Klâsik Edebiyat Bağlamında Kutadgu Bilig’de Bilgi Temelinde Söz

Kutadgu Bilig içeriği itibariyle çok yönlü bir eserdir. Bu eser, yalnızca Türk Edebiyatı Tarihi bakımından değil, aynı zamanda Türk toplum hayatı, Türk dil ve kültür arkeolojisi ve Türk devlet felsefesi açısından da önemli bir kaynaktır. Karahanlılar (840-1212) döneminde Balasagunlu Yusuf Has Hacib (d.1019- Ö.?) tarafından yazılmış olan eser, “Tabgaç Buğra Karahan Ebû Ali Hasan b. Süleyman Arslan Karahan” namına yazılmış ve kendisine (M.1069/1070) sunulmuştur. Bu eser İslâmiyet sonrası Türk Dili ve Edebiyatının şaheserlerinin ilkidir. Edebiyat tarihinde bu nitelikte eser sayısı fazla değildir. Fuat Köprülü’ye göre, bir eserin şaheser sayılabilmesi için, yüzyıllarca önem ve değerini muhafaza edip, kendinden sonra gelen sanatkârlarca da takip ve taklit edilmesi gerekir. Kutadgu Bilig’e bu özelliği itibariyle baktığımız zaman, eserin bu nitelikleri taşımakta olduğu görülür. Türk Dili ve Edebiyatı tarihi açısından önemli olan bu eser, kültür tarihi açısından da oldukça önemli bir yere sahiptir. Ancak vurgulanan özellik ve önemi itibariyle Kutadgu Bilig’in ele alıp sunduğu konular, günümüz dil ve kültür hayatında yeterince öne çıkarılamamıştır. Bu sebeple eserin hak ettiği önemli ve itibarlı yerini bulduğunu söylemek oldukça zordur. Bu eserle Yusuf Has Hacib her yaşta ve her yerde insanı eğitmeyi hedeflemiştir. Eğitim; bilgi ve davranışın ideal bir sentezidir. Eğitim ve bilgi kişinin konuşmasında, davranışlarında görülüp gözlenen bir olgudur. Yusuf Has Hacib, bu eseriyle ideal olarak kurguladığı eğitimli, mutlu ve huzurlu insanlardan oluşan bir toplum için bireylere öğretilmesi gereken pek çok bilgiyi özünde barındıran bu eserinde konuşmaya özel bir yer vermiştir.

Kutadgu Bilig in The Context of Classical Literature

Kutadgu Bilig is a versatile work in terms of content.  This work is an important source not only for the history of Turkish Literature but also for Turkish community life, Turkish language and culture archeology and Turkish state philosophy. The work written by Balasagunlu Yusuf Has Hacib (d.1019- Ö.?) In the period of Karahanlılar (840-1212), 19 Tabgaç Buğra Karahan Abu Ali Hasan b. Suleyman Arslan was written on behalf of Karahan and presented to him (M.1069 / 1070). This work is the first of the masterpieces of Turkish Language and Literature after Islam. The number of works of this nature is not much in the history of literature. According to Fuat Köprülü, in order for a work to be considered a masterpiece, it should be followed and imitated by the artisans who keep the importance and value for centuries. When we look at Kutadgu Bilig according to this feature, it is seen that the work carries these qualities. This work, which is important for the history of Turkish Language and Literature, has a very important place in terms of cultural history. However, in terms of its emphasized feature and importance, Kutadgu Bilig's topics cannot be put forward enough in today's language and cultural life. For this reason, it is very difficult to say that the work found its important and reputable place.  With this work Yusuf Has Hacib aims to educate people of all ages and everywhere. Education; It is an ideal synthesis of knowledge and behavior. Education and knowledge are observed and observed in a person's speech and behavior. Yusuf Has Hacib gave a special place to talk in this essay, which contains a lot of information that should be taught to individuals for a society consisting of educated, happy and peaceful people, which he has ideally constructed with this work.

___

  • ARAT, R. R. (1979). Kutadgu Bilig I (Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan), II. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ARAT, R. R. (1985). Yusuf Has Hâcib Kutadgu Bilig II Çeviri, III. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • BAŞER, S. (1990). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • CAFEROĞLU, A. (1974). Türk Dili Tarihi, Cilt II, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • DİLAÇAR, A. (1988). Kutadgu Bilig İncelemesi, II. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İNALCIK, H. (1966). Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri, (Reşit Rahmeti Arat İçin), 259-271, Ankara.
  • KAFESOĞLU, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • KARA, M. (1990). Bir Başka Açıdan Kutadgu Bilig, I. Baskı, Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
  • KÖPRÜLÜ, M. F. (1966). Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl Edebiyat Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • KÖPRÜLÜ, M. F. (1980). Türk Edebiyatı Tarihi, II. Baskı, İstanbul: Akçağ Yayınları.
  • KÖPRÜLÜ, M. F. (1981). Türk Edebiyatı Tarihi, III. Baskı, İstanbul: Akçağ Yayınları.