemli bir yeri vardır. Edebi eserler toplumun yaşantısını yansıtan ayna gibidir. Bu nedenle edebi şahsiyetler toplumlar için birer değerdir. Bu değerlerden biri de Uygur şairlerinden Muhemmetcan Raşidin'dir. Muhemmetcan Raşidin, 15 Haziran 1940 yılında Gulca nahiyesinin Onyaryüzi köyündeki bir çiftçi ailesinde dünyaya gelmiştir. İlk ve ortaokul eğitimini Gulca'da tamamlayan şair, 1955 ile 1958 yılları arasında Sincan Köy Ekonomi Lisesinde eğitim görmüştür. 1959 yılında Piçan nahiyesinde yeniden eğitim almıştır. 1960 ile 1968 yılları arasında Çapçal ve Gulca nahiyelerinde memurluk, teknik eleman, kâtiplik ve öğretmenlik görevlerinde bulunmuştur. 1968 ile 1983 yılları arasında haksız yere edebi faaliyetlerden mahrum edilmiştir. Muhemmetcan Raşidin'in edebi faaliyetleri 1958 yılında İli Gazetesi'nde yayımlanan "İli Deryası" adlı şiiriyle başlamıştır. Özellikle 1980'lerden sonra sanat faaliyetlerinde gözle görünür bir başarı yakalamıştır. Muhemmetcan Raşidin'in binden fazla şiiri "Kakkuk Güli", "Yillar İzi", "Künler Albomi", "Ana Yer Qesidisi", "Ömür İlhamliri", "Hayat Dégen Mana Şu" adlarını taşıyan şiir kitaplarında bir araya getirilmiştir. Bu yazımızda, Muhemmetcan Raşidin'in Sincan Halk Neşriyatı tarafından 2008 yılında "Ana TaŞlar" adıyla yayımlanan ve içinde elli yedi şiirin bulunduğu şiir kitabını değerlendirmeye çalışacağız. Bu şiirlerin en eskisi 1984, en yenisi ise 2004 yılında yazılmıştır. İnceleyeceğimiz şiirleri seçerken Muhemmetcan Raşidin'in kullandığı dil ve üslûp özelliklerini yansıtan eserleri dikkate aldık

Uyghur Poet Muhemmetcan Raşidin and His Sense of Poetry

Literature has an important place in social life. Literary works are like mirrors which reflect the society. For this reason, literary people are valuable of the society. One of these values people is Muhemmetcan Raşidin, an Uyghur poet. Muhemmetcan Raşidin was born on June 15th 1940. He completed his primary and secondary education in Gulca and he was educated at Sincan Rural Economy High School between 1955 and 1958. He was unjustly deprived of literary activities between the years of 1968 and 1983. The literary activities of Muhemmetcan Raşidin started with the poem named 'Ili Deryasi' which was published in 1958. Especially after the 1980's he was again renowned. More than a thousand poems of Muhemmetcan Raşidin have been gathered in some poetry books such as "Kakkuk Güli", "Yillar İzi", "Künler Albomi", "Ana Yer Qesidisi", "Ömür İlhamliri", "Hayat Dégen Mana Şu". In this article, we are going to try to evaluate the volume of poetry Ana TaŞlar which was printed by the Publications of the Sincan Public in 2008. There are fifty seven poems in the book. While selecting the poems to analyze in this article, we paid attention to works which reflects language and style of Muhemmetcan Raşidin

___

  • BORATAV, Pertev Naili. (2013), 100 Soruda Türk Folkloru, Ankara: Bilge Su Yayınları.
  • ÇETİN, Nurullah. ( 2010), Şiir Çözümleme Yöntemi, Ankara: Öncü Kitap Yayınları.
  • İBRAHİM, Erkin. (2011), AnaTaġlar, Ürümçi: Şincañ Xelq Neşriyati.
  • KARAMAN, Ahmet. (2011), Lutpulla Mutellip'in Eserleri, Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
  • KAŞGARLI, Raile Abdülvahit. (2012), "Komünist Çin Dönemi Uygur Şiiri Üzerine", Türk Dünyas İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, Sayı. XII/I, Yaz, s. 345-359.
  • KOMİSYON. (2006), Uyġur Edebiyati Tarixi, Cilt: 4/1, s.386, Pekin: Milletler Neşriyatı.
  • KOMİSYON. (1999), Uyġur Tiliniñ İzahliq Luġiti (Qisqartilmiş), Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
  • KURBAN, İklil. (1995), Doğu Türkistan İçin Savaş, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.