Emre ÖZŞAHİN, Hüseyin SARI, İlker EROĞLU

Naip Ovası ve Yakın Çevresindeki Taş Ocaklarında Zamansal ve Mekânsal Değişimlerin Çevresel Etkileri (Tekirdağ)

Son yıllarda kontrolsüz bir biçimde artan şehirleşmenin etkisiyle yapı malzemelerine olan ihtiyacın karşılanması, Türkiye şartlarında genellikle tuğla ve kiremit fabrikalarında imal edilen ürünlerle sağlanmaktadır. Bu ürünlerin imalatında kullanılan malzemeler ise daha çok açık işletme şeklinde faaliyet gösteren taş ocaklarından elde edilmektedir. Ancak kontrolsüz ve yoğun bir şekilde kullanılan taş ocakları zamanla çeşitli çevre sorunlarına yol açmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’nin tuğla ve kiremit sektöründeki ana üretim bölgelerinin başında gelen Tekirdağ ilindeki en önemli üretim alanı olan Naip Ovası ve yakın çevresinde, tuğla ve kiremit sektörüne ait hammaddenin temin edildiği taş ocaklarında zamansal ve mekânsal değişimlerin çevresel etkilerinin açıklanması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında sahadaki taş ocaklarının yakın geçmişteki (2012) ve günümüzdeki (2017) durumu, su ve toprak örneklerinin analiz sonuçlarına dayalı yersel veriler ile CBS ve UA teknikleriyle desteklenen görüntü analizleri çerçevesinde çözümlenmeye çalışılmıştır. Böylece hem Trakya Yarımadası’nın hem de Tekirdağ ilinin en önemli yer şekillerinden biri olan Naip Ovası’nın açık işletme şeklinde uygulanan madencilik faaliyetlerinden ne derecede ve hangi yönde etkilendiği ortaya çıkarılmıştır. Çalışma sonuçları, Naip Ovası ve yakın çevresindeki taş ocaklarında önemli oranda zamansal ve mekânsal değişimlerin yaşandığını göstermiştir. Kontrolsüz bir biçimde gerçekleşen bu değişimler, ekolojik, ekonomik ve estetik yönlerden coğrafyayı etkileyen çevresel etkilere yol açmıştır. Ortaya çıkan bu sorunların çözümü için öncelikle sürdürülebilir bir planlamanın yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde yakın gelecekte Naip Ovası çevresindeki hassas ekosistemlerde geri dönüşü olmayan kayıplar şeklinde muhtemel sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Taş ocağı, Zamansal ve mekânsal değişim, Naip Ovası, Tekirdağ, Zamansal ve mekânsal değişim

Environmental Effects of Spatiotemporal Change in Quarries in Naip Plain and its surroundings (Tekirdag)

The need for building materials in Turkey, increasing in recent years as a result of uncontrolled growth of urbanization, is mostly met with products made in brick and tile factories. The materials used for making these products are obtained from quarries, which mostly operate as open pits. However, uncontrolled and intensive use of quarries leads to various environmental problems in the course of time. This study aims to explain the environmental effects of temporal and spatial changes in the quarries from which raw materials for brick and tile industries are extracted in the Naip Plain and its vicinity, standing as the most important production zone in the Tekirdag province, which is one of the primary brick and tile production areas in Turkey. Within the scope of the study, the states of the quarries in the area in the recent past (2012) and at the present time (2017) were tried to be analyzed through ground data based on the analysis results of water and soil samples and the image analyses supported by GIS and RS techniques. In this way, the degree and the way the Naip Plain, which is one of the most important geographical formations of both the Thracian Peninsula and the Tekirdag province, is affected by mining activities performed as an open pit were revealed. The findings of the study indicate that significant temporal and spatial changes took place in the quarries located in the Naip Plain and in its close vicinity. These uncontrolled changes brought about environmental effects influencing the region in ecologic, economic, and aesthetic terms. The solution of these problems requires a sustainable plan in the first place. Otherwise, irreversible losses may be experienced by the sensitive ecosystems around the Naip Plain in the near future.

Keywords:

Naip Plain, Quarry, , Tekirdag, Spatiotemporal Change,

PDF

___

Akman MS (2003). Yapı malzemelerinin tarihsel gelişimi. TMH-Türkiye Mühendislik Haberleri. 426 - 2003/4: 30-36.
Anonim (2001). Taş ve Toprağa Dayalı Ürünler Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu (Refrakter). DPT. 2551 – ÖİK. 567, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara. http://ekutup.dpt.gov.tr/ii imalatsa/tastopra/oik567.pdf (Erişim Tarihi: 07 Aralık, 2017).
Anonim (2005). Maden Kanunu: Kanun Numarası 3213, Kabul Tarihi 4/6/1985, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 15/6/1985, Sayı: 18785, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 24, Sayfa: 446.
Anonim (2007). Tuğla ve kiremit sanayi bilgileri. Tuğla ve Kiremit Sanayicileri Derneği, http://www.tukder.org/. (Erişim tarihi: 22 Mayıs, 2018).
Anonim (2014). Tuğla ve kiremit fabrikalarında çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik programlı teftiş sonuç raporu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ankara.
Borand MN (2012). Açık ve kapalı maden işletmeciliğinde çevresel etki. Madencilikte Özel Konular II Ders Projesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği ABD, İstanbul.
Cangir C, Yüksel O, Taşbaşı A (1995). Tekirdağ’da toprak sanayiinin tarım topraklarında yarattığı sorunlar ve alternatif alanların durumu, s.C-1/C-9, İçinde: İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu Cilt II, Munsuz N, Ünver İ, ve Çaycı G (editörler), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Halkla İlişkiler ve Yayın Ünitesi, Yayın No:7, Ankara.
Cangir C, Yüksel O, Boyraz D (1996). Trakya’da toprak sanayinin yarattığı sorunlar ve bu sektörde alınması gerekli önlemler. İçinde: Trakya’nın Bugünü ve Geleceği İçin Trakya’da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu, 3-6 Ocak 1996, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Edirne Şubesi Yayın No:183, Çorlu, Türkiye, s. 303-317.
Cangir C, Boyraz D (1997a). Trakya’da amaç dışı arazi kullanımı ve kırsal arazi sınıflaması. İçinde: I. Trakya Toprak ve Gübre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Gübre Üreticileri Derneği, 20-22 Ekim 1997, Tekirdağ, Türkiye, s. 19-28.
Cangir C, Boyraz D (1997b). Tekirdağ’da toprak sanayinin sorunları ve Işıklar-Naip-Kumbağ köyleri örneği. İçinde: I. Trakya Toprak ve Gübre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Gübre Üreticileri Derneği, 20-22 Ekim 1997, Tekirdağ, Türkiye, s. 332-343.
Dumlu S (2014). Açık işletmelerde şev açısı, basamak yüksekliği ve genişliğinin belirlenmesi ve iş güvenliği açısından önemi. İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Bursa.
Edirne Vilayeti Salnamesi (1309). Vilayet matbaası, Edirne.
Ekin Ü, Kanal H (2014). Tekfurdağı Sancağı’nın sosyal ve ekonomik yapısı (1890-1902). HUMANITAS. 4: 109-127.
Goergen H, Hüpp H, Stolu R D (1981). The logical in planning an opencast mine. Bilimsel Madencilik Dergisi. 20 (2): 5-18.
Hämäläinen E, Inkinen T (2017). How to generate economic and sustainability reports from big data? Qualifications of process ındustry. Processes. 5 (64): 1-18.
İnan İH (2006). Tekirdağ Ekonomisinin Gelişmesinde Tarım Sektörünün Yeri ve Önemi. Tekirdağ İlinin Ekonomik Gelişmesi. Seminer, Açılış-Tebliğler-Panel, s. 79-113, İktisadi Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
İncekara A (2006). Tekirdağ İlinin Ekonomik Gelişmesinde Sanayi Sektörünün Yeri ve Önemi. Tekirdağ İlinin Ekonomik Gelişmesi. Seminer, Açılış-Tebliğler-Panel, s.: 115-151, İktisadi Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
İnci O (2014). Trakya Planlamasına İstanbul’un De¬santralizasyonu Amaçlı Müdahalenin Boyutları ve Süreçleri. Trakya Çevre Sorunları (26 Kasım 2011) Seminer-Forum (Editörler: Prof. Dr. Osman İNCİ, Av. Coşkun MOLLA, Çev. Müh.Ş. Boran İNCİ), s.: 41-92, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 240, Edirne.
Korkmaz H, Çetin B, Ege İ, Karataş A, Bom A, Özşahin E (2011). Environmental effects of stone pits in Hatay. Procedia Social and Behavioral Sciences. 19: 504-510.Okay A, Okay N, Özgörüş Z (2008). Ganos Fay Zonu ve çevresinin Oligosen sonrası tektonik evrimi: Trakya’da paleotektonik dönemden neotektonik döneme geçişin niteliği. TÜBİTAK Proje No: 104Y155.
Özbey D (2005). Açık ocak madenciliği sonrası onarım çalışmalarında peyzaj mimarlarının rolü. İçinde: Madencilik ve Çevre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 5-6 Mayıs 2005, Ankara, Türkiye, s. 69-72.
Özcan AU (2009). Ankara-Hasanoğlan taş ocaklarının onarımı ve kentsel kullanım açısından değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
Özcan AU, Akpınar N (2009). Hasanoğlan taşocaklarında coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla çevresel risk alanlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi. 2: 17-28.
Özşahin E (2015). Şarköy Deresi (Şarköy) - Bağlar Deresi (Marmara Ereğlisi) Arasındaki Marmara Denizi Akaçlama Havzasının (Tekirdağ) Jeomorfolojik Özellikleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10: 360-393.
Özşahin E, Pektezel H, Eroğlu, İ (2016a). Geographical changes in Tekirdag and the surrounding region between 1900 and 2015. 4th International Geography Symposium Book of Abstracts 23 - 26 May 2016, Efe R and Curebal I (eds), Kemer, Antalya, Turkey, p. 229.
Özşahin E, Pektezel H, Eroğlu İ (2016b). Tekirdağ şehri ve yakın çevresinde arazi kullanımının zamansal ve mekânsal değişimi. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks. 8 (1): 307-326.
Özşahin E, Sarı H, Eroğlu, İ (2017a). Environmental effects of quarries in Naip plain and its surroundings (Tekirdag). International Symposium On GIS Applications in Geography & Geosciences (ISGGG-2017) Abstract Book, 18-21 October 2017, Özden, S, Akbulak RC, Erenoglu C, Karaca O, Saris F and Avcıoglu M (eds), Canakkale, Turkey, p.12.
Özşahin E, Pektezel H, Eroğlu İ (2017b). Geographical changes in Tekirdag provinces and its neighbourhood during 1900-2015, pp.: 325-345, In: Chapter Nineteen Contemporary Studies in Environment and Tourism. Efe R and Öztürk M (eds), Cambridge Scholars Publishing, UK.
Polat C (2014). Toprağın Amaç Dışı Kullanımı ve Tarım Politikalarının Çevreye Etkisi. Trakya Çevre Sorunları (26 Kasım 2011) Seminer-Forum (Editörler: Prof. Dr. Osman İNCİ, Av. Coşkun MOLLA, Çev. Müh.Ş. Boran İNCİ), s.: 33-40, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 240, Edirne.
Şahin S (2001). Türkiye’de tuğla-kiremit sanayiinin genel görünümü ve Çorum ili örneği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21 (2): 19-41.
Şişman CB, Kocaman İ, Gezer E (2006). Tekirdağ yöresinde üretilen ve tarımsal yapılarda yaygın olarak kullanılan tuğlanın fiziksel ve mekanik özellikleri üzerine bir araştırma. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 3 (1): 32-40.
Yıldız AK (2014). Çevrenin Kasten ve Taksirle Kirletilmesi Suçları (TCK m. 181, 182). Trakya Çevre Sorunları (26 Kasım 2011) Seminer-Forum (Editörler: Prof. Dr. Osman İNCİ, Av. Coşkun MOLLA, Çev. Müh.Ş. Boran İNCİ), s.: 285-339, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 240, Edirne.