FARKLI EKİM SIKLIKLARININ KARABUĞDAY'DA (Fagopyrum esculentum Moench.) VERİM ve BAZI TANE KALİTESİ ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

Karabuğday bitkisi tane kalitesi ve kullanım özellikleri nedeniyle tahıl benzeri (pseudocereal) olaraknitelendirilen Asya kökenli bir bitkidir. Vejetasyon süresinin kısa olmasının getirdiği birçok avantaj ile birliktediğer tahıl türlerine oranla farklılık meydana getirmektedir. Ayrıca tanesinin en önemli özelliklerinden birisi degluten intoleransı rahatsızlığı bulunan bireylerin glutensiz özelliğinden dolayı tanesinden ve ürünlerindenrahatlıkla faydalanabilmesidir. Karabuğday bitkisinin ekonomik ve beslenme fizyolojisi açısından sahip olduğuözelliklerinden dolayı ekim alanlarının gelecekte artması beklenmektedir. Yapılan çalışmada Aydın ekolojikkoşullarında Güneş karabuğday çeşidinin farklı ekim sıklığında (4, 6, 8, 10, 12 ve 14 kg/da) ekimi yapılarakkarabuğday bitkisinin yetiştirilme olanakları ve ekim sıklığının bitkinin verim ve verim öğeleri ile tane kaliteözellikleri üzerine etkileri incelenmiştir. Karabuğday bitkisi farklı ekim sıklıklarında tane verimi, bin taneağırlığı ve metrekarede bitki sayısı bakımından istatistiksel anlamda farklılık gösterirken, bitki boyu, proteinoranı, hektolitre ağırlığı ve yaprak alan miktarı bakımından farklılıklar bulunmamıştır. Çalışmadan elde edilenortalama sonuçlar özetlendiğinde tane verimi 244.2-297.7 kg/da, bin tane ağırlığı 25.6-30.7 g, bitki boyu 64.7-71.7 cm, metrekarede bitki sayısı 23.5-64.0 adet, yaprak alan miktarı 12.7-15.0 cmz, tanede protein oranı %1 .75-12.56 ve hektolitre ağırlığının 60.1-61.0 kg/hl arasında değişim göstermiştir. Çalışma sonucunda tane verimi vekalitesi ile tohumluk kullanım miktarının dikkate alınarak Aydın ekolojik koşullarında kg/da'lık tohumlukmiktarının yeterli olduğu sonucuna varılmıştır. Özellikle tane verimi bakımından dünya ortalamasının oldukçaüzerine çıkarak bölgemizde tane üretiminde önemli bir potansiyele sahip olduğu söylenebilir.

Effect of Different Sowing Densities on Yield and Some Quality Characteristics of Buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench.)

Buckwheat is an Asian origin plant which is admitted pseudocereal due to its grain quality and utilisationproperties. Because of its short vegetation period and constitutes many advantages compared to other cerealspecies. Also one of the most important features of its grain is gluten free so people can easily benefit from itsgrain and products who have gluten intolerance discomfort. It is expected that the economic and nutritionalpeculiarities of buckwheat will lead to greater cultivation in the future. In this study, Güneş buckwheat varietywas sown in six densities (4, 6, 8, 10, 12 and 14 kg/da) to determine cultivation facilities and effects of density onyield and yield components with quality traits under Aydın ecological conditions. Despite yield, 1000 grainweight and number ofplants per square meter showed important differences, there was no statistically importancefor plant height, grain protein content, test weight and amount of leaf area values. ln summary, the following meanvalues were obtained for each parameter; grain yield 244.2-297.7 kg/da, thousand grain weight 25.6-30.7 g, plant height 64.7-71.7 cm, number of plants per square meter 23.5-64.0, amount of leaf area 12.7-15.0 cmz, protein content 11.75-12.56 and test weight 60. -6 .0 kg. Regarding yield, quality and the sowing density is seed rate of kg/da under the ecological conditions of Aydın suffıcient. ln particular, based on obtained well yield above average ofthe world it can be said that our region has an important potential for buckwheat grain production.

PDF

___

Akgün l, Altındal (201 1) Bazı tritikale genotiplerinde tane verimi ve stabilite analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6( ): 7-14.
Akgün l, Kaya M, Altındal (2007) lsparta ekolojik koşullarında bazı tritikale hat/çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20(2): 171-182.
Alp (2009) Diyarbakır kuru koşullarında bazı tescilli tritikale (XTriticosecale Wittmack) çeşitlerinin 29 Biga Şartlarında Yetiştirilen Tritikale Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ Tar. Bil. Derg., 19(2): 61-70.
Ammar K, Mergoum M, Rajaram (2004) The history and evolution of triticale. In: Mergoun M, GomezMacpherson (eds), Triticale Improvement and Production, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 1-10.
Anonim (1986) International Association of Cereal Chemistry. Standard Methods of the ICC, Vienna.
Anonim (1999) SAS V8 User Manuel. SAS Institute Inc., Cary.
Anonim (2011) Toprak Analiz Raporu. Çanakkale Gıda, Tarım ve Hayvancılık Il Müdürlüğü, Çanakkale.
Anonim (2013) Türkiye'de Ekmek Israfı Araştırması. TMO Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim (2016) Bitkisel Üretim Istatistikleri. Türkiye Istatistik Kurumu, Ankara.
Atak M, Çiftçi CY (2006) Bazı tritikale çeşit ve hatlarının morfolojik karakterizasyonu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 12(1): 101- 111.
Çifçi EA, Kınabaş S, Yelbey S, Yağdı (2010) Bazı tritikale hatlarının kalite özellikleri ve ekmek yapımında kullanılma olanaklarının araştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 24(2): 93- 102
Demir I, Aydın N, Korkut KZ (1981) Ileri tritikale hatlarının bazı agronomik özellikleri üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18: 227-23 8.
Demir I, Korkut KZ, Altınbaş M,Akdemir H, Dutlu (1986) Yazlık triticale ıslah çalışmaları. In: Tübitak-TOAG. Bitki Islahı Sempozyumu Bildirileri, Izmir, 13 1-140.
Elgün A, Ertugay Z, Certel M, Kotancılar HG (2002) Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuvar uygulama klavuzu. Atatürk Üniversitesi Yayın no: 867, Ders kitapları serisi No: 82, Erzurum.
Erekul O, Köhn (2006) Effect of weather and soil conditions on yield components and bread-making quality of winter wheat (Triticum aestivum L.) and winter triticale (Triticosecale Wittm.) varieties in North-east Germany. Journal of Agronomy and Crop Science 192: 452-464. uran MA, Demir 1, Yüce S, Can Akçalı RR, Aykut (2005)
Ege Bölgesi tritikale çeşit geliştirme çalışmaları: Geliştirilen çeşit ve hatların verim ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18(2):251-256.
Genç 1, Yağbasanlar T, Ülger AC, Kırtok (1987). Çukurova koşullarında triticalenin verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. In: Türkiye Tahıl Sempozyumu Bildirileri, 6-9 Ekim 1987, Bursa, 103- 114.
Genç I, Özer S, Özkan H, Yağbasanlar T, Kola Ö, Toklu F, Altan (1997) Bazı ekmeklik buğday ve triticale hatlarının bazı fiziksel, kimyasal ve teknolojik özelliklerinin saptanması üzerinde bir araştırma. In: Türkiye 11. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, 22-25 Eylül 1997, Samsun, 550-552.
Heger J, Egğum BO (1991) The nutritional values of some high-yielding cultivars of triticale. Journal of Cereal Science 14: 63-71.
K1nac1 G, Kınacı (2000) Yeni tahıl türü triticalenin buğdaya karıştırılması ile elde edilen paçalların, kalite özellikleri ve ekmek yapımında kullanılma olanakları. Unlu Mamuller Teknoloj isi 4: -47.
Knapowski T, Ralcewicz M, Barczak B, Kozera (2009) Effect of nitrogen and zinc fertilizing on breadmaking 30 quality of spring tritikale cultivated in Notec Valley. Polish Journal of Environmental Studies 18(2): 227- 233.
Köse E, Ünal S, Çağındı Ö, Kınacı (2002) Tatlıcak-97 tritikale çeşidinin ekmek yapımında kullanılma olanaklarının araştırılması. In: Hububat 2002 Hububat Ürünleri ve Teknolojisi Kongresi Bildileri, 3-4 Ekim 2002, Gaziantep, 203-209.
Macri LJ, Ballance GM, Larter EN (1986) Factors affecting the breadmaking potential of four secondary hexaploid triticales. Cereal Chemistry 63(3): 263-267.
Martinek P, Vinterova M, Buresova I, Vyhnanek (2008) Agronomic and quality characteristics of triticale (XTriticosecale wittmack) with HMW glutenin subunits 5+10. Journal ofCereal Science 47: 68-78.
McGoverin CM, Snyders F, Muller N, Botes W, Fox G, Manley (2011) review of triticale uses and the effect of growth environment on grain quality. Journal ofthe Science ofFood andAgriculture 91 1155-1165.
Metakovsky EV, Knezevic D, Ivanoski (1991) Gliadin allele composition of Yugoslav winter wheat cultivars. Euphytica 54: 285-295.
Mut Z, Albayrak S, Töngel (2006) Tritikale (Xtriticosecale wittmack) hatlarının tane verimi ve bazı özelliklerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 12(1): 56-64.
Özer MS, Özkan H, Kola Ö, Kaya (2003) C.U.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümü tarafından yetiştirilen bazı ekmeklik buğday ve triticale çeşit ve hatları ile bölgemiz çiftçilerince üretilen ticari buğday çeşitlerinin fiziksel, kimyasal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Gıda28(3): 251-257.
Paksoy AH (2005) Kahramanmaraş koşullarında bazı tritikale çeşit ve hatlarının verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Pena RJ, Pfeiffer WH, Amaya A, Zacro-Hernandez (1991) High molecular weight glutenin subunit composition in relation to breadmaking quality of spring triticale. In: Proceedings of the cereals International Conference Australia, Parkville, 43 6-440.
Pena RJ, Amaya (1992) Milling and breadmaking properties ofwheat-triticale grain blends. Journal of the Science of ood andAgriculture 60: 483-487.
Pomeranz (1985) Functional properties of food components. New York Academic press, New York.
SeItakan Gündoğdu (2006) Bisküvi ve kraker üretiminde tritikale ununun kullanım olanakları. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Stallknecht GF, Gilbertson KM, Ranney JE (1996) Alternative wheat cereals as food grains: einkorn, emmer, spelt, kamut, and triticale. In: Proceedings of the third National Symposium, ASHA Press, Alexandria, 156-170.
Tohver M, KannA, Taht R, Mihhalevski A, Hakman (2005) Quality of triticale cultivars suitable for growing and bread-making in northern conditions. Food Chemistry 89: 125-132.
Ünver (1999) Bazı triticale hatlarında verim ve verim öğelerinin incelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 8(1-2): 82-92.
Varughese G, Pfeiffer WH, Pena RJ (1996) Triticale: successful alternative crop. l. Cereal Foods World 41: 474-482.
Yağbasanlar T, Genç I, Ülger AC (1988) Çukurova koşullarında tritikalede farklı azot dozu ve tohumluk miktarının verim ve verim unsurlarına etkisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3: 23 -35.
Yılmaz N, Kaya AN (2003) Ekim sıklığının bazı yazlık tritikale (Triticosecale wittmack) hatlarının verim ve verim ögeleri üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 34(3): 197-204
Zecevic V, Knezevic D, Boskovic J, Milenkovic (2010) Effect of nitrogen and ecological factors on quality of winter triticale cultivars. Genetika 42(3): 465-474.