Erzincan İli Dutlarının Seleksiyon Yoluyla Islahı I

Türkiye birçok türü ve kullanım alanı olan dut (Morus spp.)’un, özellikle meyvesi için yetiştiriciliğinin yapıldığı sayılı ülkelerden birisidir. Son yıllarda sağlıklı beslenme, organik tarım ve fenolik bileşiklerin öneminin anlaşılması ile meyveler içerisinde dut farklı bir yere ulaşmıştır. Bu çalışma 2013 ve 2015 yıllarında Erzincan Merkez, Kemah, Kemaliye ve Üzümlü ilçe ve köylerinde, özel ıslah amaçlarına uygun dut (Morus spp.) genotiplerini seçmek ve çeşit haline getirmek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada genotipler sofralık, kurutmalık ve pekmezlik kullanıma uygun ıslah amacına göre değiştirilmiş tartılı derecelendirmeye tabi tutulmuş ve seçilmiştir. Kurutmalık kullanımda verim, meyve iriliği, meyve kuru rengi, kuru randımanı, sofralık verim, meyve iriliği, SÇKM, tat ve aroma özellikleri dikkate alınırken, pekmezlik kullanımda verim, tat-aroma, meyve suyu randımanı ve SÇKM özellikleri tartılı derecelendirmede ıslah kriterleri olarak ele alınmıştır. Çalışma sonucunda toplam 65 genotipte, 7 sofralık, 10 kurutmalık ve 8 pekmezlik kullanıma uygun genotip ümitvar olarak görülmüştür. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, seçilen 1 genotipin mor-kırmızı dut (Morus rubra L.), 2 genotipin karadut (Morus nigra L.), diğerlerinin ise beyaz dut (Morus alba L.) olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dut (Morus spp.), Seleksiyon ıslahı, sofralık, kurutmalık, pekmezlik

Mulberry (Morus spp.) Breeding by Selection in Erzincan Province

Mulberry, which has many species and areas of use, is a species that has been used in our Turkey for many years with its organs such as; fruit, leaves, timber, shells, and tree. Turkey is one of the few countries in the world that especially cultivates mulberry as fruit. In addition, in recent years, with a noticing of the significance of its healthy nutrition, organic farming, and its phenolic compounds, the mulberry has reached a different place among the fruits. This study was carried out in 2013 and 2015 in Erzincan center, Kemah, Kemaliye and Üzümlü districts and their villages to select and identify mulberry (Morus spp.) genotypes suitable for specific breeding purposes in order to release a variety. Genotypes suitable for use in table, dried and molasses in the study were subjected to weighted-ranked score (WR) and selected for breeding purpose). Efficiency in fruit drying, fruit size, fruit dry color, dry yield, yield in table, fruit size, SSC, taste and aroma, yield in molasses, taste-aroma, juice yield, and SSC is considered as the breeding criteria in weighted-ranked score. In studuy, as a result of the evaluations of a total of 65 genotypes, 7 for tables, 10 for dried, and 8 for molasses were found to be promising genotypes. It was observed that one is purple-red berry (Morus rubra L.), two is black mulberry (Morus nigra L.) and the others are white mulberry (Morus alba L.) among the selected genotypes.

Keywords:

Mulberry (Morus spp.), Selection breeding, table, dried, molasses,

PDF

___

Akbulut, M., Çoklar, H., Çekiç, Ç., 2006. Farklı dut çeşitlerinin bazı kimyasal özellikleri ve mineral madde içeriklerinin belirlenmesi. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu. 14-16 Eylül 2006, Tokat, 176-180 s.
Bellini, E., Giordani E., Roger J.P., 2000. The mulberry for fruit. II gelso da frutto L’informatore Agrario, Verona, LVI(7), 89-93.
Butkhup, L.,Samappito, W., Samappito, S., 2013. Phenolic composition and antioxidant activity of white mulberry (Morus alba L.) fruits. International Journal of Food Science & Technology 48: 934-940.
Ercişli, S., 1996. Gümüşhane ve ilçelerinde doğal olarak yetişen kuşburnunun (Rosa spp.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, s.179, Erzurum.
Ercişli, S., 2004. A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution. 51 (4): 419-435.
Ercişli, S., Orhan, E., 2007. Chemical composition of white (Morus alba), red (Morus rubra) and black (Morus nigra L.) mulberry fruits. Food Chem. 103, 1380–1384.
Ercişli, S., Orhan E., 2008. Some physico-chemical characteristics of black mulberry (Morus nigra L.) genotypes from Northeast Anatolia region of Turkey. Scientia Horticulturae, 116, 41-46.
Erdoğan, Ü., Çakmakçı, R., 2006. Yukarı Çoruh vadisinde yetiştirilen dutların bazı fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. II.Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 14-16 Eylül Tokat,193-198 s.
Erdoğan, Ü., Pırlak, L., 2005. Ükemizde dut (Morus spp.) üretimi ve değerlendirilmesi. Alatarım, 4 (2): 38-43.
Huo, Y., 2004. Mulberry cultivation and utilization in China. Mulberry for Animal Production, FAO Animal Production and Health Paper 147, 11-44.
Kara, Ş.; Erçelebi̇, E. A. 2013. Remove from marked records thermal degradation kinetics of anthocyanins and visual colour of Urmu mulberry (Morus nigra L.). Journal of Food Engineering Vol. 116 No. 2 pp. 541-547.
Lale, H., Özçağıran, R., 1996. Dut türlerinin pomolojik, fenolojik ve bazı meyve kalite özellikleri üzerinde bir çalışma. Derim, 13(4): 177-182.
Machii, H., Koyama, A., Yamanouchi, H., 2002. Mulberry breeding, cultivation and utilization in Japan. Mulberry for Animal Production, FAO Animal Production and Health Paper 147: 63-72.
Orhan E., Ercisli S., 2009. Pomological characteristics of selected promising mulberry genotypes (Morus sp.) from Northeast Anatolia. Journal of Food, Agriculture & Environment Vol.8 (3-4): 898-901.
Pırlak, L., 1993. Uzundere, Tortum ve Oltu ilçelerinde doğal olarak yetiştirilen kızılcıkların (Cornus mas L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma (Doktora Tezi). Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı.
Yılmaz, K. U., Zengin, Y., Ercisli, S., Demirtas, M. N., Kan, T., Nazli, A. R. 2012. morphological diversity on fruit characteristics among some selected Mulberry genotypes from Turkey. The Journal of Animal and Plant Sciences, 22(1): 211-214.