Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın Sağlığına Etkisi

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği kadının öğrenimi, iş yaşamına katılımı ve gelirini olumsuz yönde etkileyerek ve toplumsal baskı oluşturarak kadın sağlığı başta olmak üzere pek çok soruna neden olmaktadır. Özellikle kadın sağlığında toplumsal cinsiyet ayırımcılığının görüldüğü en önemli alan üreme sağlığı hizmetleridir. Kadınlar yaşam süreci boyunca, intrauterin yaşamdan başlayarak, çocukluk, ergenlik, erişkinlik ve yaşlılık dönemlerinde, erkeklere göre daha fazla risk faktörlerine maruz kalmaktadırlar. Doğumdan önce başlayan cinsiyet ayrımcılığının göstergesi olan gebelik süresince kız çocuk istenmemesi ve gebelik sonucunun kız cinsiyeti olması halinde gebeliğin sonlandırılması, daha çok Afrika ve Arap kültüründe görülen genital mutilasyon, bekâret denetimi, adolesan evlilikler ve bu evliliklerin sonucu olan adolesan gebelikler, gebelik ve doğumla ilgili komplikasyonlar, ataerkil toplumun dayattığı gelenekler, töreler, toplumsal baskı, kadınların yaşamlarının hemen her döneminde maruz kaldıkları şiddet ve günümüzde oldukça görünür olan kadın cinayetleri, kadınların en çok ihmal edildiği dönemlerden olan menopoz ve sonrası dönem hastalıkları, kadının statüsünün düşük olması gibi sorunlar, kadın cinsiyetinin yaşadığı olumsuz durumların en önemli göstergelerindendir. Bu bağlamda bu derlemede, zaman içinde ve toplumdan topluma değişen toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın sağlığı ve üreme sağlığına etkisinin yaşam evrelerine göre incelenmesi amaçlanmıştır

SOCIAL GENDER INEQUALITY: ITS EFFECT ON WOMEN’S HEALTH

Social gender inequality affects the education of women, their participation in the workplace, their income, and thus creates social pressure, all of which cause various problems, mainly in women’s health. The major area where women are faced with social gender inequality in women’s health, is reproduction health services. Throughout their lives, from intrauterine to childhood, adolescence, maturity and old age, women are exposed to more risk factors than men. Some of the most significant indicators of negative experiences of women are: not wishing a daughter throughout their pregnancy, which indicates prenatal gender inequality, pregnancy termination if a daughter is expected, genital mutilation, mostly seen in African and Arab cultures, virginity control, adolescent marriages and resulting adolescent pregnancies, complications with pregnancy and delivery, traditions, customs and social pressure imposed by paternalistic societies, the violence women are subject to in almost every period of their life, femicide that is currently prevalent, menopause, one of the periods during which women are neglected mostly post-menopause disorders, and the lower status of women. In this context, the aim of this study is to analyze the effect of social gender inequality that changes over time and from one society to another, on women’s health and their reproductive health, in accordance with their life cycle

Keywords:

social gender inequality, women health reproduction health,

PDF

___

Yaşar B. Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumlarının Kadın Sağlığı Hemşireliği Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin; 2011. (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Nazife Akan).

Zeyneloğlu S. Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara; 2008. (Tez Danışmanı: Doç. Dr. Füsun Terzioğlu).

Akın A. Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayırımcılığı ve Sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni 2007;26:1–9.

Şimşek H. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. DEU Tıp Fakültesi Dergisi 2011;25:119–26.

Demirgöz Bal M. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış. KASHED, 2014;1:15–28.

Coşkun A, Özdilek R. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sağlığa Yansıması ve Kadın Sağlığı Hemşiresinin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012;9:30–9.

Neumayer E, Plümper T. The gendered nature of natural disasters: the impact of catastrophic events on the gender gap in life expectancy 1981–2002. Annals of the Association of American Geographers 2007;97:551–66. doi: 10.1111/j.1467-8306.2007.00563.x

Üner S. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü; Ekim 2008.

Akın A. Toplumsal Cinsiyet Kadın ve Sağlık. Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2003.

Akın A, Demirel S. Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkileri. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi Halk Sağlığı Özel Eki 2003;25:73–82.

Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011;3:67–99.

FIGO komitesi. Obstetrik ve Jinekolojide Etik Konular. Çeviri editörü: Dölen İ. Ankara: Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Yayını; 2008. s.8–13.

Center for Genetics and Society. Sex selection. http://www. geneticsandsociety.org/article.php?list=type29 Erişim Tarihi: 02.02.2010.

Lhila A, Simon KI. Prenatal health investment decisions: does the child’s sex matter. Demography 2008;45:885–905.

Özvarış ŞB. Toplumsal cinsiyet, kadın ve sağlık. Hacettepe Tıp Dergisi 2008;39:168–74.

Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Aile İçi Şiddetle Mücadele El Kitabı; 2008.

UNICEF. Female Genital Mutilation/Cutting: A statistical overview and exploration of the dynamics of change; 2013. http://www. unicef.org/media/files/FGCM_Lo_res.pdf Erişim Tarihi: 13.10.2014.

Günaydın S, Dinç H. Bir kadın sağlığı sorunu: genital mutilasyon. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2015;2:363–71. doi: 10.17681/ hsp.32625

American Medical Association, Council on Scientific Affairs. Female genital mutilation. JAMA 1995:274:1714–6.

Krick D. Female genital mutilation –an update. Obstetrics & Gynaecology Forum 2015;25:40–4.

Gölbaşı Z. Adölesan dönem üreme sağlığı sorunları ve etkileyen faktörler. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;8:100–8.

Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TNSA-2008. Ankara; 2009. http://www.hips. hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/TNSA-2008_ana_Rapor-tr.pdf Erişim Tarihi: 11.5.2010.

Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TNSA-2013. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/ tnsa2013/ rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf

Aydın D. Adölesan gebelik ve adölesan annelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;16:4.

Şolt A, Yazıcı S. Adölesan gebelikler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2015;2:241–8. doi: 10.17681/hsp.36633

Kara Uzun A. Şimşek Orhon F. Adolesan gebeliklerin anne ve bebek sağlığına olan etkileri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2013;66:19–24.

Hillis SD, Anda RF, Dube SR, et al. The association between adverse childhood experiences and adolescent pregnancy, long- term psychosocial consequences, and fetal death. Pediatrics 2004;113:320–7.

T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı; 2012. http://www. sagem.gov.tr/dosyalar/saglik_istatistikleri_2012.pdf Erişim Tarihi: 13.10.2014.

Uddin SM, Hossain MG, Islam MA, Islam MN, Aik S, Kamarul T. High- risk behavior of HIV/AIDS among females sex workers in Bangladesh: survey in Rajshahi City. Jpn J Infect Dis 2014;67:191–6.

Burgos-Soto J, Orne-Gliemann J, Encrenaz G, Patassi A, Woronowski A, Kariyiare B, et al. Intimate partner sexual and physical violence among women in Togo, West Africa: prevalence, associated factors, and the specific role of HIV infection. Glob Health Action 2014;7:23456. doi: 10.3402/gha.v7.23456

Yüksel Ş. Cindoğlu D. Kadın cinselliği. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında ulusal ve yerel medya yoluyla savunuculuk projesi. Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği. http://www.cetad.org.tr/ CetadData/Book/26/269201116550-bilgilendirme_dosyasi_5.pdf

Şener EB. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddeti Önlemede 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Değerlendirilmesi. Ankara: KSGM Yayınları; 2011. s.16–52.

WHO; World health statistics 2013. http://www.int/iris/

bitstream/10665/81965/1/9789241564588_eng.pdf Erişim: 10 Mart 2014.

T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaası; 2015.

WHO; 2002. Intimate partner violence and alcohol. http://www.who. int/violence_injury_prevention/violence/world_report/factsheets/ fs_intimate.pdf Erişim Tarihi: 13.10.2014

İnsan Hakları Derneği. Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu. Ankara; 2008. s.20.