DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN BELİRLEYİCİLERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ: ÜST ORTA GELİRLİ ÜLKELER GRUBU İLE OECD KARŞILAŞTIRMASI

Öz 1980’lerden sonra hızla birbirlerine entegre olan finans piyasaları, uluslararası sermaye hareketlerinin yönünün değişmesine neden olmuştur. Gelişmekte olan ülkeler, yabancı yatırımları çekebilmek için, çeşitli uygulamalarla ülkelerini cazip hale getirme rekabeti içindeyken, gelişmiş ekonomiler ise bir yandan sermaye ihraç edip, bir yandan da DYY’yi en çok cezbeden ülkeler olmuşlardır.Bu çalışmanın amacı; DYY’nin belirleyicilerinin 12 üst orta gelirli ülke grubu ve 22 yüksek gelirli OECD ülke grubu için ayrı ayrı analizinin yapılması ve bu iki gelişmişlik düzeyindeki ülke grubunun DYY belirleyicilerinin arasındaki farklılıkların ortaya konmasıdır. Bu amaçla çalışmada; 2005-2013 arası yıllık verilerle öncelikle Faktör Analizi (FA) yapılarak elde edilen sonuçlar, panel veri analizi (uygun genelleştirilmiş en küçük kareler yöntemi- FGLS) çerçevesinde incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; üst orta gelirli ülkeler grubunda cari denge ve kamu yatırımları birbirini destekler nitelikte olup, DYY üzerinde pozitif etkiye sahiptir. Bunun yanı sıra DYY üzerinde GSYİH’nin pozitif, finansal gelişmişliğin ise negatif bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Yüksek gelirli OECD ülke grubunda ise altyapı sistemleri, cari denge ve inovasyon değişimleri kendi aralarında; enformasyon teknolojileri, inovasyon değişimleri ve kamu yatırımları da kendi aralarında olmak üzere birbirini destekler nitelikte olup DYY üzerinde pozitif bir etki yaratmaktadır. Ayrıca bu ülke grubunda GSYİH ve nüfus artışının DYY üzerinde pozitif, ücretlerin ise negatif ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.

PDF

___

Açıkalın, S., Gül, E., ve Yaşar, E. (2006) "Ücretler ve Büyüme ile Doğrudan Yabancı Analizi", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, ss.271-282. Arasındaki İlişkinin Ekonometrik
Akhtar, M. H. (2000) "The Determinants of Foreign Direct Investment in Pakistan: An Econometric Analysis", The Lahore Journal of Economics, 5(1), ss.1-22.
Ang, J. B. (2008) "Determinants of foreign direct investment in Malaysia", Journal of Policy Modeling, 30, ss.185-189.
Aqeel, A., Nishat, M. ve Bilquees, F. (2004) "The Determinants of Foreign Direct Investment in Pakistan", The Pakistan Development Review, ss.651-664.
Asiedu, E. (2002) "On the determinants of foreign direct investment to developing countries: Is Africa different?", World Development, 30 (1), ss.107-118.
Aytun, C., Akin, C. S. ve Uçan, O. (2015) "Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Telekomünikasyon Yatırımları ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İlişkisi", Ege Akademik Bakış, 15 (2), ss.207.
Balasubramany A,V.N. ve Salisu, M. A. (1991), Expurt Promution Import Substitution and Direct Fonıign Investment in Less Developed Countries, International Trade and Global Development, London.
Berkoz, L. ve Türk, Ş. S. (2009) "Locational Preferences of FDI Firms in Turkey: A Detailed Examination of Regional Determinants", European Planning Studies, 17(8), ss.1243- 1256.
Borg, W. R. ve Gall, M. D. (1989), Educational research: An introduction, Longman, New York.
Bouoiyour, J. (2003) "The Determining Factors of Foreign Direct Investment in Morocco", 10th Economic Research Forum, Annual Congress, The World Bank, Marrakech.
Büyüköztürk, Ş. (2002) "Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı", Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 8 (32).
Büyüköztürk, Ş. (2009),Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara.
Chakrabarti, A. (2001) "The determinants of foreign direct investment: Sensitivity analyses of cross-country regressions" Kyklos, 54, ss.89-113.
Demirel, O. (2006) "Doğrudan yabancı yatırımlar, ekonomik büyümeye etkileri ve Türkiye uygulaması", Doctoral dissertation, Sosyal Bilimler.
Dunning, J. H. (1995) " Re-appraising the Eklectic Paradigm in an Age of Alliance Capitalism", Journal of International Business Studies, 26(3), ss.461-491.
Faeth, I. (2005) "Foreign Direct Investment in Australia: Determinants and Consequences", PhD. Thesis, The University of Melbourne.
Kar, M. ve Tatlısöz, F. (2008) "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi", KMU İİBF Dergisi, 10(14).
Karluk, R. (2009), Uluslararası Ekonomi: Teori ve Uygulama, Beta Yayınları, İstanbul.
Koyuncu, F. T. (2010) "Türkiye'de Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Etkisinin Yapısal VAR Analizi: 1990-2009 Dönemi", Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1).
Kumar, N. (1994) "Determinants of export orientation of foreign production by US multinationals: An inter-country analysis", Journal of International Business, 25(1), ss.141-156.
Kurtaran, A. (2007) "Doğrudan Yabancı Yatırım Kararları ve Belirleyicileri", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2).
Li, S. ve Park, S. H. (2006) "Determinants of locations of foreign direct investment in China", Management and Organization Review, 2(1), ss.95-119.
Moosa, I. A. ve Cardak, B. (2006) "The Determinants of Foreign Direct Investment: An Extreme Bounds Analysis", Journal of Multinational Financial Management, 16 (2), ss.199-211.
Özağ, F. E. (1994) "Ev Sahibi Ülke Açısından Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama", Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 5 (12), ss.63-77.
Özcan, B. ve Arı, A. (2010) "Doğrudan Yabancı Yatırımların Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz: OECD Örneği", Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (12), ss.65-88.
Saygılı, Ş. (2003) "Bilgi Ekonomisine Geçiş Sürecinde Türkiye Ekonomisinin Dünyadaki Konumu", Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Stratejik Araştırmalar Dairesi Başkanlığı, 2675.
Schumpeter, J. A. (1942), Capitalism, Socialism and Democracy, Harper and Row, New York.
Schneider, F. ve Frey, B. S. (1985) "Economic and Political Determinants of Foreign Direct Investment", World Development, 13 (2), ss.161-175.
Tatoğlu, F. Y. (2013), Panel Veri Ekonometrisi, Beta Yayınları, İstanbul.
Tavşancıl, E. (2006), Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.