Türkiye'de Tarım Politikaları ve Gıda Güvencesi

Tarım insanın en temel ihtiyacı olan gıda mallarını üreten bir sektör olması nedeniyle stratejik öneme sahiptir. Gıda güvencesinin istikrarlı olarak sağlanmasında, izlenen tarım politikalarının önemi büyüktür. Bugün, gıda güvencesini sağlamış ülkelerin çoğu, tarihsel süreçte tarım sektörünü önemsemişler, desteklemişler ve büyük ölçüde serbestleşme sürecinden uzak tutmuşlardır. Tarımın doğal koşullara bağımlı üretim yapısı, ülkelerin gıda güvencesi açısından sektörü önemseme, destekleme ve koruma gereği duymalarına neden olmaktadır. Bununla beraber günümüzde gıda güvencesi sorunu yaşayan ülkelerin pek çoğunda, tarım politikaları oluşturulurken ülke önceliklerinden çok küresel gelişmeler ve uluslararası kuruluşların yapısal uyum programları etkili olmaktadır. Bu programların, tarım sektörüne yansımaları ise daha çok bu ülkelerin koruma ve destekleme sistemlerinin zayıflatılması şeklinde gelişmiştir. Ülkemizde tarım sektörü özellikle 1980’li yıllara kadar devlet eliyle korunmuş ve desteklenmiş, 1980 sonrasında ise piyasa ekonomisine geçişle birlikte serbestleşme sürecine girmiş ve bu dönemden sonra devlet desteklemeleri kesintili olarak uygulanmıştır. Tarımsal alanda hala yapısal sorunlarını aşamamış, devlet desteğine gereksinim duyan Türkiye için serbestleşme politikalarının tarımsal altyapıya uygunluğu ve bu gelişmelerle sürdürülebilir gıda güvencesinin sağlanması tartışma konularından biri haline gelmiştir. Bu çalışma ile ülkemizde Cumhuriyet döneminden günümüze kadar uygulanan tarım politikaları, planlı dönem öncesi ve sonrası olarak iki aşamada gıda güvencesi açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gıda güvencesi, Korumacılık, Tarım politikaları, Türkiye

Agricultural Policies and Food Security in Turkey

Agriculture has a strategic importance since it produces food, which is the most basic human need. Pursued agricultural policies are of great importance to ensure stable food security. Nowadays, most of the countries achieved food security supported the agriculture sector during the historical development process and largely protected it from the liberalization process. The production structure of agriculture is dependent on natural conditions. Therefore, countries have need for caring and supporting agriculture sector in terms of food security. However, in most of the countries suffering from food security, agricultural policies are determined based on global developments and structural adjustment programs to international organizations rather than countries priorities. In these countries, reflections of these programs to the agricultural sector substantiated by weakening of the protection and promotion systems. In Turkey, the agricultural sector has been protected and supported until the 1980s. However, state support on agriculture sector was reduced after 1980 due to the transition to a market economy as a result of liberalization process. In Turkey, agriculture requires government support due to the fact that the structural problems still could not be overcame. Therefore, achieving sustainable food security and suitability of agricultural liberalization policies to agricultural infrastructure have become a topic of discussion for Turkey. In this study, Turkey’s agricultural policies from the Republican era to the present day were evaluated in two stages; before and after the planned period in terms of food security.

Keywords:

Food security, Protectionism, Agricultural policies, Turkey,

PDF

___

Abay C, Olhan E, Uysal Y, Yavuz F, Türkekul B (2005). Türkiye’de tarım politikalarında değişim. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara.
Acar M (2006). DTÖ ve AB Işığında Türk Tarımının Geleceği. Orion Kitabevi, Ankara, 278s.
Arı FA (2006). Türkiye’de tarımın ekonomideki yeri ve güncel sorunları. http://www.calismatoplum.org/ sayi9/aylan_ari.pdf. (Erişim tarihi: 18 Aralık 2011).
Aysu A (2001). Türkiye’de Tarım Politikaları. Özgün Yayınları, İstanbul, 222s.
Boratav K (1982). Türkiye’de Devletçilik. Savaş Yayınları, Ankara, 217s.
Collins G, Redmond G (1997). Poverty in the UK and hungry, evidence from household budget survey. DAE Working Papers Amalgamated Series, No:9703. Department of Applied Economics, University of Camridge Delice.
Çakmak HE (2004). Structural change and market opening in agriculture: Turkey towards EU accession, ERC Working Paper in Economics, 04:10.
Dernek Z (2006). Cumhuriyet’in kurulusundan günümüze tarımsal gelişmeler. S. D. Ü. Ziraat Fak. Dergisi. 1(1):1-12.
DB (2012). The World Bank, GDP per capita (current US$). http://data.worldbank.org (Erişim Tarihi: 05 Ekim 2012).
Eraktan G, Olhan E, Gün S (2010). Dünya ekonomisindeki gelişmeler ve tarım ürünleri piyasalarına yansımaları. http://www.agri.ankara.edu.tr/economy/1189_13224244 12.pdf. (Erişim Tarihi: 03 Temmuz 2012)
FAO (2008). An introduction of basic concepts of food security. http://www.foodsec.org/pubs.htm. (Erişim tarihi: 22 Ekim 2012).
FAO (2014). Food security statistics. http://www.fao.org/faostat/foodsecurity/index en.htm (Erişim tarihi: 07 Nisan 2014).
Hatipoğlu Z (1993). Türkiye İktisadının Geçmişi, Bugünü ve Geleceği. Beta Basın Yayın Dağıtım A.Ş, İstanbul, 140s.
Keyder C (1993). Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye, 1923-1929. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 187s.
Kıymaz T, Saçlı Y (2008). Tarım ve gıda ürünleri fiyatlarında yaşanan sorunlar ve öneriler. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, DPT, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Tarım Dairesi, Yayın No:2767, Ankara.
Kıymaz T, Şahinöz A (2011). Dünya ve Türkiye gıda güvencesi durumu. Ekonomik Yaklaşım, 21(76):1
Oktar S, Varlı A (2010). Türkiye’de 1950-1954 döneminde Demokrat Parti’nin tarım politikaları. Marmara Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi. 28(1):1-22.
Olhan E (2012). Türkiye’de reformlar kapsamında yoksullaşan tarım sektörü. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya.
Oral N (2004). Türkiye’de gıda sektörü tekellerin denetimine giriyor. 29 Mart 2004, http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=157. (Erişim tarihi: 30 Nisan 2012)
Ören MN, Alemdar T, Bahadır B (2008). Türkiye’de tarım politikalarının gıda güvencesi üzerine etkisi. VIII. Tarım Ekonomisi Kongresi, Bursa.
Resmi Gazete (2006). 25.04.2006. 26148 Sayılı Kanun, www.mevzuat.gov.tr/Metin. Aspx ? MevzuatKod=1.5.5488...0. (Erişim tarihi: 29 Haziran 2011).
Şahinöz A (2001). Tarım reformu, made in IMF. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 172: 37-52.
Şahinöz A (2011). Neolik’ten Günümüze Tarım, Ekonomi ve Politikaları, Turhan Kitabevi, Ankara. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2011. Tarım Stratejisi (2006-2010). http://www.tarimreformu.gov.tr. (Erişim Tarihi: 11 Kasım 2011).
Topuz H (2007). Cumhuriyet dönemi ekonomisinde tarımsal yapının incelenmesi (1923-1950). S. D. Ü. İkt. İdari Bil. Dergisi, 3(2):377−390.
TÜİK (2011). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 20 http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=8661. (Erişim Tarihi:14 Ekim 2011).
TÜİK (2012). İstatistik göstergeler 1923-2011. http://www.tuik.gov.tr/yillik/Ist_ gostergeler.pdf. (Erişim tarihi: 10 Eylül 2012).
Ulusoy S (2003). AB’ne adaylık sürecinde AB ve Türkiye tarım politikaları: öncelikler- farklılıklarçelişkiler. AB genişleme sürecinde Türkiye Tarımsal ve Kırsal Politikalar Sempozyumu, TMMOB, Ziraat Mühendisleri Odası Yayını, Ankara.
Yücer A (2005). Dünya Ticaret Örgütü ileri tarım müzakereleri ve Türkiye, Avrupa Birliği tarım müzakerelerine hazırlık konferansları. Konferans XV 25 Mayıs 200 http://www.tarim.gov.tr/Files/ABTarim/abhazirlik_konferanslar/konferansanasayfa.htm.