Mahmut ELP, Fazıl ŞEN, Ataman Altuğ ATICI

Van Gölü Havzası Endemik Balık Türleri

Kapalı bir havza özelliğinde olan Van Gölü Havzası’nda birçok su kaynağı bulunmaktadır. Bu sukaynaklarındaki farklılık kendisini Alburnus tarichi, Alburnus timarensis, Barbus ercisianus, Capoeta kosswigive Oxynoemacheilus ercisianus gibi endemik balık türlerinde göstermiştir. Bu balık türlerinin ekolojiközelliklerinin bilinmesi, türün havzadaki su kaynaklarında devamlılığının sağlanması açısından önemlidir. Evselve sanayi atıkları, akarsu üzerindeki kum ocakları ve kaçak kum alım faaliyetleri, akarsu üzerinde inşa edilenregülatör, menfez ve köprü gibi yapılar, akarsu ıslah çalışmaları, üreme döneminde gerçekleştirilen kaçak avcılıkbu türleri tehdit eden başlıca unsurlardır. Bu çalışmada havzada doğal yayılış gösteren endemik balık türlerinin,ekolojik ve biyolojik özellikleri, diğer balık cinslerden ayrılan farklılıkları ve yaşadığı su kaynakları hakkındabazı bilgiler verilerek, sürdürülebilirliklerinin sağlanması amacıyla dikkatlerin bu türler üzerine çekilmesiamaçlanmıştır.

Endemic Fish Species of Van Lake Basin

The Van Lake Basin is a closed basin that has many water sources. This differentiation in the water resources shows on endemic fish species. All species of fish showing natural distribution in basin are consist of Albanus tarichi, Alburnus timarensis, Barbus ercisianus, Capoeta kosswigi, and Oxynoemacheilus ercisianus. It is important to know the ecological characteristics of the endemic fish species in order to ensure their continuity in Van Lake Basin. Domestic and industrial wastes, sand quarries and illegal sand extraction activities, regulators, culverts and bridges on the river, river improvement studies and poaching in breeding period are the main threats to these endemic species. The present study, it is aimed to give some information about ecological and biological characteristics of endemic fish species and water resources in Van Lake Basin, differences between the fish species that are separated from other fish species and aiming to draw attention to these species in order to ensure the sustainability of these endemic species.

PDF

___

Akşiray F (1982). Die Umweltfaktoren, Die Verbreitung und Endwicklung Von Chalcalburnus tarichi (Pallas, 1811) (Pisces: Cyprinidae) in Burdur-See Begrenzen. Water Res. 16: 1107–1112.
Atıcı AA (2017). Karasu Çayı (Van) Kum Alım Faaliyetlerinin Su Kalitesi ve İnci Kefali (Alburnus tarichi, Guldenstaedt 1814) Populasyonu Üzerine Etkileri. (doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Mühendisliği ABD, Van.
Atıcı AA, Şen F, Elp M, Sepil A (2018). Breeding Tubercles in Fishes. International Congress on Engineering and Life Science (ICELIS), April 26-29, Kastamonu, Türkiye, pp. 364.
Balık S, Ustaoğlu R (2006). Türkiye’nin Göl, Gölet ve Baraj Göllerinde Gerçekleştirilen Balıklandırma Çalışmaları ve Sonuçları. I. Balıklandırma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, 07 – 09 Şubat 2006 Antalya, Türkiye, s. 1–10.
Çetinkaya O (1996). Van Gölü Havzası Su Kaynakları ve Balıkçılık Potansiyeli. Doğu Anadolu I. ve II. Su Ürünleri Sempozyumu, Erzurum, Turkey, ss. 71-83.
Çetinkaya O (1999). Suyla Gelen Kültür: Ahlat’ın Su Kaynakları ve Balıkçılığı. In: IX. Ahlat kültür Haftası, Müze Şehir Ahlat’ın Dünü, Bugünü ve Yarını Sempozyumu, Ahlat-Bitlis, Turkey, ss. 1- 9.
Çetinkaya O (2000). Doğu Anadolu Su Kaynaklarının Doğal ve Balıkçılık Tarihi Üzerinde İncelemeler. IV. Doğu Anadolu Su Ürünleri Sempozyumu, Erzurum, Turkey, ss. 403-422.
Çetinkaya O, Elp M (1995). İnci Kefalinin (Chalcalburnus tarichi, Pallas 1811) Morfolojik Anatomisi ve Sistematik Özellikleri, Doğu Anadolu Bölgesi II. Su Ürünleri Sempozyumu, 14-16 Haziran 1995, Erzurum, Türkiye, 713-722s.
Çiçek E, Birecikligil SS, Fricke R (2015). Freshwater fishes of Turkey: a revised and updated annotated checklist. Biharean Biologist. 9 (2): 141-157.
Danulat E, Selçuk B (1992). Life history and environmental conditions of the anadromous Chalcalburnus tarichi (Cyprinidae) in the highly alkaline Lake Van, Eastern Anatolia, Turkey. Arch. Hydrobiol. 126(1): 105- 125.
Ekim T, Çağlar Y (2003). Türkiye’nin Çevre Sorunları (Flora ve Fauna Bölümü), Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara.
Elp M (1996). İnci Kefali (Chalcalburnus tarichi Pallas 1811)’nin Üreme Biyolojisi Üzerine Bir Araştırma (yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Mühendisliği ABD, Van.
Elp M (2002). Koçköprü Baraj Gölü’nde (VAN) Yaşayan Siraz (Capoeta capoeta, G. 1772) ve İnci Kefali (Chalcalburnus tarichi, P. 1811) Populasyonları Üzerine Bir Araştırma (doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD, İstanbul.
Elp M (2017). Van Gölü Havzası Capoeta Genusu (Cyprinidae) Populasyonlarının RFLP Yöntemi ile Genetik Varyasyonunun Tespit Edilmesi. Menba Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 3 (1-2): 17-23.
Elp M Çetinkaya O, Kankaya E, Şen F, Ünal G (2006b). A study of the Some Growth Parameters of Barbel (Barbus plebejus ercisianus, Karaman, 1971) Living in the Koçköprü Dam Lake Basin-Turkey. Journal of Biological Sciences. 6(4): 775-780.
Elp M, Atıcı AA, Şen F, Duyar HA (2016). Van Gölü Havzası balıkları ve yayılım bölgeleri. Yuzuncu Yil University Journal of Agricultural Sciences. 26 (4): 563-568. DOI:10.29133/yyutbd.282808
Elp M, Özuluğ M, Şen F, Freyhof J (2013). Validation of Alburnus timarensis from the Lake Van basin, eastern Anatolia (Teleostei: Cyprinidae). Zoology in the Middle East. 59 (3): 235–244. DOI:http://dx.doi.org/10.1080/09397140.2013.841430
Elp M, Şen F, Atıcı AA (2014). İnci Kefalinin (Alburnus tarichi (Guldenstaedtii, 1814)) Van Gölü Havzası Su Kaynaklarındaki Yayılım Bölgeleri. Yuzuncu Yil University Journal of Agricultural Sciences. 24 (3): 228-232. DOI:10.29133/yyutbd.236277
Elp M, Şen F, Çetinkaya O (2006a). Van Gölü Havzası Su Kaynaklarında Yaşayan Balık Populasyonlarının Karşılaştığı Problemler ve Çözüm Yolları. Ege University Journal of Fisheries & Aquatic Sciences. 23 (1-3): 407-412.
Elp M, Şen F (2006). Balık Aşılama Çalışmaları ve Van Gölü Havzası Örneği, I. Balıklandırma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, 7-9 Şubat 2006, Antalya, Türkiye, ss. 337-342.
Erk’akan F, Kuru M (1986). A New Noemacheilinae Loach subspecies from the Lake Van Basin, Turkey (Osteichtyes, Cobitidae). Doğa Tr. J. Bio. 10(2): 160-162.
Evci B (1997). Van Gölü Havzası Su Kaynaklarında Yaşayan Siraz (Capoeta capoeta, G., 1773) Balıklarının Populasyon Yapısı ve Büyüme Özellikleri (yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD, Van.
Geldiay R, Balık S (2009). Türkiye Tatlısu Balıkları, Ege Üniv. Yayınları No:46, 644s. İzmir. IUCN (2018a). The IUCN Red List of Threatened Species. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014- 1.RLTS.T4375A19222678.en (Erişim tarihi: 07 Temmuz, 2018).
IUCN (2018b). The IUCN Red List of Threatened Species. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014- 1.RLTS.T19885345A19885355.en. (Erişim tarihi: 07 Temmuz, 2018).
IUCN (2018c). The IUCN Red List of Threatened Species. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014- 1.RLTS.T19026072A19222888.en. Erişim tarihi: 07 Temmuz, 2018).
IUCN (2018d). The IUCN Red List of Threatened Species. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014- 1.RLTS.T19020304A19222813.en. (Erişim tarihi: 07 Temmuz, 2018).
IUCN (2018e). The IUCN Red List of Threatened Species. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2014- 1.RLTS.T19387775A19848268.en. (Erişim tarihi: 07 Temmuz, 2018).
İlhan A, Balık S, Sarı HM (2014). Orta ve Batı Anadolu Endemik İçsu Balıklarının Günümüzdeki Dağılımları ve Koruma Statüleri. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi 29 (2): 9-34. DOI 10.18864/iujfas.3778
Karaman MS (1969). Revision der Kleinasiatischen und Vorderasiatischen Arten der Genus Copoeta (Varicorhinus partim), Mitteilungen aus dem Hamburgischen Zoologischen Museum und Institute. 66: 17-54.
Kocabaş M. 1999. Nazik Gölü (Ahlat Bitlis) İnci Kefali (Chalcalburnus tarichi Pallas, 1811) Populasyonunun Yapısı, Büyüme, Üreme ve Beslenme Özellikleri Üzerine Araştırmalar. YYÜ Fen Bil. Enst. Su Ürünleri ABD, Van.
Kuru M (1975). Dicle-Fırat, Kura-Aras, Van Gölü ve Karadeniz Havzası Tatlısularında Yaşayan Balıkların (Pisces) Sistematik ve Zoocoğrafik Yönden İncelenmesi (Doçentlik Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Fak. Zooloji Kürsüsü, Erzurum, 181s.
Kuru M (1980). A new fish species from Lake Van (Cyprinidae) (Description). Hacettepe University Bulletin of Natural Sciences and Engineering, 9: 97–102.
Özuluğ M, Freyhof J (2007). Alburnus demiri, a new species of bleak from Western Anatolia, Turkey (Teleostei: Cyprinidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters. 18: 307–312. DOI:10.1080/09397140.2013.841430.
Sülün Ş (2014). Endemik bir tatlı su balığı, Squalius pursakensis’in Seydisuyu (Sakarya Havzası)’ndaki Biyoekolojik Özelliklerinin İncelenmesi (yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji ABD, Eskişehir.
Şen F, Paruğ ŞŞ, Elp M (2015). İnci Kefali’nin (Alburnus tarichi, Güldenstädt, 1814) Dünü, Bugünü ve Geleceği Üzerine Projeksiyonlar. Yuzuncu Yil University Journal of Agricultural Sciences, 25 (3): 347-356. DOI:10.29133/yyutbd.236420.