Mevlana Kubbe-i Hadra (Konya) Dış Duvarının 1912 ve 1965 Yıllarındaki Onarımlarında Kullanılan Çinilerin Karakterizasyonu

Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Konya şehri, tarihi anıtsal yapıtlar açısından oldukça zengindir. Konya’daki bu yapıtlardan biri olan Mevlana Türbesi dünya kültür mirasının önemli bir parçasıdır. Kubbe-i Hadra olarak da bilinen Mevlana Türbesinin dış cephe duvarlarını süsleyen çiniler asırlar boyu birçok defa bakım ve onarımdan geçmiştir. En son 1965 yılındaki onarımda yenilenen çiniler artık servis ömrünü tamamladığından yenilenmesi gerekmektedir. Mevcut ve önceki dönemlere ait kubbe çinilerinin karakteristik özelliklerinin ortaya çıkarılması yenilenecek olan çinilerin üretim teknolojisinin belirlenmesinde rol oynayabilir. Bu amaçla Mevlana Müze Müdürlüğünden 1912 ve 1965 dönemlerine ait çini örnekleri temin edilmiş ve bu çini örnekleri fiziksel, kimyasal, mineralojik ve mikroyapı özellikleri açısından karakterize edilmiştir. Karakterizasyon çalışmaları sonucu elde edilen bulgulara göre aynı aile tarafından farklı zamanlarda üretildiği tespit edilen çinilerin üretim teknolojileri ve karakteristik özelliklerinin birbirlerinden tamamen farklı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kubbe-i Hadra, Çini, Yenileme, Kütahya, Karakterizasyon

Characterization of Mevlana Green Dome (Konya) Outer Wall Tiles Used in Repairs in 1912 and 1965

Konya city, which has hosted many civilizations, is rich in monumental historical works. Mevlana Mausoleum, one of these works in Konya, is an essential part of the world cultural heritage. Tiles decorating the exterior walls of the Mevlana Mausoleum, also known as Kubbe-i Hadra, have been maintained and repaired many times over the centuries. Since the tiles, which were last renovated in 1965, have completed their service life, they need to be renewed today. Uncovering the characteristic features of the dome tiles of current and previous periods may play a role in determining the production technology of the tiles to be renewed. For this purpose, tile samples belonging to the period of 1912 and 1965 were obtained from Mevlana Museum Directorate, and these tile samples were characterized in terms of their physical, chemical, mineralogical and microstructural properties. According to the findings obtained as a result of the characterization studies, it was revealed that the production technologies and characteristics of the tiles, which were found to be produced at different times by the same family, are entirely different from each other.

Keywords:

Mevlana Green Dome, Tile, Renovation, Kutahya, Characterization,

PDF

___

Arlı. H. (1989). Kütahyalı Mehmed Emin ve Eserlerinin Üslubu, İ.Ü., Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s 10-16.
Atagün D., 2010, Türk Çini Sanatında Renkli Sır Teknikleri ve Reçeteleri, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları, Sakarya, 87.
Bakırcı N., 2007, Konya Mevlâna Dergâhı, İSTEM, Yıl:5, Sayı:10, s.191 – 202.
Barlak Ş., 2007, Kütahya Seramikleri ve Yeni Değerlendirmeleri Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 82.
Bayazit M., Işık İ., 2014, Mimaride Kullanılan Çinilerin Bozunma ve Aşınma Davranışları, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5724 (153-158)
Baysal, A.F., Sayın., A.Z, 2019, Restorasyon Sonrası Kubbe-i Hadrâ Kalem İşleri Üzerine Bir Değerlendirme, İSTEM, Sayı:33, s.39-64.
Coşkun N. D. ve ark. 2015, Yüksek Poroziteli Beyaz Pişen Seramik Çamurunun Karakterizasyonu, AKÜ FEMÜBİD 15(2015) 037103 (14-20).
Gülaçtı N., 2012, Seramik Ve Çini Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Karşılaştıkları Sorunlar Ve Beklentileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 32.
Kahraman G., 2018, 1950’ den İtibaren Kütahya Çini Tabaklarının Tasarım Tipolojisi, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 256.
Okyar F., 2005, The Technology of Frit Making in Iznik, 2005, Key Engineering Materials, Vols. 264-268, pp 2391-2394.
Önge Y., (1985), Mevlana Türbesi'nin Çini Tezyinatı, I. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler), Konya, s. 401-408
Özönder H., 1988, Mevlana Türbe ve Külliyesinin Tamir ve İlaveler Kronolojisi, Selçuklu Üniversitesi Selçuk Dergisi, Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Sayı 2, sayfa 23-29
Sevgili M., 2006, İznik’te Kullanım Amaçlı Üretilen (16.yy) Tabak ve Kase Formlarının Günümüzdeki Benzer Üretimleriyle Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel, İzmir, 89.
Şahin F., 1988, Cumhuriyet Dönemi Kütahya Çini ve Keramik Sanatı, Sanat Tarihi Yıllığı XIII. İstanbul, Sayfa: 131 – 151.
Yıldız, M., ve ark., 2011, Mevlana Müzesinde Oluşan Hasar Nedenlerinin Araştırılması Ve Uygun Temel Güçlendirme Sisteminin Seçilmesi, e-Journal of New World Sciences Academy, Engineering Sciences, Volume: 6, Number: 4, 1417-1439.
Yılmaz M., (2011), İznik Çinilerinde Nanopigment Kullanımı Ve Geleneksel Pigmentlerle Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 23-26