Öz Bu çalışmada kuramsal yaklaşım olarak Eklemlenme kuramı kırsal-tarımsal üretim biçiminin kentsel-sanayiye nasıl eklendiği kırsalda yer alan Erzurum Ilıca Şeker fabrikası örnekleminde analiz edilmeye çalışılmıştır. Amacımız, 2011 yılında Ilıca Şeker fabrikasının 200 çalışanına yaptığımız çalışmayı 2018 yılında sadece lojmanda oturan kadınlarla odak grup çalışmasıyla yeniden ele alarak değişen toplumsal yapıda değişimin nasıl bir ivme kazandığını öncesi ve sonrasını karşılaştırarak anlamaya yönelik içkin bir çözümleme yapmaktır. Odak grup nitel görüşme tekniklerinden biridir. Bu görüşmelerde grup başına önerilen kişi sayısı genellikle altı ile on kişi arasındadır ancak bu sayının bazen on beşe çıktığı bazen de dörde kadar indiği görülmektedir. Görüşmenin süresi ise genellikle bir ile iki saat arasındadır. Odak grup görüşmesi doğası gereği açık uçludur. Şimdi tekrar ele aldığımız bu konu aile bütçesi üzerinden değerlendirmeye alınmaktadır. Fakat kadınların eşlerinin maaşını bilmemeleri ya da söylemek istememeleri nedeniyle giderlerin, yapılan yatırım ve birikimlerin eşlerin eğitim düzeylerine ve buna bağlı olarak aldıkları maaşa göre şekillendiği varsayımı bağımlı değişken olarak eğitimi almamızı gerektirmiştir. Eklemleme de belirleyici unsur olan ekonominin bizim gibi toplumlarda daha geri planda kalmasının en önemli nedeni statü toplumu olmamızdan kaynaklanmaktadır. Önceki çalışma bunun bir örneğidir. Çalışmamızda kırsal-tarımsal üretim biçiminin kentsel-sanayiye eklemlenmesi söz konusu iken bu eklemlenme beklenildiği gibi kentsel-sanayi üretiminin kırsal-tarımsal üretim üzerine başat bir eklemlenme biçimi değildir.  Kırsal-tarımsal üretim şehire akan bir kaynak konumunda değildir. Tam tersine kentsel-sanayi ortamında kazanılan para köyde tarla satın alımı için kullanılmaktadır. Kentsel sanayide elde edilen gelirle kırsal alanda birikim yapılıyor.  İnsanlar kentsel ekonomiye güvenmediği için kentsel-sanayiden kazandığını kırsala yatırıyor. Böylece şehirde kazanılan kapital kırsal alana akmaktadır. Kırsalda tarla sahibi olan katılımcılar tarlalarını kiraya vererek ya da ortakçılık sayesinde köyden gelen nakdi ve ayni yardım ile köyle ilişkilerini devam ettirmektedirler. Kapitalist düzende kazanılan paranın azlığı, köyden gelen destekle aşılmaya çalışılıyor. Kapitalizmin toplumdaki toplumsal yapısı kentte ve kırda farklıdır. Kent ve kırda kapitalizmin hem derecesi hem de niteliği farklıdır. Kapitalizm eklemlenmede kentsel yapılarda umulanı verir. Ama kırsalda umulanı vermeyebilir. Bunun örneği tüketim alışkanlıkları ile kapitalistleşen insana aldığı paranın yetmemesi ve desteğin köyden gelmesidir. Toplumsal yapı çalışmalarına bir katkı yapmak amacıyla yapılan bu araştırmada fabrika çalışanlarının eşleriyle görüşmelerimiz, aile birimi üzerinden gerçekleşen mutfak giderlerinin kırsal-tarımsal üretimden ayni ve nakdi olarak karşılanma konusunda bize aktardıkları verilerin yanı sıra toplumsal hayatta yaşadıkları değişimi de tüm boyutlarıyla sergilemiştir.