TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ İLE DIŞ TİCARETİNİN YAPISAL ANALİZİ: ARTAN REKABET Mİ YOKSA YOĞUNLAŞMA MI?

Uluslararası ticaretin boyutlarının oldukça genişlediği günümüz dünyasında, ülkelerin sadece dış ticaret hacimlerinde artış sağlamaları sürdürülebilir bir büyümeye ulaşmalarında yeterli olmamaktadır. Ülkeler arasında karşılıklı bağımlılığın giderek artması, bir ülkede yaşanan şokun diğer ülkelere sirayet etmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu bakımdan, ülkelerin dış ticaret hacimlerini arttırmalarına paralel olarak ihracat pazarlarını ve ihraç ettikleri ürünleri çeşitlendirmeleri önem kazanmıştır. Böylelikle, ticaret ortağı ülkelerde yaşanması olası şoklar yoluyla oluşacak riskler de azaltılmış olacaktır. Bu çalışmada; Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri ile gerçekleştirdiği dış ticaretteki yoğunlaşma incelenmiştir. Gümrük Birliği sürecinde Türkiye’nin Avrupa Birliği pazarındaki ürün ve ülke çeşitliliğinin Yoğunlaşma Oranı (CR), Herfindahl-Hirschman İndeksi (HHI) ve Gini-Hirschman İndeksi (GHI) ile analiz edildiği çalışmanın sonucunda; ihracat açısından gerek ülke gerek ürün çeşitliliğinin sağlandığı görülmüştür. Ayrıca, ithalattaki çeşitlenmenin sınırlı kaldığı ve ihracatın nitelik açısından geliştiği bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Avrupa Birliği, Gümrük Birliği, Dış Ticaret, Yoğunlaşma, Rekabet

STRUCTURAL ANALYSIS OF TURKEY’S FOREIGN TRADE WITH THE EUROPEAN UNION COUNTRIES: INCREASING COMPETITION OR CONCENTRATION?

In today’s world where the dimensions of global trade have widened considerably, the increase in foreign trade volumes of the countries is not sufficient to ensure a sustainable growth. The increase of the interdependence among countries, leads to the spread of a shock experienced in one country to other countries. In this respect, it becomes important that countries diversify their export markets and the products they export in parallel with increasing their foreign trade volumes. In this way, the risks arising from possible shocks in trade partner countries will be reduced. In this study, the concentration of the trade performed by Turkey with European Union countries was examined. As a result of the study in which product and country diversification of Turkey in the European Union market is analyzed via Concentration Ratio (CR), Herfindahl-Hirschman Index (HHI) and Gini-Hirschman Index (GNI), it is revealed that diversification in both product and country is achieved in terms of export. In addition, it was found that the diversification in import was remained limited and there was a development in export in terms of quality

Keywords:

European Union, Custom Union, Foreign Trade, Concentration, Competition,

PDF

___

Akgün Güngör, G. (2014) “Serbest Ticaret ve Endüstriyel Yoğunlaşma İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayii Üzerine Bir İnceleme”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51 (595), 45-57.
Bacchetta, M., Jansen, M., Piermartini, R. ve Amurgo-Pacheco, A. (2007) “Export Diversification as an Absorber of External Shocks”, https://www.etsg.org/ETSG2007/papers/jansen.pdf, (03.02.2019).
Bashimov, G. (2017) “Dış Ticarette Ürün Bakımından Yoğunlaşma: Orta Asya Ülkeleri Örneği”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (12), 37-50.
Brunner, H.P.W. and Prasad, K. (2014) Regional Cooperation and Integration (RCI) and Trade-Driven Competitiveness-Is There a Relation to Inclusive Growth?-Overview of Economic Literature (September 24, 2014). Robert H. Smith School Research Paper No. RHS 2500702, 1-31.
Cottet, C., Madariaga, N. ve Jegou, N. (2012) “Export Diversification in the Franc Zone: Its Extent, Sophistication and Dynamics”, Macroeconomics and Development, No:3, 1-32.
Çeviker, A. ve Taş, İ. (2011) “Türkiye’de İhracat Çeşitlendirmesi ve Büyüme İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-10.
Çil Yavuz, N. (2000) “Türkiye’nin Dış Ticaretinin Mallar ve Ülkeler Açısından Konsantrasyon Analizi (1975-1998)”, Çimento İşveren Dergisi, 14, 3-12.
DİE (2003) “Dış Ticarette Yoğunlaşma 2001”, Yayın No: 2746, Ankara.
Erkan, B. ve Sunay, Z.F. (2016) “Türkiye’nin İhracatının Yoğunlaşma Perspektifinde Analizi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (7), 1823-1842.
Hinlo, J. E. ve Arranguez, G.I.S. (2017) “Export Geographical Diversification and Economic Growth Among ASEAN Countries”, MPRA, Paper No: 81333.
Ildırar, M. ve Kıral, E. (2018) “Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma: Türk Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Analiz”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1), 93-117.
Inomata, S. (2017) “Analytical Framework for Global Value Cahins: An Overview”, in Measuring and Analyzing the Impact of GVCs on Economic Development, Global Value Chain Development Report 2017, The World Bank, 15-35.
Kaynak, S. (2016) “Giyim Eşyası İmalatı Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma Oranı: Türkiye’nin İlk 500 Sanayi Kuruluşu Üzerine Bir Uygulama”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12 (30), 21-37.
Kösekahyaoğlu, L. (2007) “Türkiye Dış Ticaretinde Ürün ve Ülke Bazında Yoğunlaşma: 1980-2005 Dönemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 36, 15-34.
Özer, O.O., Özden, A. ve Güneş, E. (2012). “Türkiye’de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi Ürünleri Dış Ticaretinde Yoğunlaşmanın Araştırması”, 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Konya.
Sannassee, R.V., Seetanah, B. ve Lamport, M.J. (2014) “Export Diversification and Economic Growth: The Case of Mauritius”, in: Jansen, M., Jallab, M.S. and Smeets, M., eds., Connecting to Global Markets-Challenges and Opportunities: Case Studies Presented by WTO Chair-Holders, Chapter 1, WTO, Geneva, 11-23. http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/cmark_full_e.pdf, (17.03.2019).
Seymen, D. (2009) “Gümrük Birliği, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Ticaretinde Ülke Yoğunlaşmasını Değiştirdi mi?”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 199-220.
TÜİK (2019) http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046, (04.02.2019)
Yıldırım, O. ve Özbaş, H. (2018) “Turkey’s International Trade Investigation & Country-Based Products Concentration in International Trade (2012-2016)”, EconWorld 2018, 23-25 January, Lisbon.
Vahalik, B. (2015). “Analysis of Export Diversification Development of the European Union and BRICS Countries”, Ekonomicka Revue-Central European Revire and Economic Issues, 18, 59-69.
Worldbank (2019) https://data.worldbank.org/indicator/NE.TRD.GNFS.ZS, (03.02.2019).