Kadın Girişimcilerin Vergi Adaletiyle İlgili Görüşlerinin Araştırılması: Ağrı ve Afyonkarahisar İlleri Örneği

ÖZAdalet, esas itibarıyla hukuki bir sözcük olmasına karşın birçok disiplinde ele alınmış ancak ortak bir tanımı yapılamamış bir sözcüktür. Bununla birlikte vergi adaleti adalet temelinde hukuki zorunluluktan ortaya çıkmış, yasal temelini anayasa ile mevzuatlardan alan bir kavramdır. Bu çalışmada kadın girişimcilerin vergi adaletiyle ilgili görüşlerinin mülakat yöntemi yoluyla incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda toplamda 14 kadın girişimciye ulaşılmıştır. Buna göre katılımcıların vergi adaleti ilgiliyle ilgili görüşleri incelendiğinde, vergilerin ve özellikle de Katma Değer Vergisi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesindeki muafiyetin adil olmadığı, mükellefler arasındaki alınan vergilerde adaletsizlik yapıldığı, vergi yüklerinin fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca vergi bilinci ve farkındalığı yönünden Afyonkarahisar ilindeki katılımcıların Ağrı ilindekilere oranla daha bilinçli ve farkındalıklarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın teoriyle uygulama arasında vergi adaleti konusunda farklılığa vurgu yapması açısından literatüre faydalı olabileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Adalet, Vergi Yükü, Vergi Adaleti, Kadın Girişimciler, Katma Değer VergisiJEL Sınıflandırması: H20, H29, J16

Exploring the Opinion of the Women Entrepreneurs on Justice of Taxation: Examples of Ağrı and Afyonkarahisar Provinces

Justice is discussed in many disciplines despite it is virtually a juristic word, but it is a word the common definition of which couldn’t be done. However, tax equity is formed due to legal obligation on the basis justice, and it is a concept which gets its legal foundation from constitution and its legislation. In this study, it has been purposed to examine the opinion of the women entrepreneurs on tax equity by means of interview. Total 14 women entrepreneurs have been reached. Whereas, it has been established that the taxes and especially the exemption in Value Added Tax and the 9th article Income Tax Act isn’t equitable, when the opinion of the participants on tax equity is examined, injustice occurred at the taxes taken from the taxpayers, and the tax incidences were a lot. Furthermore, it has been confirmed that the participants in Afyonkarahisar province were more conscious than the ones in Ağrı province in terms of tax knowing and awareness and their awareness was high. It has been thought that this study can be beneficial for the literature on underlining the difference about tax equity between theory and practice. Key Words: Justice, Tax Incidence, Justice of Taxation, Women Entrepreneurs, Value Added Tax JEL Classification: H20, H29, J16

PDF

___

Abdiyeva, R. ve Cumakunova, T. (2017). Vergi Bilincini Etkileyen Demografik ve Siyasi Faktörler: Kırgızistan Örneği. Sosyoekonomi, Vol. 25, No. 32, 71-80.
Ağdemir, Z. ve Gürkan, C. (2019). Adam Smıth’ten Neoliberalizme Vergi Adaleti: Ödeme Gücü ve Fayda Yaklaşımlarının Kavramsal, Kuramsal ve Ülke Uygulamaları Bağlamında Bir İncelemesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 74, No 2, 465 – 510.
Akdoğan, A. (2007). Kamu Maliyesi. 12. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi.
Akinbami, C. A. O. and Aransiola, J. O. (2016). Qualitative Exploration of Cultural Practices Inhibiting Rural Women Entrepreneurship Development in Selected Communities in Nigeria. Journal of Small Business & Entrepreneurship, 28(2), 151-167.
Alhaleh, S. E. A. (2018). Exploring The Phenomena of Income Tax Justice and Tax Evasion through Understanding the Basic Relationship between Income Tax Departments and the Private Companies. South East Asia Journal of Contemporary Business, Economics and Law, Vol. 16, No. 5, 10-18.
Armağan, R. ve İçmen, M. (2017). Gelişmiş Ülke Örnekleri Bağlamında Gelir Vergisi Uygulamaları ve Vergi Adaleti İlişkisi. Vergi Raporu, 218, 9-35.
Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, 368-388.
Cansız, H. (2006). Vergi Mükelleflerinin Vergiyi Algılama Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar İli Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 115-138.
Chang, C. C. (2020). Economic Inequality, War Finance and the Pursuit of Tax Fairness. Journal of Human Values, Vol. 26, No. 2, 114-132.
Çat, A. ve Yardımcıoğlu, F. (Mart 2020). Vergi Adaletine Etki Eden Unsurlar Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 43-75.
Çelebi, A. K., Mıynat, M. Canbay, T. Bulut, Z. T. Özcan Mastar, P. Bulut Akyol, Ö. ve Tunçay, B. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinci ve Vergi Algılarının Ölçülmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Örneği. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Basımevi, Yayın No: 36, ISBN: 978-975-8628-80-3.
Çiçek, U. ve Bitlisli, F. (2017). Vergi Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinci ve Farkındalığı Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 261-278.
Demir, İ. C. ve Ciğerci, İ. (2016). Vergi Bilincinin Oluşumunda Eğitimin Rolü: İlköğretim Öğrencileriyle Ampirik Bir Çalışma. Yönetim ve Ekonomi, Cilt 23, Sayı 1, 127-143.
Demircan, A. S. (2020). Vergi Adaletini İslam Nassları Ekseninde Yeniden Düşünmek: Türkiye Örneği. Journal of Social and Humanities Sciences Research, Cilt 7, Sayı 56, 2110-2118.
Demirtaş, S. (2017). Türkiye’de ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Vergilemede Adaleti Sağlamaya Yönelik Uygulamaların Değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Özel Sayı, 37-50.
Deneyli, F. (2010). Türkiye’de Adalet Ekonomisinin Karşılaştırmalı Analizi. T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Yayın No: 2010/405, Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Faizal, S. M.and Palil, M. R. (2015). Study on Fairness and Individual Tax Compliance in Malaysia: Preliminary Findings. International Journal of Business, Economics and Law, Vol. 8, No. 1, 74-79.
Farrar, J. (2011). Tax Fairness in Canadian Government Budgets: How Fair is ‘Fair’?. Critical Perspectives on Accounting, Vol. 22, No. 4, 365-375.
Farrar, J., Massey, D. W., Osecki, E. and Thorne, L. (2020). Tax Fairness: Conceptual Foundations and Empirical Measurement. Journal of Business Ethics, Vol. 162, No. 3, 487-503.
Giray, F. Gerçek, A. ve Aydoğdu, C. (2015). Factors Determining Taxpayers’ Perception Towards Tax Fairness: The Structural Equation Model For Turkey. International Journal of Economics and Finance Studies, Vol. 7, No. 1, 17-38.
Ghosh, P. K., Ghosh, S. K. and Chowdhury, S. (2018). Factors Hindering Women Entrepreneurs’ Access to Institutional Finance-an Empirical Study. Journal of Small Business & Entrepreneurship, 30(4), 279-291.
Gök, M. Binyan, Ö. ve Akar, S. (2013). Vergilemede Adalet İlkesinin Anayasal Temelleri ve Uygulamaya Yansımaları: Seçilmiş OECD Ülkeleri Açısından Karşılaştırmalı Bir Analiz. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, Cilt 34, Sayı 1, 269-292.
Gökçay, Ş. E. (2017). Türk Vergi Sisteminde Vergi Ödeme Gücüne Ulaşma Teknikleri. Journal of Life Economics, Cilt.4, Sayı. 3, 113-133.
Güzel, S. A., Özer, G. ve Özcan, M. (2019). The Effect of the Variables of Tax Justice Perception and Trust in Government on Tax Compliance: The Case of Turkey. Journal of Behavioral and Experimental Economics, Vol. 78, 80-86.
Karakaş, M. (2019). Mükelleflerin Vergi Adaletine İlişkin Bakış Açıları: Diyarbakır ve Yalova Örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 1, 16-36.
Kargı, V. ve Yüksel, C. (2010). Türkiye’de Vergi Aflarının Vergi Adaleti ve Mükellefler Üzerine Etkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 54. Seri, 23-44.
Kılıç, Ö. (2018). Türkiye’de Vergi Adaleti. Akademik Bakış Dergisi, Cilt 66, 396-411.
Kocabıyık, O. O. (2016). Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 55-66.
Küçük, A. (Kış 2008). Adalet Kavramı ve Adalete İlişkin Bazı Teoriler. Mufazakâr Düşünce, Cilt. 4, No. 15, 91-122.
Lang, J. (1998). Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri. 13. Türkiye Maliye Sempozyumu, 3-64, 14- 16 Mayıs, Antalya.
Maden, C. (2015). A Gendered Lens on Entrepreneurship: Women Entrepreneurship in Turkey. Gender in Management: An International Journal, 30(4), 312-331.
McLachlan, H. V. (2002). Tobacco, Taxation, and Fairness. Journal of Medical Ethics, Vol. 28, No.6, 381-383.
Musgrave R. A., and Musgrave P. B. (1989). Public Finance in Theory and Practice. 5th. Printing. New York: McGraw-Hill Book Company.
Nadaroğlu, H. (1998). Kamu Maliye Teorisi. 10. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Niesiobędzka, M. and Kołodziej, S. (2020). The Fair Process Effect in Taxation: the Roles of Procedural Fairness, Outcome Favorability and Outcome Fairness in the Acceptance of Tax Authority Decisions. Current Psychology, Vol. 39, No. 1, 246-253.
Öğdüm, P. ve Arslaner, H. (2021). Türkiye’de Vergi Mükelleflerinin Eğitim Düzeyi ile Vergi Bilinci İlişkisi: Aydın İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 39, 154-180.
Özcan, G. ve Bucak, H. (2021). Seçilmiş Ülkelerde Ücretlerin Vergilendirilmesi: Vergi Adaleti Açısından Bir Değerlendirme. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 61-82
Petridou, E., and Glaveli, N. (2008). Rural Women Entrepreneurship within Co operatives: Training Support. Gender in Management: An International Journal, 23(4), 262-277.
Rawls, J. (1958). Justice as fairness. The Philosophical Review, Vol. 67, No. 2, 164-194.
Sharif, M. Y. (2015). Glass Ceiling, the Prime Driver of Women Entrepreneurship in Malaysia: A Phenomenological Study of Women Lawyers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 169, 329-336.
Sheffrin, S. M. (1993). What Does the Public Believe about Tax Fairness?. National Tax Journal, Vol. 46, No. 3, 301-308.
Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2017). Vergi Teorisi ve Politikası. 3. Baskı. Ankara: Barış Arıkan Yayınları.
Şenyüz, D. Yüce, M ve Gerçek, A. (2020). Vergi Hukuku. 11. Baskı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Taytak, M. ve Dalkıran, T. A. (2019). Vergi Denetim Algısına Sahip Vergi Mükelleflerinin Vergi Adaleti ve Vergi Affı Uygulamalarına Bakışı. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 109- 132.
Tekindal, M. ve Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel Araştırma Yöntemi Olarak Fenomenolojik Yaklaşımın Kapsamı ve Sürecine Yönelik Bir Derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt 20, Sayı 1, 153-172.
Topuzkanamış, E. (2013). Yeniden Paylaşım, Vergilendirme ve Adalet. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 103-131.
Torgler, B. (2005) Tax Morale and Direct Democracy. European Journal of Political Economy, Sayı 21, 525-531.
Uyanık, A. (2019). Vergi Bilinci ve Vergiye Gönüllü Uyumun Vergi Gelirlerine Etkilerinin Değerlendirilmesi, Maliye Dergisi, Sayı 177, 354-386.
Uygun, E. (Ağustos 2020). Türkiye’de Vergilemede Adalet Açısından Dolaylı ve Dolaysız Vergiler. Vergi Raporu, Sayı 251, 222-236.
Uzunali, E. Oğuz, Y. Olca, V. Dağ, M. Kumaş, K. and Güngör, A. (2021). Tax Awareness and Morality in the Effectiveness of Tax Revenues: Secondary School Teachers’ Tax Perception Analysis in Manavgat, Antalya, Sosyoekonomi, Vol. 29, No. 50, 131-147.
Vaughan, M. (2019). Scale Shift in İnternational Tax Justice: Comparing The UK and Australia from 2008 to 2016. Social Movement Studies, Vol. 18, No. 6, 735-753.
Yardımcıoğlu, Akpınar, M. ve Günay, Y. (2015). Vergi Okuryazarlığı ve Vergisel Farkındalık: Kahramanmaraş Araştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 95-122.
Yereli, A. B. ve Ata, A. Y. (Aralık 2011). Vergi Adaletine Ulaşma Yöntemleri Çerçevesinde Fayda İlkesinin Teorik Açıdan Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, Sayı 161, 21-32.