Patara’da Bulunan Mühürlü Bir Geç Knidos Amphorasının Olası Kullanımları Üzerine Düşünceler

Çalışma konusunu oluşturan Geç Knidos amphorası, 2004 yılında Patara kent merkezininkuzeyinde bulunan Tepecik Akropolisi’nin güneyinde gerçekleştirilen sondaj kazılarında elegeçmiştir. Ağız, kulplardan biri ve tutamak formlu dibinin bir bölümü haricinde tam ele geçeneser, omuzlara doğru genişleyen kısa silindirik boynu, boyundan omuz ortasına keskin bir açıyaparak bağlanan oval kesitli kulpu, alta doğru genişleyen, yüzeyi yivlendirilmiş torba formlugövdesi ve kırılmış ince uzun dibiyle Geç Knidos amphoralarını hatırlatır. Sağlam ele geçenkulpunun yan tarafına dikey olarak basılmış dikdörtgen formlu mührü bulunmaktadır. GeçKnidos amphoralarında bugüne kadar rastlanılmayan kulp yanına basılmış dikdörtgen formdakibu dikey kulp nedeniyle ünik olduğunu düşündüğümüz örnek, amphora ve mühür çalışmalarıiçin ilginç ve önemli veriler sunmaktadır.Çalışmaya konu olan amphoranın kulpunun yanına dikey basılmış dikdörtgen formlu mü-hürde kısaltma olarak Hellence Διονυ( ismi görülmektedir. Mühür üzerinde yer alan Διονυ(kısaltmasını, Διόνυ[σος] olarak tamamlamak mümkündür. Knidos atölyelerinde, özellikle I.Mithridates Savaşı’nın etkisi ve politik gelişmelerin sonucunda İ.Ö. 85-78 yıllarından sonraortadan kalkmaya başlayan ve sonrasında çok ender olarak uygulanan mühürlemenin, sergilediğiform ve buluntu konteksti itibariyle İ.S. 3. yy. ortalarına tarihleyebileceğimiz bu amphoraüzerinde uygulanmış olması oldukça ilginçtir. Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen Knidosamphoraları üzerinde mühürlemenin görülmemesi Patara örneğini değerlendirmede güçlükleryaratmaktadır. Mühür üzerindeki Διόνυσος ismi üretici atölyeye ait olabileceği gibi, İ.Ö. 1. yy.sonlarından itibaren düzenli mühürlemenin son bulması ve Roma İmparatorluk Dönemi içerisindemühürlü Knidos amphoralarına rastlanılmaması nedeniyle, atölyeden daha çok özel birüretime işaret ediyor olması olasıdır.Yapılan çalışma sonucunda Patara buluntusu mühürlü amphoranın, Dionysos ile ilişkili birşenlik için, belki de özel bir ürün taşımak üzere üretilmiş ve bunu gösterir biçimde mühürlenmişolması mümkün görülmektedir. Eser, bugüne kadar bulunmuş en geç tarihli mühürlüKnidos amphorası olması ve İ.S. 3. yy.’da Knidos amphora atölyelerinde, düzenli olmasa da,kimi zaman, belki de özel nedenlerle, bu uygulamanın gerçekleşmiş olduğunu göstermesi açı-sından önemlidir.

Remarks on the Possible Uses of a Late Cnidian Stamped Amphora from Patara

Çalışma konusunu oluşturan Geç Knidos amphorası, 2004 yılında Patara kent merkezinin kuzeyinde bulunan Tepecik Akropolisi'nin güneyinde gerçekleştirilen sondaj kazılarında ele geçmiştir. Ağız, kulplardan biri ve tutamak formlu dibinin bir bölümü haricinde tam ele geçen eser, omuzlara doğru genişleyen kısa silindirik boynu, boyundan omuz ortasına keskin bir açı yaparak bağlanan oval kesitli kulpu, alta doğru genişleyen, yüzeyi yivlendirilmiş torba formlu gövdesi ve kırılmış ince uzun dibiyle Geç Knidos amphoralarını hatırlatır. Sağlam ele geçen kulpunun yan tarafına dikey olarak basılmış dikdörtgen formlu mührü bulunmaktadır. Geç Knidos amphoralarında bugüne kadar rastlanılmayan kulp yanına basılmış dikdörtgen formdaki bu dikey kulp nedeniyle ünik olduğunu düşündüğümüz örnek, amphora ve mühür çalışmaları için ilginç ve önemli veriler sunmaktadır. Çalışmaya konu olan amphoranın kulpunun yanına dikey basılmış dikdörtgen formlu mü- hürde kısaltma olarak Hellence ?????( ismi görülmektedir. Mühür üzerinde yer alan ?????( kısaltmasını, ?????[???] olarak tamamlamak mümkündür. Knidos atölyelerinde, özellikle I. Mithridates Savaşı'nın etkisi ve politik gelişmelerin sonucunda İ.Ö. 85-78 yıllarından sonra ortadan kalkmaya başlayan ve sonrasında çok ender olarak uygulanan mühürlemenin, sergilediği form ve buluntu konteksti itibariyle İ.S. 3. yy. ortalarına tarihleyebileceğimiz bu amphora üzerinde uygulanmış olması oldukça ilginçtir. Roma İmparatorluk Dönemi'ne tarihlenen Knidos amphoraları üzerinde mühürlemenin görülmemesi Patara örneğini değerlendirmede güçlükler yaratmaktadır. Mühür üzerindeki ???????? ismi üretici atölyeye ait olabileceği gibi, İ.Ö. 1. yy. sonlarından itibaren düzenli mühürlemenin son bulması ve Roma İmparatorluk Dönemi içerisinde mühürlü Knidos amphoralarına rastlanılmaması nedeniyle, atölyeden daha çok özel bir üretime işaret ediyor olması olasıdır. Yapılan çalışma sonucunda Patara buluntusu mühürlü amphoranın, Dionysos ile ilişkili bir şenlik için, belki de özel bir ürün taşımak üzere üretilmiş ve bunu gösterir biçimde mühürlenmiş olması mümkün görülmektedir. Eser, bugüne kadar bulunmuş en geç tarihli mühürlü Knidos amphorası olması ve İ.S. 3. yy.'da Knidos amphora atölyelerinde, düzenli olmasa da, kimi zaman, belki de özel nedenlerle, bu uygulamanın gerçekleşmiş olduğunu göstermesi açı- sından önemlidir.

___