Ülfiye ÇELİKKALP, Münire TEMEL, Şebnem BİLGİÇ

Akademisyenlerin İş Doyumu ve Etkileyen Faktörler

Bu çalışmanın amacı, akademisyenlerin iş doyumu düzeyini tespit etmek ve sosyodemografik özelliklerin; iş yükü, iş-aile ve aile-iş çatışmalarının iş doyumu üzerindeki etkisini belirlemektir Çalışma, bir devlet üniversitesinde görev yapan 209 akademisyen ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında Minnesota İş Doyumu Ölçeği, İş Yükü Ölçeği, İş-Aile, Aile-İş Çatışması Ölçeği ve sosyodemografik değişkenleri içeren soru formu kullanılmıştır. Çalışmada kadınların erkeklere göre, araştırma görevlilerinin profesör/doçentlere göre, mesleğinden ve aldığı ücretten memnun olmayanların olanlara göre iş doyumu puanları anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Kadın olmak, araştırma görevlisi olarak çalışmak, bilimsel çalışmalara fazla zaman ayırmak, 0-6 yaş arası çocuğa sahip olmak gibi değişkenler iş-aile ve aile- iş çatışması puanlarında farklılık oluşturmaktadır. İş-aile, aile-iş çatışmaları ile iş doyumu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Akademisyenlerin iş doyum düzeyleri düşük olmamakla birlikte daha fazla iş-aile çatışması yaşadığı belirlenmiştir. İş-aile çatışmasının bireylerin ve örgütün performansı üzerinde etkili olduğu ve destekleyici bir örgüt kültürünün iş doyumu ve iş-aile dengesinde etkili olacağı açıktır. İş ve aile yaşamını dengelenmek için hem örgütlü hem de bireysel başa çıkma stratejilerinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler:

Akademisyen, iş-aile dengesi, iş doyumu

Academicians' Job Satisfaction and Effective Factors

The aim of this study is to determine the level of job satisfaction of academicians and to determine the effect of socio-demographic characteristics, workload, work-family and family-job conflicts on job satisfaction. The study was conducted with 209 academicians working at a state university. The data were collected using the Minnesota Job Satisfaction Scale, Work-Family, Family-Work Conflict Scale, and a form including sociodemographic variables. In the study, job satisfaction scores of women compared to men, research assistants compared to professors/associate professors, and academicians not satisfied with their job and salary compared to those satisfied were found out to be significantly low. Variables such as being a woman, working as a research assistant, devoting much time to scientific work, and having a child of 0-6 years of age lead to differences in the scores of work-family, family-work conflict. There is a significant negative relationship between work-family, family-work conflict and job satisfaction. It was determined that despite the job satisfaction level not being low, academicians experience more work-family conflict. It is clear that job-family conflict affects the performance of both the individual and the organization, and that a supporting organizational culture would have a positive effect on job satisfaction as well as on family-work balance. In order to balance the family and career, there is a need to develop both organizational and individual coping strategies.

Keywords:

Academician, job satisfaction, work-family balance,

PDF

___

Akgül, A. (2005). Tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri. SPSS uygulamaları (3. baskı). Ankara: Emek Ofset.
Aktaş, H., & Gürkan, G. Ç. (2015). İş-aile ve aile-iş çatışması ile bireysel performans etkileşiminde meslekî bağlılığın aracı rolü: Hemşireler üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), 139–154.
Albertsen, K., Persson, R., Garde, A. H., & Rugulies, R. (2010). Psychosocial determinants of work-to-family conflict among knowledge workers with boundary-lesswork. Applied Psychology: Health and Well Being, 2(2), 160–181.
Apaydın, M. D. (2004). Çift kariyerli ailelerde iş-aile ve aile-iş çatışmalarının kendini kurgulama düzeyleri ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Arslan, E., & Erbay, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 535–556.
Aycan, Z., & Eskin, M. (2005). Child care, spousal, and organizational support in predicting work-family conflict for females and males in dual-earner families with preschool children. Sex Roles, 53(7), 453–471.
Aziz, R., Mustaffa, S., Samah, N. A., & Rashid, R. Y. (2014). Personality and happiness among academicians in Malaysia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 16, 4209–4212.
Bilge, F., Akman, Y., & Kelecioğlu H. (2007). Öğretim elemanlarının iş doyumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 32–41.
Carlson, D. S., Brooklyn-Derr, C., & Wadswort, L. L. (2003). The effects of internal career orientation on multiple dimensions of work-family conflict. Journal of Family and Economic Issues, 24(1), 99–116.
Çoşkuner, S. (2013). Akademisyenlerin iş ve aile karakteristiklerinin evlilik, aile ve yaşam tatmini ile ilişkisi: İş ve aile çatışmasının aracı rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Dağdeviren, N., Musaoğlu, Z., Ömürlü, İ. K., & Öztora S. (2011). Akademisyenlerde iş doyumunu etkileyen faktörler. Balkan Medical Journal, 28(1), 69–74.
Demir, R., Türkmen, E., & Doğan, A. (2015). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 986–1008.
Doğan, A., Demir, R., & Türkmen, E. (2016). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 37–67.
Dursun, S., & İştar, E. (2014). Kadın çalışanların yaşamış oldukları iş aile yaşamı çatışmasının iş ve yaşam doyumu üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 127–134.
Erdamar, G., & Demirel, H. (2014). Investigation of work-family, family-work conflict of the teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 4919–4924.
Erşan, E., Yıldırım, G., Doğan, O., & Doğan, S. (2013). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 115–121.
Fırat, M. Z., & Cula, S. (2016). İş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş doyumunun öğretmenlerin yaşam doyumu üzerindeki etkisi. Başkent University Journal of Education, 3(2), 146–155.
Fox, M. F., Fonseca, C., & Bao, J. (2011). Work and family conflict in academic science: Patterns and predictors among women and men in research universities. Social Studies of Science, 41(5), 715–735.
Gökkaya, Ö. (2014). Yerel yönetimlerde iş-yaşam dengesi ve çalışan davranışı ilişkisinin incelenmesi: Kocaeli Belediyeleri örneği. Mesleki Gelişim ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1–18.
Hermanowicz, J. C. (2003). Scientists and satisfaction. Social Studies of Science, 33(1), 45–73.
İnandı, Y., Tunç, B., & Uslu F. (2013). Eğitim fakültesi öğretim elemanlarının kariyer engelleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları, 3(1), 219–238.
Keser, A. (2006). Çağrı merkezi çalışanlarında iş yükü düzeyi ile iş doyumu ilişkisinin araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 100–119.
Machado-Taylor, M. L. A. (2014). Cross national study of job satisfaction of academics in Portuguese Higher Education. Universidade em Debate, 2(1), 38–50.
Masum, A. K. M., Azad, A. K., & Beh, L.-S. (2015). Determinants of academics’ job satisfaction: Empirical evidence from private universities in Bangladesh. PLoS One, 10(2), 1–15.
Morganson, V. J., Major, D. A., & Litano, M. L. (2017). A multi level examination of the relationship between leader-member exchange and work-family outcomes. Journal of Business and Psychology, 32(4), 379–393.
Özmete, E., & Eker, I. (2013). İş-aile yaşamı çatışması ile başa çıkmada kullanılan bireysel ve kurumsal stratejilerin değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(1), 19–49.
Öztan, E., & Doğan, S. N. (2015). Akademinin cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi örneği üzerinden üniversite ve toplumsal cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 46, 191–222.
Öztürk, M., & Şahbudak E. (2017). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) ve iş doyumu: Cumhuriyet Üniversitesindeki araştırma görevlileri üzerine bir çalışma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(2), 200–228.
Pillay, S., & Abhayawansa, S. (2014). Work-family balance: Perspectives from higher education. Higher Education, 68(5), 669–690.
Polatçı, S., & Keser, A. (2017). İş aile yayılımının bireyin iş ve yaşam tatmini üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 72(2), 401–421.
Sağlam, A. Ç. (2011). Akademik personelin sosyo-demografik özelliklerinin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 407–420.
Schieman, S., & Glavin, P. (2008). Trouble at the border? Gender, flexible work conditions, and the work home interface. Social Problems, 55(4), 590–611.
Schieman, S., & Young, M. (2010). The demands of creative work: Implications for stress in the work-family interface. Social Science Research, 39(2), 246–259.
Shin, J. C., & Jung, J. (2014). Academics job satisfaction and job stress across countries in the changing academic environments. Higher Education, 67(5), 603–620.
Toker, B. (2012). Life satisfaction among academicians: An empirical study on the universities of Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 47, 190–195.
Tümkaya, S., & Ufltu, H. (2016). The relationship between occupational commitment and burnout syndrome: A survey on primary school teachers. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 12(1), 272–289.
Yelboğa, A. (2007). The examination demographic variables with job satisfaction in finance sector. Journal of Social Sciences, 4(2), 1–18.
Yılmaz, S. M., Çelebi, Ç. D., & Çakmakcı, E. (2014). Job satisfaction level of academicians in faculty of education. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 1021–1025.