Dijital Ekonominin Vergilendirmesinde Yaşanan Sorunlar: OECD-AB Tedbirleri ve Ulusal Çözüm Arayışları

Bu çalışmada, dijital ekonominin gelişim sürecinde ortaya çıkan vergisel problemlerin kategorize edilerek incelenmesi, uluslararası ve ulusal ölçekte alınan önlemlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, literatürden hareketle uluslararası vergileme sorunlarının tespiti yapılarak, çözüm önerilerinin geliştirilmesine yönelik uluslararası eylem planları ve ulusal mevzuatlar incelenmiştir. Çalışma sonucunda ulusal ölçekli önlemlerin; dijital hizmet vergisi uygulaması, dijital ürün/hizmetler için KDV kanunlarının kapsamının genişletilmesi, dijital reklam vergileri gibi uygulamalardan oluştuğu tespit edilmiştir. Uluslararası kuruluşların dijital ekonominin vergilendirilmesi hususunda oluşturdukları çözüm önerilerinin eylem planları çerçevesinde geliştirildiği görülmüştür. Söz konusu eylem planlarının ülkeler için öneri niteliğinde olması sorunun çözümünden uzaklaşılmasına sebep olmaktadır. Bu bağlamda dijital ekonominin etkin bir biçimde vergilendirilebilmesi adına ülkelerin ulusal çözümleri yerine OECD ve AB gibi uluslararası kuruluşlarca oluşturulacak küresel boyutlu bir vergileme rejiminin geliştirilmesi ve bağlayıcılığının sağlanabilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dijital Ekonomi, Dijital Vergileme Sorunları, OECD, BEPS, Dijital Hizmet Vergisi.

Problems in Taxation of the Digital Economy: OECD-EU Precautions and Seeking National Solutions

In this study, it was aimed to categorize and analyze the tax problems observed during the development process of the digital economy and to assess the precautions taken on an international and national basis. Within the scope of the study, international action plans and national legislation for the development of solution offers were examined by determining international taxation problems based on the literature. As a result of the study, it was determined that national-basis precautions included applications such as digital service tax application, extension of the scope of VAT laws for digital products/services, and digital advertising taxes. It was observed that the solution offers of international organizations regarding the taxation of the digital economy were developed within the framework of action plans. The action plans in question are advisory for countries and this causes the solution of the problem to be avoided. In this context, in order for the digital economy to be taxed effectively, it is important to develop a global taxation regime to be established by international organizations such as OECD and EU instead of the national solutions of the countries and to ensure that it is binding.

Keywords:

Digital Economy, Digital Taxation Problems, OECD, BEPS, Digital Service Tax.,

PDF

___

ABB. (2012), Avrupa için Dijital Gündem, https://www.ab.gov.tr/47526.html, (Erişim Tarihi: 12.04.2022).
Akçura, A. (2019), Dijital Ekonominin Vergilemesinde Dünya Uygulamaları ve Türkiye'nin Pozisyonu, www.verginet.net/dtt/1/dijital-ekonomi-vergilendirilmesi-dunya-Turkiye-uygulamalari.aspx, (Erişim Tarihi: 29 Nisan 2022).
Akses, S. (2015), AB’de Dijital Tek Pazar’ın Oluşturulmasına Doğru, https://www.ikv.org.tr/images/files/Dijital%20Tek%20Pazar%20Stratejisi%20%20Temmuz%202015.pdf, (Erişim Tarihi: 07.04.2022).
Altınbaş, Ö. G. (2019), Dijitalleşmeden Kaynaklanan Vergi Sorunları-Ara Rapor 2018 Bölüm 1: Dijitalleşmeden Kaynaklanan Vergi Sorunları Üzerine Ara Rapora Giriş, Vergi Dünyası Dergisi, 455, s.95-104.
Armağan, O. (2019), Dijital Reklam Kavramı ve Vergisel Boyutları, Vergi Raporu Dergisi, 233, s.162-175.
Bal, A. ve Gutierrez, C. (2015), Taxation of the Digital Economy, (Ed. M. Cotrut). İnternational Tax Structures in the BEPS Era: An Analysis of Anti-Abuse Measures, s.249-280, ABD: IBFD Tax Research Series.
Ber, H. (2018), Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi Sorunsalına Genel Bir Bakış, https://vergialgi.net/vergi/dijital-ekonominin-vergilendirilmesi-sorunsalina-genel-bir-bakis/, (Erişim Tarihi: 29 Nisan 2022).
Boccia, F. (2016), Introduction: The Digital Economy and Fiscal Policy in the Age of E-Commerce, (Ed. F. Boccia ve R. Leonardi) The Challange of the Digital Economy, s.1-17, İsveç: Springer International Publishing.
Budak, T. (2018), Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi, 1.Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Centore, P. ve Sutich, M. T. (2014), Taxation and Digital Economy: Europe is Ready, İnterax, 42(12), s.784-787.
De Wilde, M. (2015), Tax Jurisdiction in a Digitalizing Economy; Why ‘Online Profits’ Are So Hard to Pin Down, İnterax, 12 (43), s.796-803.
Devereux, M. P. ve Vella, J. (2017), Implications of Digitalization for International Corporate Tax Reform, Oxford University Centre for Business Taxation, Working Paper, 17/7, July, s.1-32.
Erdem, T. (2016), Kaydırılmış Kazanç Vergisi, Vergi Sorunları Dergisi, 330, s.111-119.
Erdem, T. (2017), Yeni Dünya Düzeni, Elektronik Ticaret ve Vergi, Mali Çözüm Dergisi, 143, s.13-41.
European Commission. (2016), The Anti Tax Avoidance Package- Questions and Answers, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_16_160, (Erişim Tarihi: 3 Nisan 2022).
European Commission. (2018), Latest News on the Digital Single Market, http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/index_en.htm, (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2022).
Gerger, G. Ç. ve Gerçek, A. (2016), Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesi Açısından Katma Değer Vergisinin Uygulama Sorunlarının Değerlendirilmesi, International Journal of Public Finance, 1(1), s.61-74.
Gülhan, N. ve Turunç, S. (2015), Dijital Ekonominin Vergilendirilmesinde Yaşanan Sorunlara Yönelik Son Dönemde Uluslararası Vergi Alnında Yaşanan Gelişmeler, Vergi Dünyası Dergisi, 409, s.166-176.
Hadzhieva, E. (2016), Tax Challenges in the Digital Economy, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/579002/IPOL_STU%282016%29579002_EN.pdf, (Erişim Tarihi: 14.05.2022).
Jakurti, E. (2017), Taxing the Digital Economy—It’s Complicated, https://www.brookings.edu/blog/future-development/2017/12/13/taxing-the-digital-economy-its-complicated/ (Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2022).
Kara, M. C. ve Öz, E. (2016), Bir Küresel Vergi Uyumu Projesi: BEPS, Vergi Dünyası Dergisi, 414, s.172-181.
Kavak, A. (2016), Vergi Usul Kanunu Tasarısı Üzerinde Yapılan Çalışma, http://www.istanbulymmo.org.tr/dosyalar/2016_02_vuk_tasaricalismasi.pdf (Erişim Tarihi: 17 Mayıs 2022).
Kılıçer, E. ve Peker, İ. (2021), Dijital Ekonomide Vergilendirme, Ankara: Seçkin.
KMPG. (2022), Taxation of the Digitalized Economy-LATAM Focus, https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/xx/pdf/2020/08/taxation-of-the-digitalized-economy-latam.pdf (Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2022).
Kobetsky, M. (2011), International Taxation of Permanent Establishments Principles and Policy, Cambridge: Cambridge University Press.
Milner, C. ve Berg, B. (2020), Tax Analytics-Artificial Intelligence and Machine Learning-Level 5. PwC Advanced Tax Analytics & Innovation, https://www.pwc.no/no/publikasjoner/Digitalisering/ artificial-intelligence-and-machine-learning-final1.pdf. (Erişim Tarihi: 10 Nisan 2022).
OECD. (2014a), Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilere İlişkin Model Anlaşma, http://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/Mevzuat_DisIliskiler/OECD_Model_Yorum_Kitabi_2014.pdf, (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022).
OECD. (2014b), Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy, OECD Base Erosion and Profit Shifting Project, https://read.oecd-ilibrary.org/taxation/addressing-the-tax-challenges-of-the-digital-economy_9789264218789-en#page1, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2022).
OECD. (2015), Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy, Action 1 – 2015 Final Report, http://www.oecd.org/ctp/ addressing-the-tax-challenges-of-the-digital-economy-action-1-2015-final-report-9789264241046-en.htm, (Erişim Tarihi: 5 Haziran 2022).
Organ, İ. ve Çavdar, F. (2012), Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesinde Uluslararası Alanda Yaşanan Sorunlar, İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 3 (1), s.63-84.
Öz, E. ve Kara, M. C. (2016), Dijital Vergilendirmeye Küresel Bir Bakış, Vergi Dünyası Dergisi, 424, s.30-37.
Schmidt-Næss, H. S., Ali, D. M., Arias, M. N., Denton, J. ve Vyncke, K. (2012), Simplifying and Modernising VAT in the Digital Single Market for e-Commerce, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2012/492432/IPOL-IMCO_ET(2012)492432_EN.pdf, (Erişim Tarihi: 10.04.2022).
Statista. (2021), Digital Economy Compass 2021, https://www.statista.com/study/105653/digital-economy-compass/ (Erişim Tarihi: 29 Mayıs 2022).
Taraktaş, A. (2019), Avrupa Birliği Perspektifinden Dijital Ekonominin Vergilendirilmesinin Adil ve Büyüme Dostu Yaklaşım Bağlamında Değerlendirilmesi, Vergi Raporu Dergisi, 236, s.90-107.
Topal, A. (2016a), BEPS 3 No.lu Eylem Planı: Kontrol Edilen Yabancı Kurumlara Yönelik Etkin Mevzuat Oluşturulmasının Esasları, Vergi Dünyası Dergisi, 417, s.214-221.
Topal, A. (2016b), BEPS 5 No.lu Eylem Planı Kapsamında Zararlı Vergi Uygulamaları ve Nexus Yaklaşımı, Vergi Dünyası Dergisi, 421, s.206-212.
Turan, D. (2020), Yapay Zekâ ve Vergi Uygulamalarına Etkisi, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), s.55-70.
Turunç, S. (2017), Dijital Ekonomide İş Yeri Kavramı ve Transfer Fiyatlandırması, Vergi Dünyası Dergisi, 431, s.50- 59.
U.N. (2005), Technology Transfer and Taxation: Key Issues, United Nations: New York and Geneva.
Ubay, B. (2019), Blockchain Teknolojisi ve Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi Üzerine Olası Etkileri, Vergi Sorunları Dergisi, 371, s.89-100.
Uricchio, A. (2016), A Few Ideas for Reforming Internet Taxation, (Ed. F. Boccia ve R. Leonardi) The Challange of the Digital Economy, s.83-96, İsveç: Springer International Publishing.
Vega, A. (2012), International Governance Through Soft Law: The Case Of The OECD Transfer Pricing Guidelines, TranState Working Papers, 163, s.1-34.
Yaltı, B. (2003), Elektronik Ticarette Vergilendirme, İstanbul: Der Yayınları.