Türkiye’de reel döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin VAR Tekniğiyle analizi

Reel döviz kurları dış ticaretin yönlendirilmesinde önemli bir etken olarak görülmektedir. Bu çalışmada reel döviz kurlarıyla ithalat ve ihracat arasındaki ilişkiler, 1989:1-2008:4 dönemi için üç aylık veriler kullanılarak VAR analizi yardımıyla araştırılmıştır. Çalışmada önce durağanlığın belirlenmesi için ADF birim kök testi yapıldı. Birim kök testi sonuçlarına göre tüm serilerin birinci farklarında durağan oldukları görüldü. Varyans ayrıştırma ve etki-tepki fonksiyonlarına ait sonuçlar, reel kurdaki herhangi bir değişmenin dış ticaret dengesi üzerinde anlamlı bir etki yapmadığını, reel döviz kurunun dış ticaret dengesini sağlamada etkin bir şekilde kullanılamayacağını göstermiştir. Ayrıca ithalat kısıtlamalarının ihracatı olumsuz yönde etkileyeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

An analysis of the relationship between the real exchange rate and export and import in Turkey using the var methodology

Real foreing exchange rates are seen as an important factor in determining the level of foreing trade. This study investigates the relationships among real exchange rate, exports, and imports on a quarterly basis over the period 1989:1 to 2008:4 using the VAR analysis. In ADF unit root test are used to determine the stationarity properties of series. Results of the tests revealed that all series are stationary in their first differences. The findings of variance decomposition and impulse-response functions have shown that any change in the real exchange rate has no statistically significant impact on the foreing trade balance and hence it cannot effectively be used to balance the foreing trade. Furthermore, it is found that import constraints affect exports negatively.

Keywords:

Turkey,

PDF

___

Abuşoğlu, Ömer (1990), Döviz Kuru ve İhracat Üzerine Etkisi: 1980-1988 Dönemi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yayınları, Yayın No: 154, Ankara.
Aristotelous, Kyriacos (2001), “Exchange-Rate Volatility, Exchange-Rate Regime and Trade Volume: Evidence From The UK-US Export Function (1989-1999)”, Economic Letters, No.72, pp. 87-89.
Arize, Augustine (1987), “The Supply and Demand for Imports and Exports in a Simultaneous Model”, Applied Economics, Vol.19, No. 9, pp. 1233-1247.
Arize, Augustine, John Malindretos and Krishna M. Kasibhatla (2003), “Does Exchangerate Volatility Depress Export Flows: The Case Of LDC’s”, International Advances in Economic Research, Vol. 9, No. 1, pp. 7-19.
Arize, Augustine, Thomas Osang ve Daniel J. Slottje (2000), “Exchange-Rate Volatility and Foreign Trade: Evidence From Thirteen LDC’s”, Journal of Business and Economic Statistics, Vol. 18, No. 1, pp. 10-17.
Barışık, Salih ve Elmas Demircioğlu (2006), “Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilete, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001)”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, ss. 71-84.
Başar, Selim (2007), “Türkiye İçin Bir makro İktisadi öngörü Modeli: VAR Yaklaşımı”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Cilt 22, Sayı 254, ss. 18-27.
Cooley, Thomas F. and Stephen F. Leroy (1985), “Atheoretical Macroeconometrics: A Critique”, Journal of Monetary Economics, Vol.16, No. 3, pp. 283-308.
Cushman, David O. (1986), “Has Exchange Rate Risk Depressed nternational Trade? The mpact of Third Country Exchange Risk”, Journal of International Money and Finance, Vol. 5, No. 3, pp. 361-79.
Çekerol, Kamil ve Hüseyin Gürbüz (2003), “Reel Döviz Kuru Değişimleri ile Sektörel Dış Ticaret Fiyatları Arasındaki Uzun Dönem İlişki”, ODTÜ Ekonomi Kongresi, Ankara, ss. 1-12.
Dellas, Harris and Zilberfarb, Ben Zion (1993), “Real Exchange Rate Volatility and nternational Trade: A re-examination of the Theory”, Southern Economic Journal, No. 59, pp. 641-647.
Demir, Nazmi ve Mehmet Kula (2008), “Türkiye Ekonomisinin Sektörler Aras Bağlantlarnda İhracat-İthalat İlişkileri”, Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikalar, Cilt 3, Sayı 1, ss. 85-116.
Dickey, David A. and Wayne A. Fuller (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, No. 74, pp. 427-431.
Doan, Thomas (1992), RATS User’s Manual, Evanston, III, Estima.
Doğanlar, Murat. (2002), “Estimating The Impact of Exchange Rate Volatility On Export: Evidence From Asian Countries”, Applied Economics Letters, No. 9, pp. 859-863.
Engle, Robert F. and Clive W. J. Granger (1987), “Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”, Econometrica, No. 55, pp. 251–276.
Gujarati, Damodar N. (1995), Basic Econometrics, McGraw-Hill, New York.
Gül, Ekrem ve Aykut Ekinci (2006), “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990 – 2006”, Dumlupnar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 16, ss. 165-190.
Johansen, Soren (1998), “Statistical Analysis of Cointegrating Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, No. 12, pp. 231-254.
Klein, Michael W. (1990), “Sectoral Effets Of Exchange Rate Volatility On United States Exports”, Journal of nternational Money and Finance, Vol. 9, No. 3, pp. 299-308.
Lutkepohl, Helmut (1982), “Non-Causality Due to Omited Variables”, Journal of Econometrics, No. 19, pp. 367-378.
McKenzie, Michael D. (1999) “The Impact of Exchange Rate Volatility on International Trade Flows” Journal of Economic Surveys, Vol. 13, No.1, pp. 71-106.
Mckenzie, Michael D. and Robert D. Brooks (1997), “The Impact Of Exchange Rate Volatility On German-U.S. Trade Flows”, Journal of nternational Financial Markets Institutions and Money, Vol. 7, No. 1, pp.73-87.
Özbay, Pınar (1999), “The Effect Of Exchange Rate Uncertainty On Exports A Case Study For Turkey”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Tartışma Tebliğleri, Ankara.
Özgen, Ferhat Başkan ve Bülent Güloglu (2004), “Türkiye’de İç Borçların İktisadî Etkilerinin VAR Teknigiyle Analizi”, METU Studies in Development, Sayı 31, pp. 93-114.
Öztük, İlhan ve Ali Acaravcı (2003), “ Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracat Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Review of Social Economic and Business Studies, Sayı 2, ss.197-206.
Pozo, Susan (1992), “Conditional Exchange-Rate Volatility and The Volume Of İnternational Trade: Evidence From The Early 1900’s”, Review of Economics and Statistics, Vol. 74, No. 2, pp. 325-329.
Saatçioğlu, Cem ve Orhan Karaca (2004), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, ss. 183-195.
Sarı, Aydın (2008), “Parasalcı Görüşe Göre Türkiye’de Ödemeler Bilançosu Dengesinin Sağlanmasında Otomatik Denkleşme Mekanizmalarının Etkinliği”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, ss. 1-12.
Sims, Chris (1980), “Macroeconomics and Reality”, Econometrica, No. 8, pp. 1-49
. Sivri, Uğur ve Can Usta (2001), “Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasndaki İlişki”, Uludağ Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 4, ss. 1-9.
Tarı, Recep ve Hilal Bozkurt (2006), “Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin Var Modelleri İle Analizi (1991.1-2004.3)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı 4, ss. 12-28.
Terzi, Harun ve Ahmet Zengin (1999), “Kur Politikasının Dış Ticaret Dengesini Sağlamadaki Etkinliği,” Ekonomik Yaklaşım, Cilt 10, Sayı 33, ss. 21-35.
Tunçsiper, Bedriye ve Oktay Öksüzler (2006), “Döviz Kuru Riski Türkiye`nin İhracatını Azaltır Mı? Hata Doğrulama Yöntemi İle Bir Ampirik Değerlendirme”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, ss. 1-13.
Zengin, Ahmet (2001), “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular)”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 27-41.
Yılmaz, Ömer ve Vedat Kaya (2007), “İhracat, İthalat ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Türkiye İçin Bir VAR Modeli”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Cilt 22, Sayı 250, ss. 69-84.
Yamak, Rahmi ve Abdurrahman Korkmaz (2005), “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss. 11-29.