Yılmaz KAYA, Gülfidan KUYUMCU, Selin KARAKÜTÜK, Yunus Emre ARVAS

Kır Çeltik Bitkisi

Çeltik, gıda güvenliği açısından küresel olarak önemli bir rol oynamaktadır ve iç tüketimin yüksek olmasından dolayı da özellikle Asya ülkelerinde hayati önemi olan bir üründür. İnsanların yarıdan fazlasının ana kalori kaynağı çeltiktir ve temel besin kaynağı olarak, tahıllar arasında buğday ve mısırdan sonra en önemli üründür. Türkiye çeltik tarımı açısından çok uygun ekolojik şartlara sahiptir. Marmara bölgesi ve Karadeniz bölgesinde yoğun çeltik tarımı yapılmakta ve bunun yanısıra doğu Anadolu bölgesinde az oranda çeltik ekimi yapılmaktadır. Çeltik tarımı, Türkiye’de su kaynağı bulunan hemen hemen tüm yörelerimizde yapılabilir. Çeltik tarımı ülkemizde son yıllarda sürekli artmaktadır. Çeltik üretimi son yıllarda artışlara rağmen iç tüketimi karşılayamamakta ve yurtdışından önemli miktarda çeltik ithal edilmektedir. Ülkemiz tarafından bilinmeyen ama özellikle Asya ülkelerinde oldukça tüketilen kır çeltiği ülkemizde bulunan iç tüketim ihtiyaçlarını karşılamada bir alternatif olabilir. Bu derlemede kır çeltiği hakkında bilgi, habitatı ve küresel ölçekte üretimi ve ekonomik değeri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kır çeltiği, Çeltik, Kır çeltiği üretimi

Upland Rice

Rice plays an important part in global food security and it is also an important staple crop in Asian countries because of high domestic consumption. Rice is the source of calorie for more than half of the human population and the third most important cereal after wheat and maize. Turkey has very suitable ecologic conditions for paddy rice farming. Rice growing is concentrated in Marmara and Black Sea region, and besides that with small areas of rice growing in Eastern Anatolia region. Also, if there is water source for irrigation, rice can grow in almost all zone of Turkey. Although rice cultivation has been increased in recent years, it is not enough for the demand for domestic consumption , and significant amount of rice is being imported from abroad. Upland rice, which is not recognized in our country but consumed quite much especially in Asian countries, can be alternative of domestic consumption of rice. In this review, background of upland rice, its habitat and global upland rice production and economic value will be discussed.

Keywords:

Upland rice, Rice, Upland rice production,

PDF

___

Abifarin AO, Chabrolin R, Jacquot M, Marie R, Moomaw JC (1972). Upland rice improvement in west Africa. International Rice Research Institute, Rice Breeding, Los Baños, Philippines, pp. 625-635.
Akay H (2010). Çeltikte (Oryza sativa L.) Farklı Somatik Explantlardan Kallus Oluşumunun ve Bitki Elde Etme Potansiyelinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Alam MM, Hassanuzzaman M, Nahar K (2009). Tiller dynamics of three irrigated rice varieties under varying phosphorus levels. American-Eurasian Journal of Agronomy. 2: 89-94.
Atlin G, Lafitte H, Tao D, Laza M, Amante M, Courtois B (2006). Developing rice cultivars for high-fertility upland systems in the asian tropics. Field crops research, 97: 43-52.
Anonim (2015a). Türkiye çeltik üretim değerleri. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/istatistikler/ tablolar/6celtikeuva.pdf. (Erişim Tarihi: 17 Ocak 2016 ).
Anonim (2015b). Türkiye pirinç üretim, kullanım, ithalat değerleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn= 104&locale=tr. (Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2015).
Bisne R, Sarawgi AK, Verulkar SB (2009). Study of heritability, genetic advance and variability for yield contributing characters in rice. Bangladesh Journal of Agricultural Research. 34: 175-179.
De Datta SK (1981). Principles and Practices of Rice Production. IRRI. Los Banos, Philippine, pp. 618.
De Datta SK, Beachell HM (1972). Varietal response to some factors affecting production of upland rice. International Rice Research Institute, Rice Breeding, Los Baños, Philippines, pp. 685-700.
Doğan HG (2014). Üretim fiyat ilişkisinde Almon Polinomial tekniği yaklaşımı (Samsun İli Çeltik Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Tokat.
FAO (2006). FAO Statistical Yearbook. www.FAO.Org. (Erişim 08.02.2016).
FAO (2015). Rice Price Update. Rice Market Monitor, 18(1): 1-29. Fageria N, Baligar V (2003). Upland rice and allelopathy. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 34: 1311-1329.
Horuz Ayhan ve Korkmaz Ahmet (2014). Çeltikte (Oryza sativa L.) Tuz Stresinin Azaltılmasında Silisyumlu Gübrelemenin Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 20: 215-229.
International Rice Research Institute (1975). Major Research in Upland Rice, Los Baños, Philippines.
IRRI (International Rice Research Institute) (2010). Scuba Rice: Breeding flood-tolerance to Asia’s local mega rice varieties. International Rice Research Institute, Los Baños, Philippines.
Jana RK, De Data SK (1971). Effects of solar energy and soil moisture tension on the nitrogen response of upland rice. Kanwar JS, Datta WP, Bains SS, Bhumbla DR, Biswas JD eds. Proceedings of the International Symposium on Soil Fertility Evaluation. Vol. 1. Indian Society of Soil Science, Indian Agricultural Research Institute, New Delhi, s. 487-497.
Kaya Y, Karakütük S, Kuyumcu G, Arvas YE (2016). Türkiye’de yetiştirilen kır çeltik çeşitlerinin doku kültürü parametrelerinin belirlenmesi. I. Ulusal Tarımsal Biyoteknoloji Kongresi, 1-3 Haziran, Samsun, Turkey, pp. 3.
Kün E (1997). Sıcak İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No:1452 Ders kitabı, 432, Ankara.
Ma HK, Chong and Deng XW (2007). Rice research: past, present and future. Journal of Integrative Plant Biology, 49: 729-730.
Melissa A, Fitzgerald SR, McCouch and Robert DH (2009). Not just a grain of rice: the quest for quality. Trends in Plant Science, 14(3): 1360-1385.
Mohantay S (2013). Trends in Global Rice Consumption. Rice Today, 12(1): 44-45.
Mohles MK, Hassan QK, Chowdhuri EH (2015). Application of Remote Sensors in Mapping Rice Area and Forecasting Its Production: A Review. Sensors, 15: 769-791.
Musa MH, Azemi H, Juraimi AS and Tengku M (2009). Upland rice varieties in malaysia: agronomic and soil physico-chemical characteristics. Pertanika Journal of Tropical Agricultural Sci., 32: 225-246.
Öztürk D, Akçay Y (2010). Güney Marmara Bölgesinde çeltik üretiminin genel bir değerlendirmesi. GOÜ Ziraat Fak. Dergisi, 27(2):6170.
Poehlman JM, Sleper DA (1995). Breeding Field Crops. 4th ed. Ames, IA, USA: Iowa State Univ. Press.
Schmidhuber J, Shetty P (2005). The nutrition transition to 2030. Why developing countries are likely to bear the major burden. Acta agriculturae scand section, 2: 150-166.
Sohrabi M, Rafii MY, Hanafi MM, Siti Nor Akmar A and Latif MA (2012). Genetic diversity of Upland Rice germplasm in Malaysia based on quantitative traits. The ScientificWorld Journal Volume 2012, Article ID: 416291, pp. 9. DOI:10.1100/2012/416291
Sürek H (2003). Çeltik Tarımı. Hasad Yayınları, İstanbul.
Taşlıgil N (2011). Türkiye’de çeltik (Oryza sativa L.) yetiştiriciliği ve coğrafi dağılımı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Adıyaman.
TÜİK (2009). Tarımsal yapı 2006, Yayın No: 3122, Ankara.
TÜİK (2014). Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri Tabanı. http://www.tuik.gov.tr/ bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim Tarihi: 28.08.2015).
Votgherr. M, Pflanzen KM (1883). Illustration of Oryza sativa L., 74 s.