LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİNİN KARİYER MEMNUNİYETİNE ETKİSİNDE ALGILANAN GÜÇ MESAFESİNİN ARACILIK ROLÜ

Lider-üye etkileşimi, güven ve samimiyete dayalı bir iletişim sürecidir. Bu süreçte lider, üyelerini (çalışanları) ortalama bir değer ile değerlendirmek yerine bilgi, yetenek ve katkı açısından ayrı ayrı değerlendirmektedir. Bu süreç, hem bireysel hem de örgütsel açıdan, olumlu ya da olumsuz çıktılar sağlamaktadır. Kuşkusuz bir çalışanın başarılı olması, hem amiri ile sağlıklı iletişimine hem de örgüt kültürüne bağlıdır. Güç mesafesi; güç dağılımındaki eşitsizliğin, çalışanlar tarafından kabul görme derecesidir. Buna göre; düşük güç mesafesinde çalışanlar, eşit olarak kararlara katılırken; yüksek güç mesafesinde, emir-komuta hâkimdir. Güç mesafesi, kararların şeklini ve kariyer başarısını etkilemektedir. Kariyer memnuniyeti, çalışanın beklenen ve gerçekleşen karşısında hissettiği mutluluktur. Bu araştırmanın amacı; lider-üye etkileşiminin, kariyer memnuniyetine etkisinde güç mesafesinin aracı rolünü incelemektir. Bu amaçla, bir kamu bankasının 205 çalışanı ile anket yapılmıştır. Araştırma verileri, korelasyon ve hiyerarşik regresyon yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; güç mesafesinin, lider-üye etkileşimi ve kariyer memnuniyeti ilişkisinde aracılık rolü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Lider-üye etkileşimi, Kariyer memnuniyeti, Güç mesafesi

THE MEDIATOR ROLE OF PERCEIVED POWER DISTANCE IN THE EFFECT OF LEADER-MEMBER EXCHANGE ON THE CAREER SATISFACTION

Leader-member exchange is a communication process based on trust and sincerity. In this process, instead of evaluating members (employees) with an average value, the leader evaluates them separately in terms of knowledge, ability, and contribution. This process causes positive or negative consequences, both individually and organizationally. Undoubtedly, the employee’s success depends on his healthy communication with his superior and the organizational culture. Likewise, power distance is about to what extent employees accept power inequality. According to this, while workers in the low power distance participate in decisions equally, the command is dominant in the high power distance. This difference is important because power distance effects the form of decisions and career success. As another important fact in terms of work environment, career satisfaction is the happiness that the employee feels depending on what they expected and what happened. Therefore, this research aims to examine the intermediary role of power distance in the effect of leader-member exchange on career satisfaction. For this purpose, a survey was conducted with 205 employees at a public bank. Research data were analyzed by correlation and hierarchical regression method. As a result of the research, the mediator role of power distance in the relationship between leader-member exchange and career satisfaction has been determined.

Keywords:

Leader-Member Exchange, Career Satisfaction, Power Distance,

PDF

___

KAYNAKÇA Aslan, Ş. ve Özata, M. (2009) “Lider-Üye Etkileşiminin (LMX) Yöneticiye Duyulan Güven Düzeyine Etkisi, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/14766 (03.04.2019).
Avci, U. ve Turunç, Ö. (2012) “Dönüşümcü Liderlik ve Örgüte Güvenin Kariyer Memnuniyetine Etkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü”, Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2).
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986)”, The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51.
Bauer, T.N. ve Green, S.G. (1996) "Development of Leader-Memeber Exchange: A Longitudinal Test", Academy of Management Journal, 39 (6):1538-1567. Bolat, O. İ. (2011) “Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi”, Is Guc- The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 13(2).
Bolat, O. İ., Bolat, T., Seymen, O. ve Yüksel, M. (2017) “İstismarcı Yönetim ve Tükenmişlik: Lider-Üye Etkileşimi ve Güç Mesafesinin Düzenleyici Etkisi”, 20(38).
Borchgrevink, C. P. ve Boster, F. J. (1997) “Leader-Member Exchange Development: A Hospitality Antecedent Investigation. International Journal of Hospitality Management”, 16 (3): 241-259.
Boyar, E., ve Güngörmüş, A. H. (2016) “Muhasebe Meslek Mensuplarının Proaktif Kişilik Özelliklerinin, Kariyer Memnuniyeti ile UFRS'ye Bakış Açıları ve Bilgi Düzeyleri Üzerine Etkisi”, Journal of Accounting and Finance, (70).
Bradley L. Kirkman, Gilad Chen, Jing L. Farh, Xiong Z.Chen ve Lowe, K.B. (2009) “Individual Power Distance Orientation and Follower Reactions To Transformational Leaders: A Cross-Level, Cross-Cultural Examination”, Academy of Management Journal, 52: 744–764.
Breland, J. W., Treadway, D. C., Duke, A. B. ve Adams, G. L. (2007) “The Interactive Effect of Leader-Member Exchange and Political Skill on Subjective Career Success”, Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(3), 1-14.
Briscoe, J. P. ve Hall, D. T. (2006) “The Interplay of Boundaryless and Protean Careers: Combinations and Implications”, Journal of Vocational Behavior, 69(1). Brown, A. D. (1998) “Organizational Culture”. 2nd Edition, Great Britain: Prentice Hall.
Cindiloğlu, M., Polatcı, S., Özçalık, F. ve Gültekin, Z. (2017) “İşyeri Yalnızlığının İş ve Yaşam Tatminine Etkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü”. Ege Academic Review, 17(2).
Çankır, B. (2016) “Çalışanlarda Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Nasıl Oluşur? Örgütsel Güven, Psikolojik Sözleşme İhlali, Lider-Üye Etkileşimi İle Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 1-12.
Çekmecelioğlu, H. ve Ülker, F. (2014) “Lider - Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma”, Kocaeli Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28: 35-58. Çelik, M., Turunç, Ö. ve Bilgin, N. (2014) “Lider-Üye Etkileşimi ve Kariyer Memnuniyetinin Yenilikçi Davranışa Etkisinde Etiğin Düzenleyici Rolüne Yönelik Deneysel Bir Araştırma”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25). Dansereau Jr, F., Graen, G. ve Haga, W. J. (1975). A Vertical Dyad Linkage Approach to Leadership within Formal Organizations: A Longitudinal Investigation of the Role Making Process. Organizational Behavior and Human Performance, 13(1): 46-78. Dessler, G. (2008) “Human Resource Management, 11th Edition” New Jersey: Prentice Hall. Deluga, R.J. ve Perry, J.T. (1991) “The Relationship of Subordinate Upward Influencing Behaviour, Satisfaction and Perceived Superior Effectiveness with Leader-Member Exchanges”, Journal of Occupational Psychology, 64. Deluga, R. J. ve Perry, J. T. (1994) “The Role of Subordinate Performance and Ingratiation in Leader-Member Exchanges”, Group and Organization Studies, 19(1): 67-86. Demirtaş H. ve Güneş, H. (2002) “Eğitim Yönetimi ve Denetimi Sözlüğü”. Ankara: Anı Yayıncılık. Erdoğan, B., Kraimer, M. L. ve Liden, R. C. (2004) “Work Value Congruence and Intrinsic Career Success: The Compensatory Roles of Leader‐Member Exchange and Perceived Organizational Support”, Personnel Psychology, 57(2). Eren, E. (2003) “Yönetim ve Organizasyon: Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar”, İstanbul: Beta Yayını. Field, A.P. (2000) “Discovering Statistics Using Spss for Windows”, London: Sage Publications. Fix, B. ve Sias, P. M. (2006) “Person-Centered Communication, Leader-Member Exchange and Employee Job Satisfaction”, Communication Research Reports, 23(1). Gerçek, M., E. Atay S. ve Dündar, G. (2015) “Çalışanların İş-Yaşam Dengesi ile Kariyer Tatmininin, İşten Ayrılma Niyetine Etkisi”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11). Graen, G.B. ve Uhl-Bien, M. (1995) “Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange (LMX) Theory of Leadership over 25 Years: Applying a Multi-Level Multi-Domain Perspective”, Leadership Quarterly, 6(2). Gouweloos-Trines, J., Tyler, M. P., Giummarra, M. J., Adams, N. K., Landolt, M. A., Kleber, R. J. ve Alisic, E. (2017) “Perceived Support at Work After Critical Incidents and its Relation to Psychological Distress: A Survey Among Prehospital Providers”, Journal of Emergeny Medicine, 34(12). Göksel, A. ve Aydıntan, B. (2012) “Lider-Üye Etkileşimi Düzeyinin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma”, Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 17(2). Graen, G. (1976) “Role-Making Processes within Complex Organizations” Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Chicago, Rand Mc Nally. Graen, G., Hoel, W. ve Liden, R. Dual (1980) “Attachment Model and Turnover Among Technical Personnel”, Ohio: University of Cincinnati. Graen, G., Novak, M. A. ve Sommerkamp, P. (1982) “The Effects of Leader-Member Exchange and Job Design on Productivity and Satisfaction: Testing A Dual Attachment Model. Organizational Behavior And Human Performance, 30(1): 109-131. Greenhaus, J.H., Parasuraman, S. ve Wormley, W.M. (1990) “Effects of Race on Organizational Experiences, Job Performance Evaluations and Career Outcomes”. The Academy of Management Journal, 33(1): 64-86. Gün, G. (2019) “Örgüt Kültürü Tiplerinin Personel Güçlendirmeye Etkisinde Güç Mesafesinin Aracı Rolü”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-39. Günsel, A., Köroğlu, S. ve Demirci, L. (2015) “Çalışma Hayatında Kadınların Karşılaştıkları Sorunlar ve Cam Tavan Algıları: Kadın Öğretmenler Üzerinde Bir Araştırma” Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(1), 74-113. Gürbüz, S. ve Ayhan, Ö. (2017) “Lidere Yakın Olmanın Dayanılmaz Hafifliği: Lider-Üye Etkileşimi, Görev Performansı, Tecrübe ve Terfi Edebilirlik Arasındaki İlişkilerin Testi. Türk Psikoloji Dergisi, 32(80): 1-19. Gürce, E. (2018) “Örgütsel Politika Algısı ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişkide Güç Mesafesinin Düzenleyici Rolü”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul. Hayes, A. F. (2013) “Introduction to Mediation, Moderation and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach”, New York: The Guilford Press Hauff, S. ve Richter, N. (2015) “Power Distance and its Moderating Role in The Relationship Between Situational Job Characteristics and Job Satisfaction-An Empirical Analysis Using Different Cultural Measures”, Cross Cultural Management An International Journal, Doi: 10.1108/ccm-11-2013-0164. Homans, G. C. (1961). Social Behavior: Its Elementary Forms. New York: Harcourt, Brace and World. Hsu MS. ve Tsai YY (2014). Career Satisfaction and Organizational Commitment Among Hotel Employees in Taiwan. Journal of Hotel and Business Management, 3(1), 1-4. Joo, B. K. B. ve Park, S. (2010) “Career Satisfaction, Organizational Commitment and Turnover Intention”, Leadership and Organization Development Journal, 31(6). Judge, T. A. ve Bretz, R. D. (1994) “Political Influence Behavior and Career Success”, Journal of Management, 20(1): 43-65. Judge, T.A., Cable, D.M., Boudreau, J.W. ve Bretz, R.D. (1995) “An Empirical Investigation of the Predictors of Executive Career Success”, Personnel Psychology, 48 (3): 485-519. Karcıoğlu, F. ve Kahya, C. (2011) “Lider-Üye Etkileşimi ve Çatışma Yönetim Stili İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2). Kaşlı, M. (2009) “Otel İşletmelerinde İş görenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi”, Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir. Kaşlı, M. ve Seymen, O. A. (2010) “Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27). Katz, D. ve Kahn, R. L. (1978) “The Social Psychology of Organizations”, New York: Wiley Khatri, N. (2009) “Consequences of Power Distance Orientation in Organisations”, The Journal of Business Perspective, 13 (1). Lepnurm R, Dobson R, Backman A. ve Keegan D (2006) “Factors Explaining Career Satisfaction Among Psychiatrists and Surgeons in Canada”, Journal of Psychiatry, 51(4). Liden, R.C. ve Maslyn, J.M. (1998) “Multidimensionality of Leader-Member Exchange: An Empirical Assessment through Scale Development”, Journal of Management, 24(1), 43-72. Lustig, M.W. ve Koester, J. (1998) “Intercultural Competence-Interpersonal Communication Across Cultures”, New York: Longman. Maslyn, J.M. ve Uhl-Bıen, M. (2001) “Leader-Member Exchange and its Dimensions: Effects of Self-Effort and Other’s Effort on Relationship Quality”, Journal of Applied Psychology, 86(4): 697-708. Odabaşı, S. (2008) “Kariyer Yönetimi”, İstanbul: Kum Saati Yayın Dağıtım. Özutku, H., Ağca, V. ve Cevrioğlu, E. (2008) “Lider-Üye Etkileşim Teorisi Çerçevesinde, Yönetici-Ast Etkileşimi ile Örgütsel Bağlılık Boyutları ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2): 193-210. Pellegrini, E. K. ve Scandura, T. A. (2006) “Leader– Member Exchange, Paternalism and Delegation in the Turkish Business Culture: An Empirical Investigation”, Journal of International Business Studies, 37(2). Ramaswami, A., Huang, J. C. ve Dreher, G. (2014) “Interaction of Gender, Mentoring and Power Distance on Career Attainment: A Cross-Cultural Comparison”, Human Relations, 67(2): 153-173. Sarıbaş, Ö, Çevik, B. ve Aksu, A. (2012) “Turizm Sektöründe Ulusal Meslek Standartları Algılaması ve Sertifikasyon: Antalya Yöresinde Bir Uygulama”, 3. Turizmde İnsan Kaynakları Gelişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Akdeniz Üniversitesi, Antalya. Scandura, T. A. (1999). Rethinking Leader-Member Exchange: An Organizational Justice Perspective. The Leadership Quarterly, 10(1): 25-40. Schein,E.H. (1980) “Organizational Psychology”. United States of America: Prentice-Hall. Schein, E. H. (1992) “Organizational Culture and Leadership” 2nd Edition, San Francisco: Jossey-Bass Publishers. Shanafelt, T. D., Balch, C. M., Bechamps, G. J., Russell, T., Dyrbye, L., Satele, D. ve Freischlag, J. A. (2009) “Burnout and Career Satisfaction among American Surgeons”, Annals of Surgery, 250(3). Sparrowe, R. T. ve Liden, R.C. (1997) “Process and Structure in Leader-Member Exchange”, Academy of Management Review, 22: 522-552. Sobel, M. E. (1982) “Asymptotic Intervals for Indirect Effects in Structural Equations Models. In S. Leinhart (Ed.), Sociological Methodology”, San Francisco: Jossey-Bass. Şahin, F. (2011) “Lider-Üye Etkileşimi ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi”, Ege Akademik Bakış, 11(2): 277-288. Tu, Y. ve Lu, X. (2016) “Work-To-Life Spillover Effect of Leader–Member Exchange in Groups: The Moderating Role of Group Power Distance and Employee Political Skill. Journal of Happiness Studies, 17(5): 1873-1889. Turan, E. Z. (2018) “İzlenim Yönetimi Taktikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Örgütsel Bağlılığın Duygusal Emek Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bayburt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt. Uğurluoğlu, Ö., Şantaş, F. ve Demirgil, B. (2013) “Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Hastanelerde Bir Uygulama”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 16(1): 1-21. Yadmaa, N. (2020) “Lider Üye Etkileşiminin Kariyer Memnuniyeti ve Bireysel Performans Üzerindeki Etkisi: Moğolistan Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne. Yang, J., Yang, F. ve Gao, N. (2020) “Enhancing Career Satisfaction: The Roles of Spiritual Leadership, Basic Need Satisfaction and Power Distance Orientation”, Current Psychology, 1-12. Yaşlıoğlu, M., Toplu, D. ve Pekdemir, I. (2013) “Duygusal Zekâ ve Çatışma Yönetimin Yöntemleri Arasındaki İlişki ve Bu İlişkide Lider Üye Etkileşiminin Rolü”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (22): 191-220. Yıldırım, S., Yıldırım, D. Ç. ve Çoltu, S. (2019) “The Role of Education in Women's Career Life in Emerging Economies: A Case of Turkey” In Handbook of Research on Women in Management and the Global Labor Market (pp. 46-62). USA: IGI Global. Yi Wu, M. (2008) “Comparing Expected Leadership Styles in Taiwan and the United States: A Study of University Employees”, China Media Research, 4 (1). Wakabayashi, M., Minami, T., Sano, K., Graen, G. ve Novak, M. (1980) “Management Progress: Japanese Style”, International Journal of Cultural Relations, 4: 391-420. Winkler, E., Busch, C., Clasen, J. ve Vowinkel, J. (2014) “Leadership Behavior as a Health-Promoting Resource for Workers in Low-Skilled Jobs and The Moderating Role of Power Distance Orientation”, German Journal of Human Resource Management, 28(1-2): 96-1.