Ödeme Gücüne Ulaşarak Adil Vergi Sistemi Oluşturma: Seçilmiş AB Ülkeleri İncelemesi

Kamu hizmetlerinin sunumunun en önemli finansman kaynağı vergilerdir. Vergi hasılatını sağlamanın en iyi yolu da vergiye karşı direnci minimum seviyede tutmaktır. Vergiye karşı direnci minimum seviyede tutmanın en iyi yolu da adil bir vergi sistemini inşa etmektir. Adil bir vergi sistemi aracılığıyla mükelleflerin vergi uyumunun artırılması beklenmektedir. Vergi sistemi oluşturulurken iki yaklaşıma göre vergilendirme yapılmaktadır. Fayda yaklaşımı ve ödeme gücü yaklaşımıdır. Ödeme gücünün en önemli göstergesi gelirdir. Diğer ödeme güçleri de gelir üzerinden ifade edilmektedir. Gelirin tüketime ayrılan kısmına harcama denilirken, tasarrufa ayrılan kısmına da servet denilmektedir. Dolayısıyla ödeme gücünün göstergeleri; gelir, servet ve harcamadan oluşmaktadır. Ödeme gücüne ulaşmada da çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Artan oranlı vergileme, ayırma prensibi ve en az geçim indirimi ödeme gücüne ulaşmada kullanılan yöntemlerdir. Bu çalışmada ödeme gücüne ulaşmada kullanılan yöntemlerin seçilmiş AB ülkelerinde nasıl uygulandığı, bunun vergi hasılatına etkisi ve adil vergileme ile ilişkisi üzerinde durulacaktır. Çalışma kapsamında sistemlerin adil olup olmaması tartışmasından ziyade ödeme gücüne ulaşmada kullanılan yöntemlere ilişkin veriler kullanılarak ödeme gücünün vergi adaleti ile ilişkisi ortaya konulacaktır. Çalışmada AB üye ülkelerin verilerinden yararlanılarak literatür taraması ile verilerin analizi yöntemi uygulanmıştır. Çalışma aracılığıyla; ödeme gücüne ulaşmada uygulanan yöntemler kullanılarak vergide adalet ve adalet algısı ilişkisini ortaya koyup literatüre katkı sunulması amaçlanmaktadır. Çalışma sonucunda AB üye ülkelerinde vergi sistemlerinin farklı olduğu, ödeme gücüne ulaşmada kullanılan yöntemleri farklı şekilde uyguladıkları ve bunun da genelleme yapılması önünde engel oluşturduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ödeme Gücü, Artan Oranlılık, Ayrıma Prensibi JEL Sınıflandırması: H2, H21, H10

Anahtar Kelimeler:

Ödeme gücü, Artan oranlılık, Ayırma prensibi

Establishing A Fair Tax System By Reaching The Ability to Pay: Selected EU Countries Analysis

Taxes are the most important source of funding for the provision of public services. The best way to ensure tax revenue is to keep tax resistance to a minimum. The best way to keep tax resistance to a minimum is to build a fair tax system. Tax compliance of taxpayers is expected to be increased through a fair tax system. While creating the tax system, taxation is made according to two approaches. It is the benefit or also the utilization approach and the power of payment or the power approach. The most important indicator of solvency is income. Other payment powers are also expressed in income. While the part of income that is reserved for consumption is called spending, the part that is allocated to savings is called wealth. Therefore, indicators of ability to pay; it consists of income, wealth and spending. Various methods are also used in reaching the ability to pay. Progressive taxation, separation principle and minimum livelihood allowance are the methods used to reach the ability to pay. In this study, it will be focused on how the methods used to reach ability to pay are applied in selected EU countries, its effect on tax revenue and its relationship with fair taxation. In the study, rather than discussing whether the systems are fair or not, the relationship between ability to pay and tax justice will be revealed by using data on the methods used to reach ability to pay. In the study, using the data of EU member countries, literature review and data analysis method were applied. Through work; It is aimed to contribute to the literature by revealing the relationship between justice in tax and justice perception by using the methods applied in reaching the ability to pay. As a result of the study, it was found that the tax systems in EU member countries are different, they apply the methods used to reach the ability to pay in different ways, and this creates an obstacle to generalization. Key Words: Ability to Pay, Progressivity, Separation Principle JEL Classification: H2, H21, H10

Keywords:

Ability to Pay, Progressivity, Separation Principle,

PDF

___

Akdoğan, A. (2019). “Kamu Maliyesi”, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 19. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Akdoğan, A (2009). “Kamu Maliyesi”, 13. Baskı, Ankara: Gazi Yayınları.
Apak, S. (2008). “AB Ülkeleri ve Türkiye Anayasalarında Ekonomi”, Maliye ve Finans Yazıları, Sayı. 79.
Batırel, Ö. F. (2007), “Kamu Maliyesi ve Yönetimi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 24, İstanbul.
Bird, R. M. (1976). “A New Look at Benefit Taxation”, Kanada: Institute for Policy Analysis.
Bozdoğan, K. Buyrukoğlu, S. ve Bozdoğan, D. (2012). Sosyal Vergileme İlkeleri Açısından Asgari Geçim İndiriminin Değerlendirilmesi, Vergi Dünyası Dergisi, 375, 128-136.
Budak, T. (2010). “Türk Vergi Hukukunda Anayasal Ölçüt: Mali Güç”, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
Cansız, H. (2014). “Defterdarlık Çalışanlarının Vergileme İlkelerine Bakışı”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 33-43.
Dikmen, O. (1973). “Maliye Dersleri ve Genel Vergi Teorisi”, Fakülteler Matbaası.
Edizdoğan, N. (1989). “Kamu Maliyesi”, Bursa: Ekin Yayınları.
Eke, E. U. (2018), “Türkiye’de Gelir Vergisinde Uygulanan Ayırma İlkesinin Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Erdem, M., Şenyüz, D. ve Tatlıoğlu, İ. (2003). “Kamu Maliyesi”, Bursa: Ekin Yayınevi.
Farrar, J., Massay, W. M., Osecki, E. ve Thorne, L. (2020). “Tax Fairness: Conceptual Foundations and Empirical Measurement”, Journal of Business Ethics, 162, 487-503.
Freebairn, J. (2005). “A Comparison of Alternative Tax Bases”, Malbourne Intitute Working Paper Series Working Paper no 11/05.
Güler, H. (2017). “Gelirin Optimal Vergilendirilmesi: Teori ve Politika”, International Journal of Economic Studies, 3(2), 241-250.
Herekman, A. (1987). “Kamu Maliyesi: Genel Vergi Kuramı”, Ankara: Sevinç Matbaası.
Kaldor, N. (1955). “An Expenditure Tax”, Londra: Allen & Unwin.
Kargı, V. (2017). “Vergilendirme Yetkisi ve Vergilendirmede Adalet”, Journal of Awareness, 2(3), 59-70.
Kay, J. A. (1990). Tax Policy: A Survey, The Economic Journal, 100(399), 18-75.
Kennedy, M. J. (2013). “Public Finance”, Hindistan: PHI Publisher.
Kızılyallı, H. (1969). “Türk Vergi Sisteminin Ekonomik Analizi”, Ankara: Sevinç Matbaası.
Koç, A. F. ve Dağlı, M. F. (2007). “Vergi Yükü Dağılımı ve Vergi Adaleti”, Vergi Raporu, 88, 34- 46.
Lang, J. (1998). “Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri”, 13. Maliye Eğitimi Sempozyumu, https://maliyesempozyumu.sakarya.edu.tr/sites/maliyesempozyumu/file/1372373051-13- turkiye-maliye-sempozyumu-pdf.pdf (erişim tarihi: 15.06.2021)
Liberati, P. ve Paradiso, M. (2014). “The Positive Theory of Benefit Taxation in the Italian Schoool of Public Finance”, Collana Del Dipartimento Di Economia, Working Paper 190.
Minarik, J. J. (1985). “Making Tax Choices”, Washington: The Urban Institute.
Montesquie, (1998). “Kanunların Ruhu Üzerine I”, (Çev. Hayri Bildik) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
Musgrave, R. A. (1959). “The Theory of Public Finance: A Study in Public Economy”, McGrew- Hill.
Mutluer, K., Öner, E. ve Kesik, A. (2014). “Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi”, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Nadaroğlu, H. (1998). “Kamu Maliyesi Teorisi”, İstanbul: Beta Basım Yayın.
Neill, J. R. (2000).“The Benefit and Sacrifice Principles of Taxation: A Synthesis”, Social Choice and Welfare, Sayı.17.
Orhaner, E. (2000). “Kamu Maliyesi”, 3. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
Ortaç, F. R., “Vergilendirilebilir Gelir Kavramı, Geliri Belirleyen Teoriler ve Türk Gelir Vergisinde Yer Alan Gelir Tanımlaması”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 105-115.
Pehlivan, O. (2011).” Kamu Maliyesi”, Trabzon: Murathan Yayınları.
Rakıcı, C. ve Aktuğ, M. (2020). “Gelir Kavramına Yönelik Farklı Görüşler ve Türk Vergi Sisteminin Gelire Yaklaşımı”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 879-904
Rousseau, J. J. (2017). “Toplum Sözleşmesi”, Vedat Günyol (Çev.), 16. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Saraçoğlu, F. (2016). “Ücretlerin Vergilendirilmesinde Ayırma İlkesi Uygulamasının Değerlendirilmesi”, İş ve Hayat, 2(3), 41-55.
Senato Della Republica. (1947). “Constitution of the Italian Republic”, https://www.senato.it/documenti/repository/istituzione/costituzione_inglese.pdf (Erişim Tarihi: 14.06.2021).
Siahaan, F.O. (2005). The Influence of Tax Fairness, Ethical Attitudes and Commitment on Taxpayer Bevaiour”, The International Journal of Accounting and Business Society, 13(2), 33-44.
Smith, A. (2006), “Ulusların Zenginliği”, (Çev. Haldun Derin), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Şen, H ve Sağbaş, İ. (2015). “Vergi teorisi ve Politikası”, Ankara: Kalkan Ofset.
Şener, O. (2014). “Kamu Ekonomisi”, İstanbul: Beta Yayınları.
Şenyüz, D, Yüce, M. ve Gerçek, A. (2019), “Türk Vergi Sistemi”, 16. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
Toader, S. A. (2013). “Tax Progressıveness – Pros And Cons Debates”, Romanian Economic Business Review, 8(3), 157-170.
Turhan, S. (1993), “Vergi Teorisi ve Politikası”, İstanbul: Filiz Kitabevi.
Uluatam, Ö. (1999). “Kamu Maliyesi”, Bursa: İmaj Yayıncılık.
Urban, I. (2009). “Kakwani Decomposition Of Redistributive Effect: Origins, Critics And Upgrades”, ECINEQ-2009/248.
Utz, S. (2002). “Ability to Pay”, Faculty Articles and Papers, 133, 867-950.
Uzunali, E. ve Altun, E. (2020). “Türkiye’de Negatif Gelir Vergisi Sistemi Önerisinin Bütçe Açısından Değerlendirilmesi”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(47), 383-410.
Yegen, B. (2019). “Türk Vergi Sisteminde Gelirin Tanımı Konusunda Yaşanan Gelişmeler”, Maliye Araştırmaları Dergisi, 5(3), 237-247.