ÇÖREK OTU (Nigella sativa L.)'NDA FARKLI EKİM ZAMANI ve TOHUMLUK MİKTARININ VERİM ve KALİTEYE ETKİSİ

Bu araştırma 2014-2015 vejetasyon döneminde Aydın koşullarında çörek otunun ekim zamanlarının ve tohumluk miktarlarının verim ve kaliteye etkisini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Deneme, Bölünmüş Parseller deneme desenine göre düzenlenmiş, 4 farklı ekim zamanı (15 Ekim, 1 Kasım, 15 Kasım, 1 Aralık) ve 3 farklı tohumluk miktarı (1 kg/da, 2 kg/da, 3 kg/da) incelenmiştir. Araştırma sonucunda bitki boyu ve kapsül sayısı üzerine, ekim zamanı x tohumluk miktarı ikili interaksiyonunun önemli bulunduğu; bitki boyu (78.90 cm), kapsül sayısı (16.17 adet/bitki) tohum verimi (92.35 kg/da) ve sabit yağ verimi (34.8 L/da) özelliklerinin 1. ekim zamanının (15 Ekim) 2 kg/da ve 3 kg/da tohumluk miktarlarında en yüksek değere ulaştığı saptanmıştır. Dekara 2 kg ve 3 kg tohumluk miktarları arasında istatistiksel olarak bir fark tespit edilememiştir. Ekim zamanı faktörünün önemli bulunduğu; dal sayısı (9.17 adet/bitki), kapsüldeki tohum ağırlığı (0.31 g/kapsül), sap verimi (300.7 kg/da) değerlerinin ortalamasının en yüksek 1. ekim zamanından (15 Ekim) alındığı belirlenmiştir. Ekim zamanı faktörünün önemli bulunduğu sabit yağ oranı (%38.17) ise 2. ekim zamanından (1 Kasım) elde edilmiştir. İncelenen faktörlerle istatistiksel olarak önemli bulunmayan, kapsüldeki tohum sayısı (114.1 adet/kapsül) ve bin tane ağırlığının (2.59 g) 1. ekim zamanı (15 Ekim) ve dekara 3 kg tohumluk miktarından en yüksek değerlerin alındığı tespit edilmiştir. İstatistiksel olarak önemli bulunmayan bir diğer özellik olan hasat indeksinde (%30.78) ise 2. ekim zamanı (1 Kasım) ve 3 kg/da tohumluktan en yüksek değer elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre çörek otunda Aydın bölgesi için en uygun ekim zamanı ve tohumluk miktarının 1. ekim zamanı (15 Ekim) ve dekara 2 kg tohumluk miktarı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çörek otu, ekim zamanı, tohumluk miktarı, verim ve kalite

PDF

___

Açıkgöz N, Akkaş ME, Moghaddam AF, Özcan K (1994) PC'ler için Veri Tabanı Esaslı Türkçe İstatistik Paketi:TARİST. I. Tarla Bitkileri Kongresi, 24- 28.04.1994, İzmir, C:2, 264-267.
Ahmed NU, Haque KR (1986) Effect of Row Spacing and Time of Showing on The Yield of Black Cumin (Nigella Sativa), Bangladesh of Agriculture; 11 (1), p 21-24.
Akgören G (2011) Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarının Tarımsal Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Akgül A (1993) Baharat Bilimi ve Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No:15, Ankara, s 72- 74. Alhaj NA, Shamsudin MN, Alipiah NM, Zamri HF (2010) Characterization of Nigella sativa L. essential oil- loaded solid lipid nanoparticles. American Journal of Pharmacology and Toxicology Vol.5 No.1 pp.52-57.
Arslan N (1993) Ekim Zamanı ve Bitki Sıklığının Çörek Otunun (Nigella sativa L.) Verimine Etkisi. Uluslararası Katılımlı Bitkisel İlaç Hammaddeleri Bildiri Toplantısı, 73-80.
Arslan Y, Katar D, Subaşı İ (2011) Çörek Otu (Nigella sativa L)'nda Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Bazı Bitkisel Özelikler Üzerine Etkileri. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15 Eylül 2012 Tokat, Bildiri Kitabı Sayfa: 132-139.
Baytöre F (2011) Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarının Verim ve Verim Kriterlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
Bhatti Uİ, Rehman FU, Khan MA, Marvat SK (2009) Effect of Prophetic Medicine Kalonji (Nigella sativa L). Agriculture and Biology. 3:184-18.
Çağıran Ö (1996) Tıbbi Nebevi. 1. Baskı, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Ertuğrul Y (1986) Çörek otunda (N. damescena L.) Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Kaliteye Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Gün M (2011) Kutsal Tohum (Nigella sativa L.) Çörek Otunun İyileştirici Etkisine İlişkin Bazı Bilgiler. VII. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Günleri, Mersin, 44.
İlisulu K (1992) İlaç ve Baharat Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 1256, Ankara.
Kalçın FT (2003) İki Çörek Otu Türünde (Nigella sativa L., Nigella damascena L.) Ekim Sıklıklarının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kulan EG, Turan YS, Gülmezoğlu N, Kara İ, Aytaç Z (2012) Kuru Koşullarda Yetiştirilen Çörek Otunun (Nigella sativa L.) Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15 Eylül 2012, Tokat, 177-181.
Mahmood T, Idress M, Muhammad N, Alsam M, Arkam HM, Sattr A, Ghaffar A (2012) Effect of Sowing Dates and Method of Sowing on the Yield of Black Cumin (Nigella sativa L.). www.psa.ne.pk. pp.76-79.
Matthaus B, Özcan MM (2011) Fatty Acids, Tocopherol and Sterol Contents of Some Nigella Species Seed Oil. Czech J. Food Sci. Vol. 29. No.2, pp. 145-150.
Nickavar B, Mojab F, Javidni K, Amoli MAR (2003) Chemical Composition of the Fixed and Volatile Oils of Nigella Sativa L. from Iran. Zeitschriftfür Naturforschung, 58 (9), 629-631.
Özel A, Demirel U, Güler İ, Erden K (2009) Farklı Sıra Aralığı ve Tohumluk Miktarlarının Çörek Otunda (Nigella sativa L.) Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi; 13(1), 17-25.
Özgüven M (1982) Çukurova Bölgesinde Bazı Tıbbi Bitkilerin Adaptasyonu Üzerinde Araştırmalar. IV. İlaç Hammaddeleri Toplantısı. Anadolu Üniversitesi Yayınları No:30, 19-23, Eskişehir.
Ragaa HMS (2010) Clinical and Therapeutic Trials of Nigella sativa. TAF Prev Med Bull, 2010. 9(5): 513- 522.
Seçmen Ö, Gemici Y, Görk G, Bekat L, Leblebici E (2000) Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 116. İzmir.
Taqi H (2013) Samsun Koşullarında Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Populasyonlarında Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Tektaş E (2015) Harran Ovası Koşullarında Birim Alandaki Tohum Sayısının Çörek Otu (Nigella sativa L.)'nun Verim ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Telci İ (1995) Tokat Şartlarında Farklı Ekim Sıklığının Çörek otu (Nigella sativa L.)'unda Verim, Verim Unsurları ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
Tonçer Ö, Kızıl S (2004) Effect of Seed Rate on Agronomic and Technologic Characters of Nigella sativa L. International Journal of Agriculture & Biology 1560- 8530/2004/06–3–529–532.
Turan YS (2014) Fosfor Dozlarının Çörek Otunun (Nigella sativa L.) Verim ve Kalitesine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir.
Üstün G, Turkay S, Karaali A (1998) Nigella sativa Seeds: a Potential Source for Oil and Oleo Chemicals, in Proceedings of the World Conference on Oil Seed and Edible Oil Processing, Vo1. II, ed. By Koseoglu SS, Rhee KC and Wilson Rf. AOCS Press, Champaign, IL, pp. 155-160.