Kent Saçağındaki Tarım İşletmelerinin Kaynak Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi; Konya ili Örneği

Tarım işletmelerinde ekonomik rantabilite, üretim amacıyla yer alan sermayenin fırsat maliyetinden daha fazla kar elde edip etmediğini açıklamaktadır. İşletmelerin sürdürülebilirliği açısından kaynakların etkin kullanılması ve rantabilitenin yüksek olması son derece önemlidir. Tarım işletmeleri bulunduğu çevrenin özelliklerine göre farklı yapı göstermekte olup, kent saçağındaki işletmelerin kırsal alandakilere göre farklı olduğu gözlenmektedir. Kentleşmenin baskısı altında kırsal niteliğini kaybettiği için kent saçağındaki tarım işletmelerinin sermaye yapısında bina ve arazi sermayesi açısından önemli farklılıklar bulunmaktadır. Kentsel alan özelliklerinin kısmen görüldüğü kent saçağında tarım arazilerinin arsaya dönüşme beklentisi ve konutların kentsel konut kalitesinde olması bu sermayelerin kırsal alana oranla çok yüksek olmasına neden olmaktadır. Bu durum, işletmelerin rantabilitesini olumsuz yönde etkilemekte olup, çalışmada ekonomik rantabilite %1.16 oranında çok düşük belirlenmiştir. Çalışma alanında tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemine göre 91 örnek belirlenmiştir. Çalışmada, kent saçağındaki tarım arazilerinin teknik etkinliğini belirlemek amacıyla Veri Zarflama Analizinden yararlanılmıştır. Analizde bağımlı değişken olarak ekonomik rantabilite, bağımsız değişken olarak toprak, konut, hayvan, alet-makine sermayeleri, işletme masrafları ve aktif sermaye faizi ele alınmıştır. Analiz sonucunda, incelenen işletmelerde işletme başına ortalama teknik etkinlik skoru yaklaşık 0.59 (0.589) olarak hesaplanmıştır. Bu değer modelde yer alan değişkenlerin % 41 etkinsiz olduğunu açıklamaktadır. Saf teknik etkinlik 0.70, ölçek etkinliği 0.83 olarak belirlenmiştir. Konut ve arazi sermayelerinin yüksek olmasından dolayı meydana gelen ölçek etkinsizliğinin giderilmesi için işletmecilerin kaynakları etkin bir şekilde kullanmasını sağlamak üzere yönlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Masraf Minimizasyonu, Etkinlik, Rantabilite, Ölçek Etkinsizliği

Determination of the Efficiency of Resource Utilization of Agricultural Enterprises in Urban Sprawl; in Case of Konya Province

The economic profitability explains operational capital usage efficiency of the agricultural enterprises in the urban sprawl according to the opportunity cost. Agricultural enterprises show different structure according to the characteristics of the environment, and it is observed that the enterprises in the urban sprawl are different from those in rural areas. Because of the loss of rural character under the pressure of urbanization, there are significant differences in the capital structure of agricultural enterprises in urban sprawl in terms of building and land capital. In this study, economic profitability is determined as low as 1.16%. In study area, 91 sample enterprises are identified according to stratified random sampling method. Data Envelopment Analysis is used to determine the technical effectiveness of agricultural lands in the urban sprawl. In examined enterprises, the average technical efficiency score per enterprise is calculated as 0.59 (0.589) as a result of the analysis. This value explains that 41% of the variables in the model are inactive. The reason of this ineffectiveness is determined as the interest and depreciation of land and housing capital. Pure technical efficiency ratio which describes the suitability of the combination of the production factors is determined as 0.70 and the scale efficiency which describes the proportional cohesion between production amount and used resources is determined as 0.83. In order to eliminate this inefficiency due to the high level of housing and land capitals, the entrepreneurs should be directed to ensure that they use the resources effectively.

Keywords:

Cost Minimization, Efficiency, Profitability, Scale Inefficiency.,

PDF

___

Adelaja, A. Sullivan, K. & Hailu Y.G. (2011). Endogenizing the planning horizon in urban fringe agriculture. Land Use Policy. 28: 66-75.Arisoy, H., Bayramoglu, Z., Karakayaci, Z. & Oguz, C. (2017). The effect of agricultural support on the economic sustainability of agricultural enterprises. Custos e agronegócio on line. 13 (3), 233-253.Bayramoglu, Z., Gundogmus, E. (2008). Farmland values under the influence of urbanization a case study from Turkey. Journal of Urban Planning and Development 134 (2), 71-77. doi.org/10.1061/(ASCE)0733-9488(2008)134:2(71)Bayramoğlu, Z., Aktürk, D. & Tatlıdil, F.F. (2010). The effect of rational source usage on production costs: a case study of canola production. Selcuk University Journal of Selcuk Agriculture and Food Sciences 24 (3), 62-68. in Turkish. Bayramoglu, Z., Oguz, C., Karakayaci, Z. & Arısoy H (2018). Identification of the income level needed for agricultural enterprises to achieve economic sustainability. Economic Research. 31(1), 510-520. doi.org/10.1080/1331677X.2018.1438908 Bayramoglu, Z. & Bozdemir, M. (2018). Determination of the resource utilization efficiency in maize production: case of Konya province. Atlas Akademi, in Turkish.Bittner C, Sofer M (2013). Land use changes in the rural–urban fringe: an Israeli case study. Land Use Policy. 33, 11-19. doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.11.013Ceyhan, V., Cinemre, H.A., Bozoğlu, M., Demiryürek, K. & Kiliç, O. (2004). Economic efficiency in trout enterprises in the region of Black Sea. VI. Agricultural Economics Congress. 16-18 September. Tokat. p.255-262. in TurkishCoelli, T. (1996). A Guide to DEAP Version 2.1: A Data Envelopment Anaylsis (Computer) Program. Centre for Efficiency and Productivity Analysis Working Paper. 96/08. Armidale.Coelli, T., Rao, D.S.P. & Battese, G. E. (2002). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Kluwer Academic Publishers. Sixth Printing. USA.Çaglar, A. (2003). Veri Zarflama Analizi ile Belediyelerin Etkinlik Ölçümü. (PhD), Hacettepe Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstatistik Anabilim Dalı, Ankara.Farrell, M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of Royal Statistical Society. Series A. CXX. Part 3. p. 253–290.Karakayaci, Z. (2018). Regression analysis for the factor affecting on farm land/urban land value in urban sprawl. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology. 6 (10), 1357-1361.Oguz, C. & Bayramoglu, Z. (2018). Agricultural Economics. Atlas Akademi. February 2014. Konya.Oueslati, W., Salanie, J. & Wu, J. (2018). Urbanization and agricultural productivity: some lessons from European cities. Journal of Economic Geography. 1-25. Yamane, T. (1967). Statistics: An Introductory Analysis. 2nd Edition. New York: Harper and Row.