İcracının Elinde Türün Değişmesine Bir Örnek: Kazak Türklerinin “Keklik İle Kuzgun” Dastanı

Bugün hâlâ canlılığını devam ettiren zengin bir sözlü geleneğe sahip olan Kazak Türkleri arasında yaygın olan anlatı türlerinden birisi de dastanlardır. Türkiye Türkçesinde “halk hikâyesi” olarak adlandırılan dastan kavramı Kazak Türklerine Farsçadan geçmiştir. Genel anlamda kıssa, masal, hikaye vb. konuların kaynaklık ettiği dastanlar gelenekte manzum olarak dombıra eşliğinde veya belirli bir ezgiyle icra edilmişlerdir. Çalışma konumuz olan “Keklik ile Kuzgun” dastanına temel olan konular efsane özelliği göstermekte insanken şekil değiştirerek keklik, kuzgun ve saksağan olan hayvanların bu dönüşümünü hikâye etmektedir. Çalışmamızda önce dastan kavramı üzerinde durulmuş sonra metnin değerlendirilmesi yapılmış ve çalışmanın sonunda da incelemeye esas olan dastan metni verilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Kazak Türkleri, Keklik ile Kuzgun, Dastan, Halk hikâyesi, Efsane

An Example of Change of Genre in the hands of the performer. Kazakh Turks Dastan of “Partridge and Raven”

Even today, the continued vitality of a rich oral culture has a tradition of the Kazakh Turks are the dastans in one of the most common types of narrative. In Turkey Turkish “folk tale called” epic concept of the narrative form that corresponds to the Persian culture has passed Kazakh Turks. In general, stories, fairy tales, stories of epic tradition as the source of such issues as the verse or a particular tune, accompanied by Dombıra were performed. Our study subjects, the “Partridge and Raven” epic legends feature topics that are essential to the show by changing the way human, partridges, ravens and magpies are stories of animals that this transformation. Our work has focused on the concept dastan before the assessment is made, then the text

Keywords:

Kazakh Turks, Partridge and Raven, Dastan, Folk tale, Legend,

PDF

___

AZİBAYEVA, Bahıtjan, (1998) Kazahskiy Dastannıy Epos, Almatı: Ğılım İzdatelstvo.
ÄWEZOV, Muhtar - ISMAYILOV, Edige , (1957), ”Ertegiler”, Qazaq Ertegileri, T. I., Almatı, VII-XXXVI.
ÄZİBAYEVA, Baqıtjan, (2009), Qazaq Dastandarı, Almatı: Baspalar Üyi.
BORATAV, Pertev Naili, (1982), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
BERDİBAY, Rahmanqul, (2005), Epos, El Qazınası, Bes Tomdıq Şığarmalar Jiynağı, 1. Tom, Al- matı: Kazığurt Baspası.
ÇETİN, Ayşe Yücel, (2003), Kazakistan Sahası Halk Hikâyeciliği Geleneği, Ankara: Güdüz Eği- tim Yayıncılık.
DİLEK, İbrahim, (2008), Altay Masalları, Ankara: Alp Yay.
ELİADE, Mircea, (2001), Mitlerin Özellikleri, (Çev: Sema Rifat), İstanbul: Om Yay.
ERGUN, Metin, (1997), Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, C.I., Ankara: TDK Yay.
ĞABDULLİN, Mälik, (1986), Qazaq Halqının Arız Ädebiyeti, Almatı: Sanat Baspası.
ÖNAL, M. Naci, (2003), Muğla Efsaneleri, Muğla: Muğla Ünv. Yay.
PALA, İskender, (1995), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, (1995), Ankara: Akçağ Yay.
SAKAOĞLU, Saim, (1980), Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Eserlerin Tip Kataloğu, Ankara.
SAKAOĞLU, Saim, (1992), Efsane Araştırmaları, Konya.
QASQABASOV, Seyit, (2002), Janazıq, Astana: Awdarma Baspası.
QASQABASOV, Seyit – Äzibayeva, Baqıtjan, (2004) “Qazaq Dastandarı”, Babalar Sözi, 1. Tom, Astana: Foliant Baspası, 10-27.
QOSAN, S., “Ular Men Quzğın”, ( 2006), Babalar Sözi, 30. Tom, Astana: Foliant Baspası. 362- 363.
Qazaq Ädebi Tiliniŋ Sözdigi, XIII. Tom, (2011), Almatı.
YILDIRIM, Seyfullah, (2012), “Kazak Türk Folklorunda Epik Anlatmalar”, Ankara: Gazi Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)