Abdulhamid el Katib ve Abdullah ibnu’l-Mukaffa’nın Siyasetnamelerinde Siyasal İktidarın Meşruluk Kaynağına Dair Bir Değerlendirme

Bu çalışmada ilk siyasetname müellifleri sayılan Abdülhamid el Katip ve Abdullah ibnu’l-Mukaffa’nın eserleri ele alınmıştır. Müelliflerin siyasal iktidarın meşruluk kaynağına dair düşünceleri ele alınmıştır. Çalışmanın amacı her iki müellifin siyasal meşruluk ile ilgili yaklaşımlarını ortaya koymaktır. Çalışmanın önemi siyasal meşrulukta İslami bakışın yaşadığı değişimden gelmektedir. Toplumsal rızaya dayalı hilafet sisteminden hanedan yönetimine geçiş siyasal yazını da etkilemiş ve ulemanın yönetici erk üzerindeki etkisi değişime uğramıştır. Çalışmada iki müellifin Türkçeye tercüme edilen siyasete ilişkin eserleri üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Çalışma Emevilerin son dönemi ile Abbasilerin ilk dönemindeki ‘siyasal meşruluk yaklaşımını’ yansıtmaktadır. Yapılan araştırmalar sonucunda her iki müellifin de siyasal meşruluk konusunda, İslami yaklaşım yerine dönemin egemen siyasal tutumunu yansıttığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Siyasal Meşruluk, Siyasetname, Siyasal Muhalefet, Siyasal Erdem, İktidar

An Evaluatıon on the Source of Legalıty of Polıtıcal Power ın Abdulhamid al Katib and Abdullah ıbnu'l-Mukaffa

In this study, the works of Abdülhamid el Katip and Abdullah ibnu'l-Mukaffa, who are considered to be the authors of the first political treatise of policy, have been discussed. The thoughts of the authors about the source of legitimacy of political power are discussed. The aim of the study is to reveal the approaches of both authors about political legitimacy. The importance of the study stems from the change experienced by the Islamic perspective. The transition from the caliphate system based on social consent to the dynastic rule also affected the political literature and the influence of the ulama on the ruling power changed. In the study, an evaluation was made on the Turkish translation works of two authors related to politics. The study reflects the 'political legitimacy approach' in the last period of the Umayyads and the first period of the Abbasids. As a result of the researches, it was seen that both authors reflected the dominant political attitude of the period instead of the Islamic approach on political legitimacy.

Keywords:

Siyasal Meşruluk, Siyasetname, Siyasal Muhalefet, Siyasal Erdem, İktidar,

PDF

___

Abdullah İbnu’l-Mukaffa, (2004), İslam Siyaset Üslubu (Çev: Vecdi Akyüz), İstanbul: Dergâh Yayınları.
Abdülhamid el Katib, (2007), Doğunun Hükümdarı (Çev: Güldane Gündüzöz ve Soner Gündüzöz), İstanbul: Lacivert Yayıncılık.
Ahmet el Katip, (2016), Şia’da Siyasal Düşüncenin Gelişimi (Çev: Mehmet Yolcu) (2. Baskı), Ankara: Otto Yayınları.
Aykut, K. (2019), Abdullah ibnü’l-Mukaffâ ve el-Edebü’l-Kebîr ve el-Edebü’s-Sağîr isimli eserlerinin incelenmesi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Canatan, K. (2014). İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyasetname Geleneği, İstanbul: Doğu Kitabevi.
Craig, W. L. (tarihsiz), İsa: Tanrı ve İnsan, https://www.reasonablefaith.org/translations/turkish/miscellaneous/sa-tanri-ve-nsan, (Er Tr: 28.12.2022).
Çetin, H. (2007), Modernleşme Krizi, Ankara: Orion Yayınları.
Demirci, M. (2008), Abdullah ibnu’l-Mukaffa’nın “Risaletü’s Sahabe” Adlı Risalesi: Takdim ve Tercume, İstem Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 12, s.217 – 240.
Durmuş, İ. (2000), İbnü’l-Mukaffa, TDV İslam Ansiklopedisi, 21. Cilt, s.130-134.
Ergin, A. Ş. (1988), Abdülhamid el Katib, TDV İslam Ansiklopedisi, 1. Cilt, s.225.
Eraydın, S. (2021), Son Dönem Hilafet Tartışmalarının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi (Seyyid Bey, Senhûrî ve Mevdûdî Örneği), İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı: 38, s.335-364.
Eusebios, (2011) Kilise Tarihi (Çev: Furkan Akderin), İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
Fığlalı, E. R. (2019), Hüseyin, TDV İslam Ansiklopedisi, 18. Cilt, s.518-521.
Geanakoplos, D. J. (2011). Bizans İmparatorluğu’nda Kilise ve Devlet: Sezaropapizm Sorununu Yeniden Düşünmek (Çeviren: Mustafa Alican), The History School January-April 2011, Number IX, s.169-198.
İbn Abdirabbih, (2004), Hükümdar ve Siyaset Kitabı, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
Kutluer, İ. (2000), İbnü’l-Mukaffa, TDV İslam Ansiklopedisi, 21. Cilt, s.134-137.
Macit, A. (2018), Çağdaş İslam Düşüncesi’nde Hilafet Anlayışları: Muhammed Hamîdullah ve Yüksek Hilafet Konseyi, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi - Cumhuriyet Theology Journal, Cilt: 22 Sayı: 2, s.833-858.
Schwarz, M. (2003). Hasan Basri’nin Kader Risalesi Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. II, sayı: 3, ss.123-141.
Sağlam, H. (2017), Hz. Ebu Bekir’in Devlet Başkanı Olarak Yaptığı İlk Konuşmasının İslam İdare Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, Kesit Akademi Dergisi, Yıl: 3, Sayı:7, s.92-113.
Şahin, H. (2011), İlk Dönem Kader Tartışmalarında Siyasetin Rolü, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 36, s.47-70.
Yusuf el Iş, (2017), Emevi Yönetimine Genel Bir Bakış (Çev: Ömer Aras), dergİabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), Güz 2017, Cilt:5, Sayı:10, s.177-188.