Ön-Şamanlık Kültleri

değiştirmesi ile tekelleştirilmesi ondokuzuncu asır içinde gerçekleşmişti . Dağ kültü ve bu kültün mitolojisi her nasılsa zaman geçtikçe daha geniş sosyal ilişkilere karşıt olarak yansıtılan cinsel gerilimleri de gösterir. “Üstad dağ”ın cinsel kimliği, erkekten dişiye değişik hallerde gözükür. Potapov ne- dense yeniden, son zamanlarda üstad dağın çıplak kadın biçimini aldığının söy- lendiğini ileri sürmektedir. Çıplak kadın biçimine girmiş dağ, geceleyin kepeneği içinde olan avcıya yaklaşır ve onunla uyur. Bu karşılaşma, avda avcının başarısını sağlar (Potapov 1946:159). Gücün denenmesi sırasında yaşanan cinsel gerilim, aynı bölgede de anlatılmaktadır; ki bu gerçek, adamların yalnız başına dağ kültünce sık sık ihtiyaten saklanıldığını, kadınların ava katılmalarına veya kutsanmış yerlere gitmelerine bile izin verilmediğini, çiftlik hayvanlarının dağın yokuşlarında otla- tılmasına izin verilmediğini anlatır (Potapov 1960:213). Kafkasya toplulukları ara- sından toplanmış kahramanlık destanları içerisindeki anlatımlar tarafından erkek veya kadın gücüyle dağ kültünün arkadaşlığının yarattığı karışıklığa ve çok zaman cinsel kaynağın karışıklığının dalaletine de imâda bulunulmaktadır. Burada bir şey vardır ki o da şudur: Destan kahramanı bir dağın mağarasında doğmuştur veya destan kahramanı ecdâda ait olduğu ileri sürülen dağların mağaralarında koruyucu sığınaklarda bulunmuştur. L. Kyzlasov (1982), böylesi olaylarda mağa- ranın, dağın ruhunun, kadın atanın koruyuculuğuna ve doğuşuna işaret ettiğine inanmaktadır. Bununla bağlantılı olarak dağdaki inanç, soyun kaynağı ve soyun

Anahtar Kelimeler:

-

Ön-Şamanlık Kültleri

PDF

___

ALEKSEYENKO, Ye. A. 1960, “Kul’t medvedya u ketov” (Ket bear cult). SE 4:94-104.1967, Kety (The Ket). Leningrad: Nauka.
1971, “Domashniye pokroviteli u ketov” (Protective houshold dieties among the Ket). Sb. MAE. XXVII (Religioznyye predstavleniya i obryad narodov Sibiri) (Religious conceptions and rituals among Siberian peoples): 263-274.
1977, “Kul’ty u ketov” (Ket cults). Sb. MAE XXXIII ( Pamyatniki kul’tury narodov Sibiri i Seve- ra) (Cultural monuments of the peoples of Siberia and the North): 29-65.
ANİSİMOV, A.F. 1958, Religiya Evenkov v İstorika-Geneticheskom İzuchenii i Problemy Pro- iskhozhdeniya Pervobytnykn Verovaniy (Evenk religion from the perspective of history and origins and the problem of the source of primitive belief) Moscow-Leningrad; AN
ANUCHİN, V.,I. 1914, “Shamanstvu u yeniseyskihk ostyakov” (Shamanism among the Yenisey Ostyak). Sb. MAE 2, no. 2: 1-90
DYANKOVA, V. P. 1975a”Kul’tovyye sooruzheniya tuvintsev” (Tuvanian cult structures). İn Polevyye issledovaniya İnstituta Etnografii 1974 g. (Field work of tha Etnographicİnstitute, 1974). 157-164. Moscow:Nauka.
KYZLASOV, L. I. 1982, “Gora-praroditel’nitsa v fol’klore khakassov” (The mountain ancestor in Khakass folklore). SE 2:83-92.
NAHODİL, O. 1968, “Mother cult in Siberia” İn Popular Beliefs and Folklore Tradition in Sibe- riai edited by V. Dioszegi, 459-477. Bloomington, İndiana:and The Hauge, The Netherland:Mouton and Co.
POTAPOV, L.P. 1946, “Kul’t gor na Altaye” (The Altayic mountain cult). SE 2:145-160.
1958, “K izucheniyu shamanzima u narodov Sayan-Altayskogo nagor ya” (Contribution to the study of shamanism among the Sayan-Altay peoples). İn Filologiya i istoriya mongol’skikh narodov (Philology and history of the Mongolian peoples). 314-322. Moscow An.
1960, Materialy po etnografi tuvintsev rayonov Mongun-Taygi i Kora-Kholya” (Materials on Tuvanian etnography of Mongun-Tayga and Kora-Khol2 regions). İn Trudy Tuvinsky kompleksnoy arkheologo-etnograficheskoy ekspeditsii (Report of the archelogical-etnographic expedition in Tuva region), 171-237. Moscow-Leningrad:AN
TOKAREV, S:A. 1961, “K voproso o znachenii zhenskikh izobrazheniy epokhi paleolita” (Cont- ribution to the question of the meaning of the female image from the Paleolithic era). SA ‘: 12-20.
VASİLEVİCH, G. M.1971, “O kul’te medvedya u evenkov” (Regarding the Evenk bear cult) MAE 2: XXVIII: 151-169.