Dilek BALIN, Ayşen DAVRAZ

Çöl (Haydarlı/Afyon) Ovasının Hidrojeolojik ve Hidrojeokimyasal Değerlendirilmesi

Türkiyenin güneybatısında bulunan Çöl (Haydarlı/Afyon) Ovası 465.56 km2'lik bir drenaj alanına sahiptir. Ovada Anamas‐Akseki Otoktonu, Beyşehir‐Hoyran‐Hadim Napları ve örtü kayalarına ait birimler yüzeylemektedir. Bölgede en önemli akifer Kuvaterner yaşlı alüvyondur. Yeraltısuyu akım yönünün ovanın güneyine doğru olduğu görülmektedir. Çöl Ovasında en önemli sorun yoğun tarımsal faaliyetler sonucu aşırı yeraltısuyu çekimidir. Çöl Ovasında hidrojeokimyasal değerlendirmeler için yeraltısuyunun kalite, köken ve kirlilik analizleri yapılmıştır. Ovada yeraltısuyunun genel olarak Ca‐HCO3 hidrojeokimyasal fasiyeste olduğu belirlenmiştir. Çalışmada yeraltısularının sulama suyu olarak kullanıma uygun olduğu tespit edilmiştir. Ovada yeraltısuları için en önemli kirletici unsur tarımsal faaliyetlerdir. Bu durum, ova genelinde yeraltısularında nitrat içeriklerinin artmasına neden olmuştur. Ayrıca, yeraltısularının Al, As, Cr, Cu, Fe, Mn ve Pb gibi ağır metal içerikleri incelenmiştir. Ovada Al, As, Fe ve Mn içeriklerinin bölgesel ölçekte içme suyu standartlarını aştığı tespit edilmiştir. Bu artışlar jeojenik ve antropojenik etkenlerden kaynaklanmaktadır. Yeraltısularının kökensel değerlendirmelerinin yapılabilmesi amacıyla izotop içerikleri belirlenmiştir. Yeraltısularının izotop değerleri meteorik kökenli suları temsil etmektedir.

Hydrogeological and Hydrogeochemical Assesment of Çöl (Haydarlı/Afyon) Plain)

The Çöl (Haydarlı/Afyon) plain which is located in the southwest of Turkey have 1505 km2 watershed area. Anamas‐Akseki autochtonous and units belonging to allochthonous Beyşehir‐Hoyran‐Hadim nappes and cover rocks units are outcropped in the investigation area. The most important aquifer is Quaternary aged alluvium. General groundwater flow direction is towards to south of the plain. In the Çöl plain, it has been excessive drawing of groundwater owing to the agricultural activity. In order to find out the hydrogeochemical features, surface and groundwater samples taken from representative locations in the Çöl plain were analyzed for the hydrogeochemical features. Groundwaters have determined the Ca‐HCO3 facies in plain. Groundwaters are suitable for usage as irrigation water in the plain. Agricultural activity is most important pollution in the plain. Nitrate content is increased because of agricultural activity in the research area. Besides, heavy metal contents of groundwater such as Al, As, Cr, Cu, Fe, Mn and Pb were also researched. Al, As, Fe and Mn concentrations of groundwater have exceed the maximum allowable limits of drinking water standards as locally. These increases originated from geogenic and antropogenic factors. The isotope contents of groundwaters were determined to the genetic evaluation. Heavy isotope contents of groundwaters are represented meteoric origin.

PDF

___

Balcı V,.1/100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları. Afyon‐L24, Afyon‐L25 paftaları, MTA Genel Müdürlüğü yayınları, 161, 162, 2011.
Balın, D. Çöl (Haydarlı/Afyon) Ovasının Hidrojeoloji İncelemesi, Süleyman Demirel Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek lisans tezi, 97 s, 2015.
Craig, H. Isotopic Variations in Meteoric Waters, Science, 133, 1833‐1834, 1961.
Dilsiz, C. Conceptual hydrodynamic model of the Pamukkale hydrothermal field, southwestern Turkey, based on hydrochemical and isotopic data, Hydrogeology Journal, 14; 562572, 2006.
Dinçer, T., Payne, B.R. "An Environmental Isotope Study of The South‐Western Karst Region of Turkey", Journal of Hydrology, 14: 233‐258, 1971.
Gat J. R., Carmi I. Effect of Climate Changes on The Precipitation Patterns and Isotopic Composition of Water in a Climate Transition Zone: Case of the Eastern Mediterranean Sea Area, the Influence of Climate Change and Climatic Variability on the Hydrologie Regime and Water Resources (Proceedings of the Vancouver Symposium, August 1987). IAHS Publ. no. 168, 513‐ 523, 1987.
Kehinde, M. O." Preliminary isotopic Studies in the Bida Basın, Central Nigeria", Environmental Geology, 22:212‐217, 1993.
Kharaka, Y.K., Gunter, W.D., Affarwall, P.K., Perkins, E.H. and De Braall, J.D. SOLMINEQ A computer program code for geochemical modelling of water‐rock interactions. US Geological Survey Water Investigations, Report 88‐4227, 1988.
Öztürk A. Homa‐Akdağ (Denizli) yöresinin stratigrafisi, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 24 s., 75‐84. 1981.
Öztürk EM, Dalkılıç H, Ergin A, Avşar ÖP. Sultandağı güneydoğusu ile Anamasdağı dolayının jeolojisi, MTA Derleme No: 8191, 140 s (yayımlanmamış), 1987.
Öztürk EM, Öztürk Z. Balçıkhisar‐Karaadilli (Afyon)‐ Dereköy (Isparta) Dolayının Jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü, Derleme Rapor No.8946, 1989.
Şahinci ,A. Doğal Suların Jeokimyası, Reform Matbaası, Bölüm 2, 33, İzmir. 1991.
TSE, İnsani tüketim amaçlı sular. Türk İçme Suyu Standartları TS 266 sayılı standart ‐Türk Standartları Enstitüsü Ankara, 2005
WHO (2006) World Health Organization. Guidelines for drinkingwater quality [electronic resource]: incorporating first addendum,vol 1, Recommendations, 3rd edn. WHO LibraryCataloguing‐in‐Publication Data. ISBN 92 4 1546964
WHO (2008) Guidelines for drinking‐water quality [electronicresource]: incorporating 1st and 2nd addenda, vol 1, Recommendations,3rd edn. WHO Library Cataloguing‐in‐PublicationData. ISBN 978 92 4 1547611
WHO, Guidelines for drinking‐water quality, 3rd edition incorporating 1st and 2nd addenda, World Health Organization, 2012.