Yerel Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Tane Verimi, Verim Unsurları ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma, karasal iklimlerin karakteristik özelliğini taşıyan Gümüşhane ili Şiran ekolojik koşullarında Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinden toplanan 12 yerel fasulye genotipinin tane verimi, verim unsurları ve bazı kalite özelliklerini belirlemek için yürütülmüştür. Deneme 2017 ve 2018 yıllarında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. İki yıl ortalamalarına göre, ekimden çiçeklenme başlangıcına kadar geçen sürenin 39.30-45.40 gün, hasat olgunluk süresinin 113.33-120.17 gün, bitki boyunun 56.32-60.67 cm, ilk bakla yüksekliğinin 10.54-11.50 cm, bitkide bakla sayısının 9.47-10.45 adet, bakla uzunluğunun 7.35-10.29 cm, baklada tane sayısının 2.95-5.77 adet, tane verimi 185.07-277.68 kg da-1, 100 tane ağırlığının 32.27-43.00 g ve protein oranının %18.97-24.32 arasında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek dekara tane verimleri GF1 (277.68 kg da-1) ve GF2 (273.74 kg da-1) genotiplerinden elde edilmiştir. Bu genotipler çiçeklenme başlangıcı ve hasat olgunluk süresi bakımından daha erkenci oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca bu genotipler bitkide bakla sayısı, bakla uzunluğu, baklada tane sayısı, 100 tane ağırlığı ve protein oranı açısından da en yüksek değere sahip olmuşlardır. Bu nedenle Gümüşhane-Şiran ekolojisine benzer şartlarda GF1 ve GF2 genotiplerin yetiştirilmesi önerilmektedir

Determination of Grain Yield, Yield Components and Some Quality Traits of Local Dried Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes

This research was carried out to determine the grain yield, yield components and some quality characteristics of 12 local bean genotypes collected from the Central and Eastern Black Sea Region in the Siran ecological conditions of Gumushane province, which is characteristic of the continental climates. Trial was established in 2017 and 2018 in three repetitions according to the Trial Blocks Coincidence Pattern. According to the averages of two years, it was determined that means were ranged between 39.30-45.40 days from sowing to first flowering, 113.33-120.17 days for seed harvest maturity, 56.32-60.67 cm for plant height, 10.54-11.50 cm for the first pod height, 9.47-10.45 pods/plant for pods number per plant, 7.35-10.29 cm for pod length, 2.95-5.77 seeds/pod for seeds number per pod, grain yield 185.07-277.68 kg da-1, 32.27-43.00 g for one hundred seeds weight and 18.97-24.32% for crude protein content. The highest yield per decare was obtained from the genotypes GF1 (277.68 kg da-1) and GF2 (273.74 kg da-1). These genotypes were found to be earlier in terms of flowering onset and harvest maturity time. In addition, these genotypes had the highest values in terms of pod number, pod length, pod number in pod, 100 grain weight and protein ratio. For this reason, it is recommended to cultivate genotypes GF1 and GF2 under conditions similar to the Gumuşhane-Siran ecology.

PDF

___

Abacı E, Kaya M (2018) Farklı Termal Suların Fasulye (Phaseolus vulgaris L.)’de Çimlenme ve Bazı Fide Gelişim Özelliklerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2) :1-6.
Adak MS, Kayan N, Benlioğlu B (2015) Yemeklik Tane Baklagiller Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi. 12-16 Ocak 2015, Ankara, 387-399.
Akçin A (1971) Erzurum Şartlarında Yetiştirilen Kuru Fasulye Çeşitlerinde Gübreleme, Ekim Zamanı ve Sıra Aralığının Tane Verimine Etkisi ile bu Çeşitlerin Bazı Fenolojik, Morfolojik ve Teknolojik Karakterleri Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Akdağ C, Şahin M (1994) Tokat Şartlarına Uygun Kuru Fasulye Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 11(1) : 101-111.
Amini A, Ghannadha M, Abd-Mishani C (2002) Genetic Diversity and Correlation Between Different Traits in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.). Iranian Journal of Agricultural Science, 33(4) : 605-615.
Anlarsal AE, Yücel C, Özveren D (2000) Çukurova Koşullarında Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinde Tane Verimi ve Verimle İlgili Özellikler ile bu Özellikler Arası İlişkilerin Saptanması. Turkish Jou. of Agriculture Forestry, 24:19-29.
Anonim (2007) 7.0.2, SAS Institute Inc., Cary, North Carolina 27513 (JMP), USA.
Anonim (2018) FAOSTAT (Crop Statistics). The Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome (FAO), http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC, (Erişim Tarihi: 29/04/2020).
Anonim (2019) Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri, Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler (Kuru Baklagiller-TÜİK). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001., (Erişim Tarihi: 29/04/2020).
Babagil GE, Tozlu E, Dizikısa T (2011) Erzincan ve Hınıs Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(1) : 11-17.
Bozoğlu H (1995) Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip × Çevre İnteraksiyonu ve Katılım Derecelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Bozoğlu H, Gülümser A (1999) Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerin Korelasyonları ve Kalıtım Derecelerinin Belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, 360-365.
Bozoğlu H, Gülümser A (2000) Kuru Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Tarımsal Özelliklerin Genotip Çevre İnteraksiyonları ve Stabilitelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Turkish Journal of Agriculture Forestry, 24: 211-220.
Bozoğlu H, Sözen Ö (2007) Some Agronomic Properties of the Local population of Comman Bean (Phaseolus vulgaris L.) of Artvin Province. Turkish Journal of Agricultural Forestry, 31: 327-334.
Ceyhan E (2004) Effects of Sowing Dates on Some Yield Components and Yield of Dry Bean (Phaseolus vulgaris L.) Cultivars. Turkish Journal of Field Crops, 9(2) : 87-95.
Ceyhan E, Önder M, Kahramani A (2009) Fasulye Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Gıda ve Tarım Bilimleri Dergisi, 23(49) : 67-73.
Çakmak F, Azkan N, Kaçar O, Çöplü N (1999) Bazı Kuru Fasulye Hatlarının Agronomik Özellikleri ile Verim Potansiyellerinin Saptanması. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, 354-359.
Çalışkan S (2014) TR71 Bölgesinde Fasulye Tarımının Mevcut Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2) : 60-65.
Çiftçi CY, Şehirali S (1984) Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinde Değişik Özelliklerin Fenotipik ve Genotipik Farklılıklarının Saptanması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No: TB 4. Ankara.
Demircan Ş (2018) Yüksek Tane Verimli Kuru Fasulye Hatlarının Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Düzdemir O, Akdağ C (2001) Türkiye Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Karakterizasyonu: II. Verim ve Diğer Bazı Özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1) : 101-105.
Elkoca E, Çınar T (2015) Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşit ve Hatlarının Erzurum Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu, Tarımsal ve Kalite Özellikleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30: 141- 153.
Elkoca E, Kantar F (2004) Erzurum Ekolojik Koşullarına Uygun Erkenci ve Yüksek Verimli Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(3-4) : 137-142.
İyigün T, Kayan N (2019) Bazı Fasulye Genotiplerinin Eskişehir Koşullarına Uyum Yetenekleri. Akademik Ziraat Dergisi 8(2) : 291-300.
Karasu A (1988) Bursa Yöresinde Yetiştirilen Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinin Önemli Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Kün E, Çiftçi GY, Birsin M, Ülger AC, Karahan S, Zencici N, Öktem A, Güler M, Yılmaz N, Atak M (2005) Tahıl ve Yemeklik Dane Baklagil Üretimi: Yemeklik Dane Baklagiller. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara, 396-407.
Kwak M, Gepts P (2009) Structure of Genetic Diversity in The Two Major Gene Pools of Common Bean (Phaseolus vulgaris L., Fabaceae). Theor. Appl. Genet., 118 : 979-992.
Önder M, Şentürk D (1996) Ekim Zamanlarının Bodur Kuru Fasulye Çeşitlerinde Dane ve Protein Verimi ile Verim Unsurlarına Etkisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(3) : 7-18.
Özçelik H, Sözen Ö (2009) Kelkit Vadisi Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Populasyonlarının Toplanması, Karakterizasyonu, Morfolojik ve Agronomik Değiskenliklerin Belirlenmesi. Proje No: 108O013. 80s. Ankara.
Paunovic MMAS, Bokan N, Veljkovic B (2006) Grain Yield of New Malting Barley Cultivars in Different Agroecological Conditions. Acta Agriculturae Serbica, Vol. XI, 22: 29-35.
Pekşen E (2005) Samsun Koşullarında Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Verimle İlgili Özellikler Bakımından Karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3) : 88-95.
Pekşen E, Artık C (2005) Anti Besinsel Maddeler ve Yemeklik Tane Baklagillerin Besleyici Değerleri. Ondokuz Mayıs Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2): 110-120.
Pekşen E, Gülümser A (2005) Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinde Verim ve Verim Unsurları Arasındaki İlişkiler ve Path Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3) : 82-87.
Shinde SS, Dumbre AD (2001) Correlation and Path Coefficient Analysis in French Bean. Journal of Maharashtra Agricultural Universitie, 26(1) : 48-49.
Sözen Ö (2012) Kelkit Vadisi ve Artvin İli’nden Toplanan Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Populasyonlarından Teksel Seleksiyon Metodu ile Şeker tane Tipinde Çeşit Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
Şehirali S (1980) Bodur Fasulyede Ekim Sıklığının Verimle İlgili Bazı Karakterler Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 738 (Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 429), 55. Ankara.
Şehirali S (1988) Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1089, Ders Kitabı: 314- 435, Ankara.