Üniversitelere Ba¤l› T›p Kütüphanelerinde De¤iflim ve Uygulama Örnekleri

T›p bilimi; hastal›klarla mücadele etme, iyilefltirme, tedavi yöntemleri gelifltirme, hastal›klar› önleme, sa¤l›kl› yaflam kalitesini art›rma konular›nda sürekli araflt›rma yapar. T›p bilimini destekleyen ve gelifltiren t›p e¤itimi oldukça eski bir geçmifle sahip olup, üniversitelerin t›p fakültelerinde nitelikli ve yetkin hekimlerin yetiflmesini sa¤lar. Devletler, sa¤l›k politikalar›nda sa¤l›kl› bireyler yetifltirmek amac›yla sa¤l›k hizmetlerine ve e¤itime önem verirler. Günümüzde hem t›p e¤itiminin gerçeklefltirilmesinde hem de kaliteli sa¤l›k hizmetinin verilmesinde t›p kütüphanecilerinin klinik uygulamalara kat›lmas›, bilimsel araflt›rma faaliyetlerinde yer almas›, t›p e¤itimini desteklemesi ve üniversite hastanelerinde sa¤l›k ekibinin ayr›lmaz bir parças› olarak yer almas› kaç›n›lmazd›r. Hekimlerin, akademisyenlerin, ö¤rencilerin ve di¤er sa¤l›k profesyonellerinin iyi bir t›p e¤itimi almalar›n›n yan› s›ra alanlar›yla ilgili do¤ru, güncel, kan›ta dayal› bilgiyi en ekonomik, en h›zl› ve en kolay bir flekilde elde etmeleri gerekir. Bu alanda gereksinim duyulan kan›ta dayal›, t›bbi bilgi ve belgeyi t›p kütüphaneleri sa¤lar. Bu ba¤lamda t›p kütüphanelerinde sunulan hizmetler, sahip olduklar› bilgi kaynaklar› ile elde edilen t›bbi bilginin yönetilmesi ifllemleri kendine özgü özellikler tafl›r. Çal›flmada, betimleme ve literatür incelemesi yönteminden yararlan›larak t›p kütüphanesi kullan›c›lar›n›n bilgi arama davran›fllar›, arad›klar› bilginin özellikleri ve bu kütüphanelerde sunulan bilgi hizmetleri de¤erlendirilmifltir. Bu konuda hem dünyada hem de Türkiye’deki önemli ve büyük t›p kütüphanelerinin bilgi hizmetlerine iliflkin uygulama örneklerine yer verilmifltir. T›p kütüphanelerinin web sayfalar› içerik, derme, tasar›m, sunduklar› hizmetler ve yenilikler aç›s›ndan analiz edilmifltir. Çal›flmada, t›p kütüphanelerinin 21. yüzy›ldaki de¤iflimi ve t›p kütüphanecilerinin rolü incelenmifltir. Çal›flma sonucunda t›p kütüphanelerinin bilgi yönetimi ve teknolojik geliflmelerin yan› s›ra kan›ta dayal› t›p ile yeni hizmetler sunmas›, yeni roller ve yeni sorumluluklar üstlenmesine dikkat çekilmifltir.

Examples of Change and Practice in University-Affiliated Medical Libraries

Medical sciences constantly conduct research on combating diseases, healing, developing treatment methods, preventing diseases, and increasing the quality of health. Medical education, which supports and fosters medical sciences, has a very long history and it ensures that well-qualified and competent physicians are trained in the medical faculties of universities. States pay particular attention to health services and education in their health policies so as to have healthy individuals. Today, it is inevitable for medical librarians to participate in clinical practice, take part in scientific research activities, support medical education, and take part in university hospitals as an integral part of the medical team, both in the delivery of medical education and in the provision of quality health care. Physicians, academics, students, and other healthcare professionals should receive a high-quality medical education, as well as obtain accurate, up-to-date, evidence-based information about their field in the most economical, fastest and easiest way. Medical libraries provide the evidence-based, medical information and documentation required in this field. The services offered in medical libraries and the processes of managing medical information obtained through their own information resources have unique features. In the current study, the information seeking behaviors of medical library users, the characteristics of the information they seek and the information services offered in these libraries were analyzed using the method of description and literature review. To present the exemplary information services practices of some important and large medical libraries both in Turkey and the world, their web pages were analyzed by their content, collection, design, services and innovations. The change of medical libraries in the 21st century and the role of medical librarians were also analyzed. Based on the results, it can be highlighted that besides offering information management, medical libraries offer new services, while assuming new roles and responsibilities by drawing on evidence-based medicine and technological developments.

PDF

___

Aker, S. (2018). Predatory dergi tehlikesi büyüyor. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 234–236.
Al, U. (2002). Üniversite kütüphanelerinde bilgi hizmetlerinin internet arac›l›¤›yla pazarlanmas›. Bilgi Dünyas›, 3(19), 1–11.
Alkan, N. (2008). Klinik t›p kütüphanecili¤i. Bilgi Dünyas›, 9(2), 315–347.
Baydur, G. (1988). T›p literatürüne eriflim ve Amerikan Ulusal T›p Kütüphanesi (NLM). Türk Kütüphanecili¤i, 2(1), 3–7.
Bayter, M. (2018). T›p kütüphanelerinde yenilikçi bilgi hizmetleri. G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 71–81). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
Bezmiâlem Vak›f Üniversitesi Merkez Kütüphanesi (2019). Eriflim adresi http://bezmialem.edu.tr/tr/Sayfalar/idari/kutuphane-vedokumantasyondirektorlugu/ana-sayfa.aspx (15 Mart 2019).
BMA Library (2019). British Medical Association. Eriflim adresi https:// www.bma.org.uk/library (14 Mart 2019).
Boston Medical Library (BML) (2019). Eriflim adresi https://legacy. countway.harvard.edu/bml/index.htm (18 Ocak 2019).
Bozkurt, H. G. (2019). T›p akademisyenlerinin bilgi arama davran›fllar› ve güncel e¤ilimler: Dokuz Eylül Üniversitesi örne¤i. Yay›mlanmam›fl yüksek lisans tezi, ‹stanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dal›, ‹stanbul.
Callari, R. (2009). Web 4.0: Trip down the rabbit hole or brave new world? Eriflim adresi http://www.levidepoches.fr/contagiousideas/2009/06/web40trip-down-the-rabbit-hole-or-brave-newworld.html/ (9 Ocak 2019).
Çolaklar, H. (2018a). Sa¤l›k bilimleri kütüphanelerinde bilgi hizmetlerinin sunumu: Kan›ta dayal› uygulamalar. ‹stanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(33), 253–268.
Çolaklar, H. (2018b). T›p kütüphanecili¤ine innovasyonel bir yaklafl›m. G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 105–132). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
Çolaklar, H. (2018c). T›p ve sa¤l›k alan›ndaki ö¤rencilere, hekimlere, akademisyenlere verilen kütüphane hizmet örnekleri. 1. Sa¤l›kta Bilgi ve Belge Yönetimi Sempozyumu, 22–23 Kas›m 2018, Bezmiâlem Vak›f Üniversitesi, ‹stanbul. Eriflim adresi http://sempozyum.bezmialem.edu. tr/images/sunumlar/Huriye-colaklar.pdf (17 Haziran 2020).
Çolaklar, H. (2018d). Türkiye’de sa¤l›k bilimleri ve t›p kütüphanecili¤i: Üniversitelerin t›p kütüphaneleri üzerine bir inceleme. A. fienkal (Yay›n Yön.); D. B. Sar›ipek, & B. Yenihan (Ed.), Sos-Nat Uluslararas› Sosyal Bilimlerde Yeni Yaklafl›mlar ve E¤itimler Kongresi, 8–9 Kas›m 2018,
Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli (s. 271–298). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Vakf› Yay›nlar›.
Çolaklar, H. (2018e). Türkiye’de t›p kütüphaneleri: Elektronik süreli yay›n hizmetlerinin yönetimi. ‹stanbul: Hiperlink Yay›nlar›.
Çolaklar, H., & Günefl, G. (2011). ÜNAK T›p ve Sa¤l›k Bilimleri Çal›flma Grubu faaliyetleri. A. Y›ld›zeli, A. Ar›kan, & T. Çakmak (Ed.), ÜNAK 2009: Bilgi Ça¤›nda Varolufl: F›rsatlar ve Tehditler Sempozyumu, 1–2 Ekim 2009, Yeditepe Üniversitesi, ‹stanbul (s. 39–45). ‹stanbul: Yeditepe Üniversitesi.
Çolaklar, H., Günefl, G., & Y›ld›zeli, A. (2010). Turkish medical information system and medical librarianship. Library and Information Science Research, 14, 27–39.
Ekene, U., Agbo, A. D., & Onyekweodiri, N. E. (2016). Assessment of availabile resources and library services provided in two medical libraries in South-East Nigeria. International Journal of Library Science, 5(1), 1–6.
Gökçearslan, fi. (2011). Semantik web (Web 3.0) ve e¤itim amaçl› kullan›m›. E¤itim Teknolojileri Araflt›rmalar› Dergisi, 2(4), 1–15.
Guess, P. C., Schultheis, S., Bonfante E. A., Coelho, P. G., Ferencz J. L., & Silva N. R. (2011). All-ceramic systems: laboratory and clinical performance. Dental Clinics of North America, 55(2), 333–352.
Günefl, G. (2018). Kan›ta dayal› çal›flmalarda yeni bilimsel yaklafl›mlar. G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 33–52). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
Günefl, Ü. (2017). Hemflirelikte kan›ta dayal› uygulama sürecinin ad›mlar›. Uluslararas› Hakemli Hemflirelik Araflt›rmalar› Dergisi (UHD), 9, 171–187.
Gürdal, O. (2000). Tekstil endüstrisinde enformasyon olgusu. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derne¤i.
Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri (2019). Eriflim adresi http://www. library.hacettepe.edu.tr/ (15 Mart 2019).
Harvard Library Hollis Catalog (2019). Eriflim adresi http://id.lib.harvard. edu/aleph/001230336/catalog (12 Mart 2019).
HLWIKI International (2018). Clinical librarianship. Eriflim adresi http:// hlwiki.slais.ubc.ca/index.php/Clinical_librarianship (13 Kas›m 2018).
Ifl›k, D. (2013). Üniversite kütüphanelerinde Web 2.0 teknolojilerinin kullan›m› ve web tabanl› kullan›c› e¤itimi için öneriler. Türk Kütüphanecili¤i, 27(1), 100–116.
‹stanbul Üniversitesi-Cerrahpafla Cerrahpafla T›p Fakültesi Kütüphanesi (2019). Eriflim adresi http://cerrahpasa.istanbulc.edu.tr/tr/content/ cerrahpasa-kutuphane/tarihce (14 Mart 2019).
‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi Kütüphanesi (2019). Eriflim adresi http://istanbultip.istanbul.edu.tr/tr/content/istanbultip-fakultesihulusi-behcet-kutuphanesi/kutuphanemiz (14 Mart 2019).
‹stanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi YouTube hesab› (2019). Eriflim adresi https://www.youtube.com/channel/UCLk1qacRKCh 15fFue0HN6Ow (16 Mart 2019).
Kavakl›, A., Ö¤etürk, M., Kufl, ‹., Pekmez, H., Türko¤lu, A., & Sars›lmaz, M. (2003). T›p ö¤rencisi bak›fl aç›s›yla Latince terminoloji. T›p E¤itimi Dünyas›, 10, 2–6.
Kocaman, G. (2003). Hemflirelikte kan›ta dayal› uygulama. Hemflirelikte Araflt›rma Gelifltirme Dergisi, 2(4), 61–69.
Koç Üniversitesi Kütüphanesi Dijital Koleksiyonu (2019). SKL Digital Collections. Eriflim adresi http://cdm21054.contentdm.oclc.org/cdm/ (15 Mart 2019).
Koç Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Kütüphanesi (2019). Eriflim adresi https://library.ku.edu.tr/sbkutuphanesi (15 Mart 2019).
LibGig (2019). Medical librarianship. Eriflim adresi https://www.libgig.com/ careerprofiles/medical-librarianship/ (6 Ocak 2019).
MLA (2019). Medical Library Association. Eriflim adresi https://www.mlanet. org/ (7 Ocak 2019).
NEJM LibraryHub (2017). The 21st century medical librarian: More vital than ever. Eriflim adresi https://libraryhub.nejm.org/articlehub/2017/06/21stcentury-medical-librarian-vital-ever/ (13 Kas›m 2018).
New England Collaborative Data Management Curriculum (NECDMC) (2019). Eriflim adresi https://library.umassmed.edu/resources/necdmc/ index (14 Mart 2019).
NLM (2019). National Library of Medicine. Eriflim adresi https://www.nlm. nih.gov/ (16 Ocak 2019).
Noh, Y. (2015). Imagining library 4.0: Creating a model for future libraries. The Journal of Academic Librarianship, 41(6), 786–797.
Obuz, D. (2016). Geçmiflten günümüze de¤iflen bilgi hizmetleri. Yay›mlanmam›fl lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Co¤rafya Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi, Ankara.
Odabafl, H., & Odabafl, Z. Y. (2009). Web tabanl› yüksekö¤retim programlar› için kütüphane hizmetleri ve uygulamalar›. Sosyal Bilimler Dergisi 9(42), 83–103.
Olukçuo¤lu, ‹. E. (2018). T›p ve sa¤l›k bilimlerinde kütüphanenin akademik iletiflimdeki rolü: OMÜ örne¤i. G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 59–68). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
Reitz, J. M. (2019). ODLIS: Online dictionary for library and information science. Eriflim adresi https://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_b.aspx (12 Ocak 2019).
Roth, B. G. (1978). Health information for patients: The hospital library’s role. Bulletin of the Medical Library Association, 66(1), 14–18.
Ruacan, fi. (2018). Günümüzde doktorlar kütüphanecilerden neler bekliyorlar? G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 7–12). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
Saliho¤lu, R. (2010). T›p ve sa¤l›k kurulufllar›nda bilgi eriflim, bütünleflik enformasyon yönetimi sistemi ve bilgi yönetimi uygulamas›: Baflkent Üniversitesi Hastanesi için bir model önerisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi. Eriflim adresi http:// remzisalihoglu.weebly.com/uploads/3/9/8/3/3983953/tipvesaglik.pdf (17 Haziran 2020).
Sert, I. ‹. (2012). Web 2.0, Web 3.0 ve kütüphaneler: Araflt›rma al›flkanl›¤› nereye gidiyor? I. ‹. Sert, & H. Çolaklar (Ed.), Yeni teknolojiler ›fl›¤›nda bilgi ve belge yönetimi içinde (s. 145–149). ‹stanbul: Hiperlink Yay›nlar›.
Sincan, M. (2003). Kan›ta dayal› t›p ve t›p kütüphanecili¤i. Bilgi Dünyas›, 4(1), 64–72.
Türk Medline (2019). Eriflim adresi http://www.turkmedline.net/ (21 Mart 2019).
Türk Medline Literatür Tarama (2019). Eriflim adresi http://literaturtarama. com/ (21 Mart 2019).
Türkçüer, ‹. (2010). Acil t›pta güncel bilgiye ulaflmak: ‹nternet. Turkish Journal of Emergency Medicine, 10(1), 42–47.
Türkiye At›f Dizini (2019). Eriflim adresi http://www.atifdizini.com/ (21 Mart 2019).
Uçak, N. Ö. (2015). T›bbi bilgiye eriflim: Ders notlar›. Eriflim adresi www.bby. hacettepe.edu.tr/bilgisistemi/dersduydosya/apc3cx08.ppt (22 Ekim 2015).
Uçak, N. Ö. (2016). T›pta bilgi yönetimi 2: T›p kütüphaneleri t›p kütüphanecili¤i: Ders notlar›. Eriflim adresi https://slideplayer.biz.tr/slide/ 10174324/ (13 Ocak 2019).
Uçak, N. Ö. (2018). T›p kütüphanecilerinin de¤iflen rolleri ve e¤itimleri. G. Günefl, & V. Kandur (Ed.), Kütüphanecilikte önemli uzmanl›k alan›: T›p kütüphanecili¤i ve günümüz Türkiye’sindeki durumu içinde (s. 21–30). ‹stanbul: Ça¤layan Kitabevi.
ULAKB‹M T›p Veri Taban› (2019). Eriflim adresi http://ulakbim. tubitak.gov.tr/tr/hizmetlerimiz/tip-veri-tabani (21 Mart 2019).
UMSS Lamar Soutter Library (2019). Eriflim adresi https://library. umassmed.edu (12 Mart 2019).
Uflen, S. (2002). Yirmibirinci yüzy›lda t›p kütüphanecilerinin de¤iflen rolleri. Bilgi Dünyas›, 3(1), 93–99.
Uysal, E. K., & Uçak N. Ö. (2013). T›p akademisyenlerinin kan›ta dayal› bilgi gereksinimleri ve bilgi arama davran›fllar›. Bilgi Dünyas›, 14(1), 37–61.
Wedgeworth, R. (Ed.) (1993). World encyclopedia of library and information services. Chicago, IL: American Library Association.
Y›ld›z, A. K. (2011). Bilgi hizmetlerinde de¤iflim yönetimi. ‹stanbul: Beta Yay›nc›l›k.
Y›lmaz, B. (2013). ‹lk ça¤ Anadolu uygarl›klar›nda kütüphane/arfliv kurumu. B. Y›lmaz (Ed.), M. Turgut & ‹. Y›lmaz (Foto¤.), Anadolu kütüphaneleri içinde (s. 6–7, 37–57). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanl›¤›.
YÖK (2018). Üniversitelerimiz. Eriflim adresi http://www.yok.gov.tr/web/ guest/universitelerimiz (19 Ekim 2018)