Türkiye’de Öğretim Elemanı Mesleki Gelişimi için Öğrenme ve Öğretme Merkezleri: Yönetim ve Örgüt Yapısı

Günümüzde hem küreselleşme hem de tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi süreci nedeniyle tüm eğitim kurumlarının, özellikle de yükseköğretimin, dijital dönüşümü zorunlu hale gelmiştir. Dijital dönüşümün gereklerini yerine getirebilmek için akademisyenlerin yaşam boyu öğrenme, kendini sürekli geliştirme, bilgilerini yenilemelerine ek olarak öğrenme ve öğretme sürecinde pedagojik ve teknolojik yeterliklerini günümüz gereksinmeleri ile bütünleştirmeleri gerekmektedir. Bu çalışmada amaçlanan, Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanlarının mesleki gelişimlerine yönelik çalışmalarda bulunan Öğrenme ve Öğretme Merkezlerinin demografik, yönetim ve örgüt yapıları açısından incelenerek yürüttükleri etkinliklerin belirlenmesidir. Bu araştırmada Öğrenme ve Öğretme Merkezlerine ilişkin veriler üç aşamalı bir süreçte toplanarak nitel bir yöntemle analiz edilmiştir. Görüşülen merkezlerden öncü olanlar dışındakilerin çoğunlukla son yıllarda kurulduğu, üniversite üst yönetimine bağlı olduğu ve onlar tarafından desteklendiği, çoğu iş yükünün merkez yöneticileri tarafından üstlenildiği bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda, öğretim elemanlarının öğretme sürecinde teknolojiyi bir araç olarak kullanmaya yönelik farkındalıklarının artırılarak merkezlerce düzenlenen mesleki gelişim etkinliklerine yeterli katılımlarının sağlanmasının önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dijitalleşme, öğrenme ve öğretmede mükemmeliyet, öğretim elemanı, örgütsel yapı, yönetsel yapı, yükseköğretim

Teaching and Learning Centers for Faculty Professional Development in Türkiye: Administrative and Organizational Structure

Globalization and the ongoing Covid-19 pandemic have disrupted the way we live, work, and learn, which has resulted in an inevitable digital shift and transformation in education. In addition to the need for lifelong learning, continuous self-improvement, and renewing knowledge, the current digital transformation requires academics to apply their pedagogical and technological skills on their teaching and learning to address the newly-emerging needs. This study aims to determine the demographics, administrative and organizational structures, and the activities of Teaching and Learning Centers that strive to contribute to the professional development of faculty members in Turkish higher education institutions. The data from the centers were collected in a three-step process and analyzed qualitatively. The findings revealed that most of the centers, other than the pioneer ones, were recently established and were affiliated with and supported by university senior management, where the center administrators undertake most of the workload. Therefore, ensuring faculty members' participation in professional development activities organized by these centers is important to increase their awareness of using technology as a tool in teaching.

Keywords:

Administrative structure, digitalization, excellence in teaching and learning, faculty members, higher education, organizational structure,

PDF

___

ACE (2017). Faculty development center matrix. Erişim adresi https://www.acenet.edu/Documents/Center-For-Teaching-Learning-Matrix.pdf (26 Ocak 2022).
Akgün-Özbek, E., & Özkul, A. E. (2019). E-transformation in higher education and what it coerces for the faculty. In A. Elçi, L. Beith, & A. Elçi (Ed.), Handbook of research on faculty development for digital teaching and learning (pp. 355–378). Hershey, PA: IGI Global.
Akteke Öztürk, B., Arı, F., Kubuş, O., Gürbüz, T., & Çağıltay, K. (2008). Öğretim teknolojileri destek ofisleri ve üniversitedeki rolleri. X. Akademik Bilişim Konferansı Bildiri Kitapçığı (s. 101), 30 Ocak – 1 Şubat 2008, Çanakkale.
Baker, L., Leslie, K., Panisko, D., Walsh, A., Wong, A., Stubbs, B., & Mylopoulos, M. (2018). Exploring faculty developers’ experiences to inform our understanding of competence in faculty development. Academic Medicine, 93(2), 265–273.
Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(1), 1–15.
Baskan, G. A. (2001). Türkiye’de yükseköğretimin gelişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 21–32.
Başar, E. (1997). Türk yükseköğretim sisteminin dünü, bugünü, yarını (Üniversitelerin ileriye dönük gelişmeleri üzerine görüş ve öneriler). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 23–57.
Başaran, H. (2016). Üniversitelerde stratejik yönetim anlayışının temel yönetim süreçleri açısından analizi (Kamu üniversiteleri örneği). Doktora tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Kütahya.
Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23–28.
Cox, M. D. (2004). Introduction to faculty learning communities. New Directions for Teaching and Learning, 97, 5–23.
Çağıltay, K., Yıldırım, S., Arslan, İ., Gök, A., Gürel, G., Karakuş, T., ... Yıldız, İ. (2007). Öğretim teknolojilerinin üniversitede kullanımına yönelik alışkanlıklar ve beklentiler: Betimleyici bir çalışma. Akademik Bilişim’07 - IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (s. 209–216), 31 Ocak – 2 Şubat 2007, Kütahya.
Çağlar, M., & Reis, O. (2007). Çağdaş ve küresel eğitim planlaması. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çalış, M., & Tokat, B. (2013). Örgüt yapısı ve mobbing ilişkisinin özel hastanelerde incelenmesi: Giresun ili örneği. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 68(4), 103–120.
Çelik, Z., & Gür, B. S. (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(1), 18–27.
Demir, H., & Okan, T. (2009). Teknoloji, örgüt yapısı ve performans arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 57–72.
Dennen, V. P. (2004). Cognitive apprenticeship in educational practice: research on scaffolding, modeling, mentoring, and coaching as instructional strategies. In D. H. Jonassen (Ed.), Handbook of research on educational communications and technology (pp. 813–828). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Doğan, B., & Altunoğlu, E. (2014). Bilgi yönetimi, örgüt kültürü, örgüt yapısı ve performans ilişkileri: Sivil toplum kuruluşları üzerine bir inceleme. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (3), 41–52.
Durak, G., Çankaya, S., & İzmirli, S. (2020). COVID-19 pandemi döneminde Türkiye’deki üniversitelerin uzaktan eğitim sistemlerinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 787–809.
Ekşi, G. (2010). An assessment of the professional development needs of English language instructors working at a state university. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Elçi, A. (2019). Faculty development centers for digital teaching and learning: Implementation of institutional strategy and infrastructure. In A. Elçi, L. Beith, & A. Elçi (Ed.), Handbook of research on faculty development for digital teaching and learning (pp. 417–437). Hershey, PA: IGI Global.
Elçi, A., & Vural, M. (2017). Öğretim elemanı 4.0: Öğretim elemanının değişen rolü ve teknoloji ile zenginleştirilmiş öğrenme. Mediterranean International Conference on Social Sciences Bildiri Kitabı (s. 494–498), 10–13 Ekim 2017, Ohrid, Makedonya.
Elçi, A., Vural, M., & Elçi, A. (2017). Changing role of faculty members in technology enhanced learning environments: Faculty members 4.0. TOJET Turkish Online Journal of Educational Technology, 16(Special issue December for ITEC 2017), 1004–1009.
Elçi, A., & Yaratan, H. (2012). Needs for professional development in teaching and learning in an international university. Eurasian Journal of Educational Research, 49/A, 47–66.
Fink, L. D. (2013) The current status of faculty development internationally. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 7(2), Article 4.
Gizir, S. (2007). Üniversitelerde örgüt kültürü ve örgüt-içi iletişim üzerine bir derleme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (50), 247–268.
Gümüş, E., & Gök, E. (2016). Eğitim fakültelerinde akademik mentorluk ve göreve yeni başlayan öğretim üyelerinin mentorluk ihtiyaçları. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(2), 268–276.
Güneri, O. Y., Orhan, E. E., & Aydın, Y. Ç. (2017). Professional development needs of junior faculty: A survey study in a public university in Turkey. Yükseköğretim Dergisi, 7(2), 73–81.
Haras, C., Taylor, S. C., Sorcinelli, M. D., & von Hoene, L. (Eds.). (2017). Institutional commitment to teaching excellence: Assessing the impacts and outcomes of faculty development. Washington, DC: American Council on Education.
Herman, J. H. (2012). Faculty development programs: The frequency and variety of professional development programs available to online instructors. Journal of Asynchronous Learning Networks, 16(5), 87–106.
Hoffmann, R. L., & Dudjak, L. A. (2012). From onsite to online: lessons learned from faculty pioneers. Journal of Professional Nursing, 28(4), 255–258.
Kabakçı, I., & Odabaşı, H. F. (2008) The organization of the faculty development programs for research assistants: The case of education faculties in Turkey. The Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 7(3), 56–63.
Kamel, A. M. (2016). Role of faculty development programs in improving teaching and learning. Saudi Journal of Oral Sciences, 3, 61–69.
Koç, M., Demirbilek, M., & İnce, E. Y. (2015). Akademisyenlerin mesleki gelişimine yönelik bir ihtiyaç analizi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 297–311.
Lewis, K. G. (2013). Faculty development in the United States: A brief history. International Journal for Academic Development, 1(2), 26–33.
Lichtman, M. (2010). Qualitative research in education: A user’s guide. Thousand Oaks, CA: Sage.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
Mintzberg, H. (1979). The structuring of organizations. Hoboken, NJ: Prentice Hall.
Moeini, H. (2003). A need analysis study for faculty development programs in METU and structural equation modeling of faculty needs. Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Turkey.
Odabaşı, H. F. (2000). Akademik eskimişlik ve sürekli mesleki gelişim. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 161–166.
Odabaşı, H. F. (2003). Faculty point of view on faculty development. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (24), 86–89.
Odabaşı, H. F. (2005). The status and need for faculty development in Turkey. International Journal of Academic Development, 10(2), 139–142.
Orhan, E. E., Aydın, Y. Ç., & Güneri, O. Y. (2017). Yükseköğretimde öğretimi geliştirmek amacıyla ders izlencesi hazırlama: Öğretim elemanları için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(3), 611–616.
Özdem, G. (2011). Yükseköğretim kurumlarının stratejik planlarında yer alan vizyon ve misyon ifadelerinin analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1869–1894.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343.
Özdemir, S., Boyacı, A., Kılınç, A. Ç., & Koşar, S. (2019). Türk yükseköğretim sistemi bağlamında girişimci üniversite modelinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 989–1027.
Özel, N. (2016). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkisiyle değişen bilgi kaynakları, hizmetleri ve öğrenme ortamları. Milli Eğitim, 209, 270–294.
Özer, M., Gür, B. S., & Küçükcan, T. (2011). Kalite güvencesi: Türkiye yükseköğretimi için stratejik tercihler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 59–65.
Plerce-Friedman, K., & Wellner, L. (2020). Faculty professional development in creating significant teaching and learning experiences online. In L. Kyei-Blankson, E. Ntuli, & J. Blankson (Eds.), Handbook of research on creating meaningful experiences in online courses (pp. 1–13). Hershey, PA: IGI Global.
Sarpkaya, R., Sarpkaya, P. Y., Yılmaz, T., & Altun, B. (2016). Öğretim elemanlarına yönelik ödüllendirme uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2), 473c493.
Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve Bilim Dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430–453.
Soran, H., Akkoyunlu, B., & Kavak, Y. (2006) Life-long learning skills and training faculty members: A project at Hacettepe University. Hacettepe University Journal of Education, 30, 201–210.
Şahin, A. (2004). Yönetim kuramları ve motivasyon ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 523–547.
Şahin, M., & Kurban, C. F. (2016). The flipped approach to higher education: Designing universities for today’s knowledge economies and societies (pp. 15–24). Bingley: Emerald Publishing.
Taşkıran, A. (2017). Dijital çağda yükseköğretim. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 96–109.
Tokgöz, N. (2013). Yönetim fonksiyonları. C. Koparal, & İ. Özal (Ed.), Yönetim ve organizasyon içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Erişim adresi https://www.ders.es/yonetim_organizasyon.pdf (1 Ekim 2018).
Turan, A. H., & Çolakoğlu, B. E. (2008). Yüksek öğrenimde öğretim elemanlarının teknoloji kabulü ve kullanımı: Adnan Menderes Üniversitesinde ampirik bir değerlendirme. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 106–121.
Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (24), 543–559.
Yalçın Tepe, F. D., & Adıgüzel, T. (2017). Eğitim kurumlarında teknoloji ile değişim süreci: Bir yükseköğretim kurumu örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1242–1261.
Yaman, A., & Özdemir, S. (2016). Yükseköğretim yönetici görüşlerine göre yükseköğretimde yeniden yapılanma ihtiyacı. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1–37.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, N. (2018). Örgüt kültürü ile örgüt yapısı arasındaki ilişki: Muğla’daki hastaneler üzerine bir araştırma. Doktora tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Muğla.
YÖK (2015a). Yükseköğretim Kurulu 2016–2020 Stratejik Planı. Erişim adresi http://www.yok.gov.tr/documents/10279/21040516/YOK_Stratejik_Plan_2016_2020_ed070616.pdf (4 Mayıs 2018).
YÖK (2015b). Yükseköğretim Kalite Güvencesi Yönetmeliği. Erişim adresi http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150723-3.htmEKLER (4 Mayıs 2018).
YÖK (2018). Yükseköğretim Kurulu devlet ve vakıf üniversiteleri listesi. Erişim adresi http://www.yok.gov.tr/web/guest/universitelerimiz (30 Ağustos 2018).
YÖK (2019). Yükseköğretim Kurulu tarihçesi. Erişim adresi https://yok.gov.tr/kurumsal/tarihce (1 Şubat 2019).
YÖK UAM (2019). Uygulama ve Araştırma Merkezleri Açma Esasları. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/uygulama-ve-arastirma-merkezi (1 Şubat 2019).