Dış Politikada Karar Verme Süreci ve Modelleri Bağlamında Bürokratik Politika Modeli Örneği Olarak Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu

Dış politikada karar verme süreçleri zaman içeresinde önemli değişimler geçirmiştir. Dış politika bir dönemler krallar/imparatorlar tarafından belirlerken, demokratik yönetim anlayışının yaygınlaşmasıyla birlikte parlamentolar, devletin yetkili organları ve ilgili görevlileri tarafından belirlenmeye başlanmıştır. Özellikle soğuk savaş yıllarında realist yaklaşımın etkisi söz konusu iken, soğuk savaşın bitmesiyle realist yaklaşım yetersiz kalmış, dış politikada karar verme sürecine birçok faktörün etki ettiği görülmüştür. Bunu yanı sıra konjonktürel değişimler, iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmeler, devletlerin ve toplumların hızlı ve sürekli etkileşim halinde olmaları, karşılıklı bağımlılığın artması devletlerin dış politika yapım süreçlerinin geliştirilmesini çeşitlendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu bağlamda dış politika analizi ve karar verme odaklı çalışmalar geliştirilmiş, özellikle küresel değişimlere bağlı olarak dış politikada karar verme süreçlerini etkileyen faktörler ve dinamikler incelenmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, Türkiye’de 2017 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle, karar vericilere dış politika önerileri geliştirmek amacıyla oluşturulan Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu bu çalışmada ele alınmıştır. Tek bir aktörden ziyade çok sayıda aktör esasına dayanan bürokratik politika modeli çerçevesinde karar verme sürecinde nasıl bir role sahip olduğunu ortaya koymaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Foreign Policy, Decision Making, Bureaucratic Policy Model, Presidential Security and Foreign Policy Board

The Presidential Security and Foreign Policies Council as an Example of a Bureaucratic Politics Model in the Context of Foreign Policy Decision- Making Models

Decision-making processes in foreign policy have undergone significant changes over time. While the foreign policy was once determined by the kings/emperors, with the spread of the democratic management understanding, it started to be determined by the parliaments, the authorized organs of the state and the relevant officials. While the effect of the realist approach was in question especially during the cold war years, the realist approach was insufficient after the end of the cold war, and it was seen that many factors influenced the decision-making process in foreign policy. In addition to this, cyclical changes, rapid developments in communication technologies, rapid and continuous interaction of states and societies, and increasing interdependence have made it necessary to diversify the development of foreign policy making processes of states. In this context, studies focused on foreign policy analysis and decision-making have been developed, and factors and dynamics that affect foreign policy decision-making processes, especially depending on global changes, have begun to be examined. In this context, the Presidency Security and Foreign Policies Board, which was formed with the constitutional amendment made in Turkey in 2017 to develop foreign policy recommendations to decision makers, is discussed in this study. It has been tried to reveal what kind of role it has in the decision-making process within the framework of the bureaucratic policy model based on many actors rather than a single actor.

Keywords:

Foreign Policy, Decision Making, Bureaucratic Policy Model, Presidential Security and Foreign Policy Board Foreign Policy, Decision Making, Bureaucratic Policy Model, Presidential Security and Foreign Policy Board,

PDF

___

Ak, Ö. (2009). Dış politika analizi ve liderlik: Süleymaniye krizi sürecinde R. T. Erdoğan örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
Akçakaya, M. ve Özdemir, A. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve siyasal istikrar. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53 (3), 922-944.
Akıncı, B. (2018). Türkiye’de kamu politikası oluşturma sürecinde yeni aktör: Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları. OPUS Uluslararası Topum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 2128-2146.
Akman, Ç. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde politika kurulları: Sosyal Politikalar Kurulu üzerinden bir değerlendirme. Route Educational and Social Science Journal, 37 (2), 659-676.
Akman, Ç. ve Akçay, E. Y. (2019). Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde politika kurulları: ABD ile karşılaştırması, Yasama Dergisi, (40), 33-59.
Akman, E. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde kamu politikası aktörleri. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 15 (1), 35-54.
Allison, G. T. (1969). Conceptual models and the cuban missile crisis. american political science review, 63 (3), 689-718. doi:10.2307/1954423
Allison, G. T. (1971). Essence of decision explaining the cuban missile crisis (First Edit). Little, Brown and Company, Boston.
Arı, T. (2004). Uluslararası ilişkiler teorileri, çatışma, hegemonya, işbirliği (4. baskı). Alfa Yayınları. İstanbul.
Aydın, M. (1996). Uluslararası ilişkilerde yaklaşım, teori ve analiz. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 51 (01), 71-114.
Bendor, J. & Hammond, T. H. (1992). Rethinking allison’s models. American Political Science Review, 86 (2), 301-322.
Bernstein, B. J. (2000). Understanding decisionmaking, u.s. foreign policy, and the cuban missile crisis a review essay. International Security, 25 (1), 134-164.
Boyalı, H. (2021). Türkiye’de hükümet sistemleri. İ. Dursunoğlu (Ed.), Türkiye’de Demokrasi Süreç Yapı Tartışmalar, (s.115-144) içinde. Efe Akademi: İstanbul.
Boyalı, H. ve Gümüş, K. (2022). Bürokrasi ve siyaset ilişkisinin parlamenter sistem ile cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi özelinde analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 55, 232-247.
Çavuşoğlu, F. N. (2022). Dış politikada karar verme faktörü olarak TBMM: Türkiye Suriye ilişkileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
Çelikten, M., Gılıç, F., Çelikten, Y. ve Yıldırım, A. (2019). Örgüt yönetiminde karar verme süreci: bitmeyen bir tartışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 581-592.
Çolak, Ç. D. (2017). Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yetkisinin amerikan sistemi üzerinden karşılaştırmalı analizi. Strategic Public Management Journal, Volume: 3, Special Issue, 51-65.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (2018). 1 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, chrome- extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.1.pdf
Demirhan, Y. ve Adıgüzel, Ö. (2016). Türkiye’de hükümet sistemi arayışlarına halkın bakışı: diyarbakır örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (11), 175-210.
DETSİS, https://detsis.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.10.2022).
Doğan, N. (2012). Uluslararası ilişkiler ve rasyonellik: bürokratik politikanın alana katkısı ve geleceğin öngörülmesinde rasyonellik varsayımının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (3), 85-103.
Dougherty, J. E. & Pfaltzgraff, R. L. (2006). Contending theories of ınternational relations: a comprehensive survey. Harper&ROW Publishers Inc. New York.
Dursunoğlu, İ. (2019). Kuvvetler ayrılığı perspektifinden Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yasama. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 14 (4), 1225-1238.
Dye, T. R. (2014). Understanding public policy (Fourteenth Edition). Pearson Education Limited. Edinburgh Gate Harlow England.
Efegil, E. (2012). Türk dış politikası karar verme sürecini etkileyen faktörler. E. Efegil, R. Kalaycı, (der.). Dış Politika Teorileri Bağlamında Türk Dış Politikasının Analizi Cilt I. Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
Erdem, H. B. (2006). Analitik hiyerarşi karar verme süreci ile Anadolu üniversitesinde beslenme ve barınma yardımı alacak öğrencilerin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Erdoğan, O. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yerel yönetimler. Sage Yayınları. Ankara.
Güleç, C. (2018). Dış politika analizinde karar verme süreci ve karar verme modelleri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 79-102.
Güler, T. (2018). Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ve kamu yönetimine etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (39), 299-322.
Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
Gürel, N. (2018). Dış politika analizi ve uluslararası ilişkiler disiplininin sorunlarına katkıları üzerine bir inceleme. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 4 (3), 1-17.
Halperin, M. & Clapp, P. (2007). Bureaucratic politics and foreign policy. Brooking Institution Press. Washington.
Işık, H. M. (2009). Yasama erkinde karar verme süreci. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 8-9, Sayı: 8-9-10-11, 11-71.
İzci, F. ve Atmaca, Y. (2019). Yeni hükümet sisteminde Cumhurbaşkanının söylemlerinin bürokrasi üzerindeki etkisi. Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research, 6 (48), 4522-4533.
Kartal, N. ve Demirhan, Y. (2017). Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı hükümeti sistemi ve yeni sistemin kamu yönetimine yansımaları. Uluslararası Ekonomi, Siyaset ve Yönetim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ekin Yayınevi, Bursa.
Kaya, E. (2020). Karar alma yaklaşımı çerçevesinde ABD’nin soğuk savaş sonrası dönemde askeri müdahaleleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Trakya Üniversitesi.
Koç, A. (2021). Türkiye’de hükümet sistemi tartışmaları ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi. Avrasya Dosyası Dergisi, 12 (2), 190-244.
Lee D. P. & Newman, R. P. (1999). Decision making in organisations. Pearson Education Limited. England.
Nas, S. (2006). Gemi operasyonlarının yönetiminde kaptanın bireysel karar verme süreci analizi ve bütünleşik bir model uygulaması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
Öztürk, N. K. (2019). Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin temel dinamikleri. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 6 (15), 69-87.
Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2017). Organizational behavior, global edition (17. baskı). London: Pearson.
Snyder, R. C., Bruck, H. W. & Sapin, B. (2002). Decision- making as an approach to the study of ınternational politics. R. C. Snyder, H. W. Bruck, B. Sapin, V. Hudson (eds.), Foreign Policy Decision-Making (Revisited), (p.21- 152) in, NY: Pelgrave MacMillan.
Sönmezoğlu, F. (2005). Uluslararası politika ve dış politika analizi. Filiz Kitabevi. İstanbul.
T.C. Anayasası (1982). https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/, madde 104.
Turan, M. (2018). Türkiye’nin yeni yönetim düzeni: Cumhurbaşkanlığı sistemi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7 (3), 42-91.
Turgut, K. B. (2020). 1957 Suriye krizi: Bürokratik karar modeli üzerinden Türk dış politikasının analizi. Business, Economics and Management Research Journal, 3 (1), 1-10.
Valerie M. H. & Christopher S. V. (1995). Foreign policy analysis yesterday, today, and tomorrow. Mershon International Studies Review, 39 (2), 209-238.
Yıldırım, U. (2022). Karar verme teorileri kapsamında kriz diplomasisi: Kosova krizinde Martti Ahtisaari’nin kriz diplomasisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karabük Üniversitesi.
Yıldız, M. ve Sobacı, M. Z. (2013). Kamu politikası ve kamu politikası analizi. M. Yıldız ve M. Z. Sobacı (Der.). Kamu Politikası: Kuram ve Uygulama. Adres Yayınları. Ankara.