KRİZ LİDERLİĞİ VE KRİZLERİ FIRSATA ÇEVİRMEDE DÖNÜŞTÜRÜCÜ-VİZYONER LİDERLİK

Teknolojideki hızlı gelişmeler, iletişim ve ulaşım imkânlarının ucuzlaması, bireyler, örgütler ve devletler arasında etkileşimi arttırmış ve insanların sosyo-ekonomik yapısını, üretim sistemlerini değiştirmiştir. Bu değişim ile birlikte ortaya çıkan, innovasyon, sermaye eskime süresinin kısalması, küreselleşme ve yok edici rekabet, örgütleri ve yönetimlerini sıklıkla “yönetsel krizlerle” karşı karşıya bırakmıştır. Krizi en az hasarla atlatmak, bazen de fırsata çevirmek yönetim kadrosunun temel sorunu haline gelmiştir. Klasik yöntemlerin kriz yönetiminde yetersiz kaldığını fark eden yöneticiler krizleri daha iyi yönetebilecek liderleri keşfetme çabası içerisine girmişlerdir. Krizleri iyi yönettiklerinde fırsata çevirebileceklerini fark eden liderlerde krizlerle baş etmede yeni yöntemler keşfetmeye yönelmişlerdir. Yönetici ve liderlik arasındaki bu ortak arayış; krizleri en az hasarla atlatabilecek, dönüşümü gerçekleştirecek ve ilham verici vizyon ile örgütü bir üst mertebeye taşıyacak beceriye sahip “kriz liderliği” türünü ortaya çıkartmıştır. Bu noktadan hareketle “Liderlik kavramını” esas alan bu çalışma; kriz yönetimi ve kriz sonrası geleceğin inşası süreçlerinde lider ve yönetici arasındaki etkileşimi, lideri ortaya çıkartan sebepleri, krizde neden lidere ihtiyaç duyulduğunu, kriz yönetiminde liderliğin rolünü mevcut liderlik literatürü çerçevesinde ortaya koymak ve uzun dönemli yönetsel süreçlerde dönüştürücü-vizyoner liderlik modelinin krizleri fırsata çevirmede etkili bir yöntem olabileceği tezini analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Lider, Liderlik, Kriz liderliği, Dönüştürücü-Vizyoner Liderlik

CRISIS LEADERSHIP AND TRANSFORMER - VISIONAL LEADERSHIP IN TRANSFORMING CRISES TO OPPORTUNITY

The rapid developments in technology and the reduction of communication and transportation facilities has increased the interaction between individuals, organizations and states and thus has changed the socio-economic structure and production systems of people. With this change, innovation, the decrease in the capital obsolescence, globalization and destructive competition have often confronted organizations and their managers with "managerial crises". Overcoming the crisis with minimum damage and sometimes to turn it into an opportunity has become the main problem of management. Managers who realized that classical methods were inadequate in crisis management attempted to discover leaders who could manage crises better. Leaders who realize that the crises may be turned into opportunities if they are well managed have turned to discover new ways to deal with crises. The mutual quest between manager and leadership has led to the emergence of the concept of “crisis leadership” that will handle the crisis with the minimum damage, carry out the transformation and move the organization with the inspirational vision to the upper rank. In this framework, this study which is based on "Leadership concept” aims to analyze the interaction between the leader and the manager during and after the crisis, the reasons that give rise to leaders, the role of leadership in the crisis, the reasons why leaders are needed in crises and the argument that leadership and transformer – visional leadership model may be an effective method for transforming crises into opportunities in the long-run managerial process.

Keywords:

Leader, Leadership, Crisis leadership, Transformation-Visionary Leadership,

PDF

___

Afyoncu, E. (2010). 1000 Soruda Osmanlı İmparatorluğu. Ankara: Yeditepe Yayıevi.
Agbor, E. (2008). Creativity and innovation: The leadeship dynamics. journal of strategic leadership. 1(1):39-45.
Aksu, A. (2009). Kriz yönetimi ve vizyoner liderlik. Journal of Yaşar University. 4(15), 2435- 2450.
Akdemir, A. (1998). Vizyon yönetimi. Avrupa İnsan Hakları Merkezi, İstanbul: Bayrak Matbaası.
Akçakaya, M. (2010). 21.Yüzyılda Yeni Liderlik Anlayışı. Adalet Yayınevi, Ankara.
Altaylı, T. (2004). Kanuni Sultan Süleyman Han’ın liderlik sırları. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
Altun, A. S. (2001). Kaos ve yönetim. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Sayı.28, ss.451-469.
Arıkan, S. (2001). Liderlik, yönetim ve organizasyon, (Ed. Salih Güney). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Arrıghı, G. (2000). Uzun yirminci yüzyıl, para,güç ve çağımızın kökenleri. İstanbul: 1. Baskı, İmge Kitabevi.
Arslan, A. (2009). Kriz yönetiminde liderlik. Akademik Bakış Dergisi. Sayı: Ekim- KasımAralık 2009, Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü Celalabat – Kırgızistan.
Avcı, U. ve Topaloğlu, C. (2009). Hiyerarşik kademelere göre liderlik davranışlarını algılama farklılıkları: Otel Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. KMU İİBF Dergisi. 11(16):1-20.
Bakan, İ. (2008). Örgüt kültürü ve liderlik türlerine ilişkin algılamalar ile yöneticilerin demografik özellikleri arasındaki ilişki: bir alan araştırması. KMU İİBF Dergisi. 10 (14).
Bakan, İ. ve Doğan, F. İ. (2013). Liderlik: güncel konular ve yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
Bakan, İ., ve Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik “türleri” ve “güç kaynakları” na ilişkin mevcutgelecek durum karşılaştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(2), 73-84.
Baltaş, A. (2015). Türk kültüründe yönetmek yerel değerlerle küresel başarılar kazanmak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Baltaş, Z. (2008). Değişimde değer yaratmak: kriz ve yeniden yapılanma sürecinde çalışanın el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Bennis, W. (2003). Bir lider olabilmek. (Çev. Utku Teksöz). 4. Basım, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Bennis, W. (2016). Bir lider olabilmek. (Çev. Utku Teksöz). İstanbul: Aura Kitap.
Bloch, S. ve Whiteley, P. (2010). Düz bir dünyada yöneticilik. (Çev. Ümit Şensoy), İstanbul: Türkiye iş Bankası Kültür Yayınları.
Braudel, F. (2004). Maddi uygarlık. (Çev. M.Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi.
Can, H. (1999). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitapevi.
Charan, R. (2007). Know how iyi iş çıkartanları diğerlerinden ayırt eden beceri. İstanbul: Acar Basım.
Coper, K.R. ve Sawaf, A. (1997). Liderlikte duygusal zeka: yönetim ve organizasyonlarda duygusal zeka. (Çev. Zelal Bedriye Ayman, Banu Sancar). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Çetin, N.G. ve Beceren, E. (2007). Lider kişilik: Gandhi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(5):110-132.
Demirci, M.K. (1998). Dönüştürücü liderlik kuramının önderlik kuramları yönünden incelenmesi. Doktora Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dinçer, O. (1992). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. İstanbul: Timaş Yayınları.
Drucker, P.F. (1993). Drucker on management: the five deadly business sins. Wall Street Journal. (21 Ekim 1993):A25.
Doğan, S. (2001). Vizyona dayalı liderlik. Philip&Richard’s İstanbul: İnsan ve İş Kaynakları Danışmanlığı Yayınları.
Durmuş, A.E. (2001). Kadın ve erkek yöneticilerin liderlik davranışları arasındaki farklar: türkiye’de seçilmiş bir grup yönetici üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Dural, B. (2002). Atatürk’ün liderlik sırları. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
Ekici, K.M. (2006). Vizyoner liderlik. Ankara: Turhan Kitabevi.
Ergezer, B. (1998). Liderlik ve özellikleri. Ankara: Nadir Kitap.
Ergeneli, A. (2006). Örgüt ve insan, Ankara: Hacettepe Üniversiteleri Hastaneleri Basımevi,
Erikson, H. E. (1982). Major stages in psychosocial development. The life cycle completed: A review :55-82.
Gloman, D., Boyatzıs, R. ve Mckee, A. (2002). Yeni liderler. (Çev. Filiz Nayır, Osman Deniztekin), İstanbul: Varlık Yayınları.
Güney, S. (2007). Liderlik yönetim ve organizasyon. (Edt. Salih GÜNEY). Geliştirilmiş ve
Gözden Geçirilmiş 2 Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Güran, T. (2017). İktisat tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
Haldun, İ. (2016). Mukaddime. (Çev. Turan, Dursun). Cilt I, Ankara: Kaynak Yayınları.
Henry, R. (2000). You’d better have a hose ıf you want to put out the fire. California: Gollywobbler Productions,
Heim, P. ve Chapman, N. E. (1997). Liderliği öğrenmek: liderler ve yöneticiler arasındaki farklar. İstanbul: Rota yayınları.
Kadıbeşegil, S. (2001). Kriz yönetimi ve iletişimi. Marketing Türkiye 11(241),1.
Kaya, M.A. (2016). İlk çağ tarihi ve uygarlığı. 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Kızıltoprak, K. (2002). Fatih Sultan Mehmet Han’ın liderlik sırları. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
Kinross. L. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselişi ve çöküşü. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Koçel, T. (2011). İşletme yöneticiliği. 13 Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
Korkmazyürek, H. ve Basım, N. (2009). İş modeli ve kriz yönetimi. Ankara: Siyasal Basın Yayın Dağıtım.
Kozlu, C. (2010). Liderin takım çantası araçlar ve yaklaşımlar. 9. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Krausz, R. (1986). Power And Leadership İn Organizations. Transactional Analysis Journal 16.2, ss. 85-94.
Kuklan, H. (1986). Managing crises: challenges and complexities. Sam Advanced Management Journal. Vol.51, No.4. Autumn.
Lee, S.H. (2004). Yenilikçilik ve kriz liderliği. Kara Harp Okulu Uluslar Arası Liderlik Sempozyumu Bildirileri. 15-16 Nisan 2004, Ankara.
Lewis, B. (2002). Crisis management. InfoWorld. 24(36).
Marşap, A. (2009). Yaratıcı liderlik: 21. yüzyılda yaratıcı liderişim ve yönetişim. Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş İkinci Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
Maxwel, C. J. (1999a.). Liderlik yasaları: reddedilemez 21 liderlik yasası. İstanbul: Beyaz Yayınları.
Nizamü’l- Mülk (2015). Siyasetname. (Çev. M.Taha Ayar). 8. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları.
Oktar, S. Dalyancı, L. (2010). Finansal kriz teorileri ve türkiye ekonomisinde 1990 sonrası krizler. Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl 2010, Cilt XXIX, Sayı II, ss.1-22.
Özalp, İ. Öcal, H. (2000). Örgütlerde dönüştürücü liderlik yaklaşımı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt.3, Sayı. 4, ss. 207-226.
Özçelik, N. (2010). İlk çağ tarihi ve uygarlığı. 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm: eğitimde yeni değerler, 2.Baskı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Özgen, H., Öztürk, H. A. ve Yalçın, A. (2001). Temel işletmecilik bilgisi. Adana: Nobel Kitabevi.
Öztürk, A. (1996). Ötüken türk kitabeleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Pamuk, Ş. (2014). Türkiyenin 200 yıllık iktisat tarihi. 3. Basım, İstanbul: Türkiye İş bankası Kültür Yayınları.
Paşa, Z. (2012). Endülüs tarihi. 5. Basım, İstanbul: Selis Kitap.
Pielstick, C.D. (1998). The transforming leader: a meta-ethnographic analysis. Community College Review. 26,3-15.
Reffo, G. Ark, V. (2016). Liderlik ve politik zeka. (Çev. Ahmet Aksoy). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Roberts, W. (1989). Hun imparatoru atilla’nın liderlik sırları. (Çev. Yakut Eren). İstanbul: İlgi Yayıncılık,
Sharma, R. (2010). Unvansız lider. İstanbul: Pegasus Yayınları.
Shelton, K. (1997). Sahte liderliğin ötesinde. İstanbul: Rota Yayınları.
Sönmez, S. (2005). Dünya ekonomisinde dönüşüm sömürgecilikten küreselleşmeye. Ankara: İmge Kitabevi.
Stogdıll, R.M. (1974). Handbook of leadership: a survey of theory and research, New York: Free Prees.
Şimşek, M.Ş. (1999). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Nobel Yayınevi.
Tağraf, H. ve Arslan, N.T. (2003). Kriz Oluşum Süreci ve Kriz Yönetiminde Proaktif Yönetim. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. (4-1).
Türk Dil Kurumu. (2009). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Taşağıl, A. (2017). Kök tengri’nin çocuklar: Avrasya bozkırlarında islam öncesi Türk tarihi. 10. Basım, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım.
Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt.4, Sayı.14, Güz.
Toduk, Y. (2017). Türkiye’nin liderlik haritası; güncel yaklaşımlar ve türkiye’den örnekler. İstanbul: Doğan Kitap.
Tuğcu, Ş.T. (2004). Kriz yönetiminde liderlik kavramının önemi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi. 3.2: 16-22.
Tutar. H. (2000). Kriz ve stres ortamında yönetim. İstanbul: Hayat Yayıncılık İletişim Eğitim Hizmetleri.
Tüz, M.V. (1996). Kriz döneminde işletme yönetimi. Bursa: Ekin Kitabevi.
Zel, U. (2001). Kişilik ve liderlik. 1. Basım, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Werner, İ. (1993). Liderlik ve yönetim. İsatanbul: Rota Yayınları.
Wheatley, M. J. (1992). Leadership and the new science: learning about organizations from an orderly universe. San Francisco: Berrett-Koehler.
Wallerstein, I. (2013). Bilginin belirsizlikleri. İstanbul: Sümer Yayıncılık.
Watkins, M. (2007).Yenilikçi liderlik anlayışı için çözümsel başarı stratejileri. (Çev. Yelda Yıldız), İstanbul: Harvard Busıness School Press.