Türk Devletlerinde Yönetim ve Kutsal Toprakların Ayrıcalığı “Osmanlı Devleti”

İslam’ın son halifeliği Osmanlı Devleti’nin dağılmasıyla İslam âlemi oldukça zor günlerden geçmektedir. Osmanlı sonrası Musevi dinler açısından kutsal kabul edilen; Mekke, Medine ve Kudüs gibi kutsal toprakların yönetimi yeniden şekillenmiştir. Bu çalışmamızda Türk devletlerinde yönetim, toprak ve vergilendirme sistemi, kutsal toprakların yönetimi ve azınlık haklarında uygulanan denge politikaları gibi merak edilen konular ele alınmıştır. Osmanlı Devleti’nin üç kıtada farklı inançlara mensup milletleri yönetirken uyguladığı denge politikalarının yanında kutsal topraklara ve ibadethanelerine yapmış olduğu mali yardımlar araştırılmıştır. Bu çalışma sayesinde Osmanlı Devleti’nin devlet tecrübelerinden yola çıkarak başta mevcut kutsal topraklarda yaşanan sorunlara ve dinler arası anlaşmazlıklara karşın tekrardan hoşgörü ve barışın tesis edilmesi için uygun fikir ve öneriler aranmıştır. Bu çalışma aynı çatı altında yaşayan çok uluslu farklı inançlara mensup milletlere oldukça kayda değer devlet tecrübesi ve uygulanabilir çözümcü fikirler sunmaktadır. Araştırmamızda nitel-tarihsel araştırma yöntemi kullanılarak Osmanlı döneminde alınan hükümler ve kutsal topraklarla ilgili mevcut Osmanlı arşivleri taranmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Kutsal Topraklar, İslam, Azınlıklar, Yönetim., Ottoman, Holy Land, Islam, Minorities, Administration.

Administration and Privilege of Holy Lands in Turkish States “Ottoman State”

With the disintegration of the Ottoman Empire, the last caliphate of Islam, the Islamic world is going through very difficult times. Considered sacred in terms of post-Ottoman Jewish religions; The administration of holy lands such as Mecca, Medina and Jerusalem was reshaped. In this study, curious subjects such as the administration of minority rights in Turkish states, land and taxation system, management of holy lands and balance policies are discussed. In addition to the balance policies implemented by the Ottoman Empire while governing nations belonging to different faiths in three continents, financial aids to holy lands and places of worship were examined. Thanks to this study, appropriate ideas and suggestions were sought for the establishment of tolerance and peace despite the problems and inter-religious conflicts in the existing holy lands, based on the state experiences of the Ottoman Empire. This study offers an important state experience and feasible solution ideas to multinational nations with different beliefs living under the same roof. In our research, the existing Ottoman archives about the provisions taken in the Ottoman period and the holy lands were scanned using the qualitative-historical research method.

Keywords:

Ottoman, Holy Land, Islam, Minorities, Administration.,

PDF

___

Armağan, A. (2011). Klasik Dönemde Osmanlılarda Devlet Yönetim Anlayışına Dair Bazı Düşünceler. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 5 (9), 142. https://dergipark.org.tr/en/pub/gav/issue/6522/86469
Arsal, S. M. (1974). Türk Tarihi ve Hukuk. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ataman, M., Abd, Al. Fattah El Awaisi. (2020). Kudüs: Tarih-Din-Siyaset. SET Vakfı İktisadi İşletmesi, (11), 26-27.
BOA, Osmanlı Arşivi. Dîvân-i Hümâyûn Defterleri. [A.DVNS.MHM.d]. Dosya No.78. Kimlik No.10. https://www.devletarsivleri.gov.tr/yayinlar/b20fec3b-57b7-46bf-a0d1-c043d9b1e003.pdf
BOA, Osmanlı Arşivi. Osmanlı Belgelerinde Surre Alayları. Osmanlı Arşiv Daire Başkanlığı Yayınları. XVI. Yayın No. 116.
https://www.devletarsivleri.gov.tr/cdn/file/download?fileId=142
Bozkurt, C. (2019). İmparatorluğu Yıkan Örgüt NİLİ. (1. Baskı). Ötüken Neşriyat.
Bozkurt, C. (2019). Osmanlı Arşiv Belgelerinde Nili Casusluk Örgütü. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 99 (1), 3-10. https://doi.org/10.33419/aamd.557954
Cezar, M. (1958). Mufassal Osmanlı Tarihi. (2. Cilt). Şehir Matbaası.
Çay, A. M. (2009). Türkiye Tarihi Osmanlı Devri Osmanlı Devlet Teşkilatı. (1. Baskı). Türkiye Kültür Potalı Projesi. T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Ekinci, E. B. (2017). Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk. (5. Baskı). Sanat Yayınevi.
Ekinci, E. B. (2004). Osmanlı Mahkemeleri. (1. Baskı). Arı Sanat Yayınevi.
Elkabashi, A. M. O. (2001). Surre Defterleri ve 1049/1639-1640 Tarihli Surre Defteri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erdoğan, A. (2014). İslamiyet’ten önce Türk devletlerinde meclis anlayışı Toy, Kengeş, Kurultay örneği. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 39-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksusbd/issue/10272/126027
Frantz, B. (1968). Kudüs. İslâm Ansiklopedisi. (6. Baskı ss. 962). Milli Eğitim Basımevi.
Friedrich, G. (1922-1925). Die Altosmanıschen Anony’men Chroniken. (Band.Nr1Teil II, XVII ss. 53-73). Germany: Übersetzung, Leipzing in Kommission Nei F.A. Brockhaus.
Gençoğlu, M. (2011). 1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1),35. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/25899/272992
Gücüyener, F. (1945). Yavuz Sultan Selim. (2. Baskı). Ahmed Said Matbaası.
Güler, Mustafa. (2011). Osmanlı Devleti'nde Haremeyn Vakıfları (16. ve 17. yüzyıl). (2. Baskı). Çamlıca Yayınları.
Gökbilgin, M.Tayyib. (1979). Kavânîn-i Âl-i Osman der hülâsa-i mezâmin-i defter-i dîvân. Enderun Kitabevi.
İnalcık, Halil. (2012). Tımar. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C.41, ss.168-173. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kafesoğlu, İ. (2015). Türk Milli Kültürü. Ötüken Neşriyat.
Karataş, A. (2020). Türk Hukuk Tarihi Açısından Kul Sistemi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi.(1), 162. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.585799
Merçil, E. (2009). Selçuklular’da Devlet Teşkilâtı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.36, ss.92-389). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Gayri Müslümler. Rekabet Kurulu Perşembe Konferansları, Ankara, Türkiye.
Ökmen, M., Yılmaz, A. (2015). Klasik Dönemden Tanzimat’a Osmanlı Kenti ve Yerel Yönetimler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 92. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4765/65485
Paul, Wittek. (1938). The Rise of the Ottoman Empire XXIII. (2. Edition). London: Royal Asiatic Society Monographs.
Sudi, Süleyman. (1996). Osmanlı Vergi Düzeni (Defter-i Muktesid). (1.Cilt.). (M, Ünal, Çev.). Tab-ı Sani Yayınları.
Tümer, Günay. (1991). Atalar Kültü. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (4 Baskı, ss.41-43). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı. (2019). Kudüs’te Hristiyan Mezhep ve Milletlerin İdaresi (Yayın no. 2). https://www.devletarsivleri.gov.tr/yayinlar/b20fec3b-57b7-46bf-a0d1-c043d9b1e003.pdf
Uslu, A. (2019). Türklerde Devlet Yönetimi. Türk Ekini Dergisi, (3), 5-6. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkek/issue/55572/760620
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı. (1.Baskı).Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Uzunçarşılı, İ. H. (2002). Osmanlı Tarihi. (4. Cilt). Türk Tarih Kurumu Yayınları.