Sokağın, Meydanın, Şehirlilerin Resmi: On Altıncı Yüzyıl Sonu İstanbul’unda Mekân Pratikleri ve Görselliğin Dönüşümü

Bu makale on altıncı yüzyıl sonlarında Osmanlı resimli yazmalarında yer almaya başlayan sokak ve meydan odaklı İstanbul resimleri, aynı senelerde üretilen bir şehir manzarası ve özellikle İntizami Sûrnâme’sinin resimli kopyası (1588) üzerinde durarak, kentsel mekânlar, mekân pratikleri ve şehirlilik temsilleri arasındaki bağlantıları araştırıyor. İstanbul’u bir erken modern dönem başkenti ve metropolü olarak ele alarak, şehir ve şehirlilik tahayyüllerini üç ana konu üzerinden inceliyor: mekân pratiklerine bağlı olarak oluşan ve dönüşen görme biçimleri, göze/ görmeye dair lügatin özellikleri ve bu lügatin mekân pratikleri ile bağlantıları; yeni bir şehirli zümrenin oluşmasına koşut olarak yeni türden kamusallıkların ve çok sesli temsil biçimlerinin ortaya çıkması; bu dönemin siyasi dinamiklerinin şehrin kamusal alanlarını müzakere ve muhalefet mekânları haline getirmesi ve bu yeni dinamiğin görsel temsildeki yansımaları.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul, Atmeydanı, Divanyolu, Sûrnâme, meydan, kamusal mekân, mekân pratikleri, görsellik, görsel temsil, resimli tarih yazmaları, on altıncı yüzyıl, osmanlı

Picturing the Streets, the Square, and the Burghers of Istanbul: Spatial Practices and Shifts in Visuality in the Late Sixteenth-Century

Exploring intersections of spaces, practices, and representations of urbanity and the city in late sixteenth-century Istanbul, this paper traces the emergence of the main public square and the streets of the Ottoman capital as the main site for a set of new themes in illustrated court histories and chronicles. It focuses particularly on the illustrated copy of İntizami’s Sûrnâme (1588) along with other texts and images, including a city view from these years. The paper considers new visual imaginings of city and urbanity in light of three issues that resonate with the history of early modern Istanbul: the modalities and the lexicon of vision as they took shape parallel to the changing spatial practices; the emergence of polyphonic forms of representation and new publicities concomitant to the emergence of a new urban public; and the pictorial and textual reflections of the conflicted political environment that turned the city’s public spaces into arenas of contestation and conflict.

Keywords:

Istanbul, Atmeydanı (Hippodrome), Divanyolu, Sûrnâme, meydan, public square, public space, spatial practice, visual representation, illustrated court histories, sixteenth century,

PDF

___

ʿAbd al-Rahman al-Bistami. Tercüme-i Miftāḥ-ı Cifrüʾl-Cāmiʿ . Çeviren Şerif bin Seyyid Mehmed ibn-i Seyyid Burhan. İÜK, T 6624. İÜK, T 6624.
Seyyid Lokman. Şehinşehnâme. Cilt 1. 1581. İÜK, F 1404.
Firdevsi. Şehnâme. 1585. TSMK, H 1548.
Firdevsi. Şehname, 1580-85, TSMK, H 1475.
İntizami. Sûrnâme-i Humâyûn. 1585. TSMK, H 1344.
Nâdiri. Dîvân. TSMK, H 889.
Seyyid Lokman. Hünernâme. Cilt 1. 1585 civarı. TSMK, H 1523.
Seyyid Lokman. Hünernâme. Cilt 2. 1588 civarı. TSMK, H 1524.
———. Şehinşehnâme. Cilt 2. 1592. TSMK, B 200.
Talikizade. Şehnâme-i Mehmed Hân. 1598. TSMK, H 1609.
———. Şemâilnâme. 1590. TSMK, A 3592.
Atlas, Walters Art Museum, W 660.
İntizami. Sûrnâme-i Humâyûn. 1584. Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu 642.
Sadi. Bustân. 1488. Kahire Milli Kütüphanesi, Adab Farsi 908.
Safi. Şehrengîz. 1537-1538. Nuruosmaniye Kütüphanesi 3383.
Seyyid Lokman. Zafernâme. 1578. Dublin Chester Beatty Library T 413.
Su‘ûdi. Matâli‘ü’s-sa‘âde ve yenâbi‘ü’s-siyâde. 1582. Bibliothque nationale de France, Turc 242.
Ahteri Mustafa Efendi, Ahteri-i Kebir. Dersaadet: Matbaacı Kemal Efendi, 1324/1906-1907.
Evliya Çelebi. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. 1. Kitap. Hazırlayan R. Dankoff et al. İstanbul: Yapı Kredi, 2006.
Hasan Bey-zâde Ahmed Paşa. Hasan Bey-zâde Tarîhi. Hazırlayan Şevki Nezihi Aykut. Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2004.
Küçük Abdal. Otman Baba Velayetnamesi (Tenkitli Metin). Hazırlayan Filiz Kılıç, Mustafa Arslan, Tuncay Bülbül. Ankara: Grafiker, 2007.
Lami‘izade Abdullah Çelebi (d. 1531), Latifeler. Hazırlayan Yaşar Çalışkan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1994.
Mustafa Âli. “Câmi‘u’l-buhûr der mecâlis-i sûr.” Türk Edebiyatında Manzum Sûrnâmeler, hazırlayan
Mehmet Arslan, 333-623. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 1999.
———. Dîvân. Hazırlayan İ. Hakkı Aksoyak. Cambridge: Harvard University, 2006.
———. Künhü’l-Ahbâr. Dördüncü Rükn: Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2009.
———. Mevâidü’n Nefâis fî-Kavâ‘idi’l-Mecâlis. Hazırlayan Mehmet Şeker. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1997.
Mütercim Asım Efendi. Burhân-ı Katı. Hazırlayan Mürsel Öztürk ve Derya Örs. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2000.
Nâbî. “Nâbî Sûrnâmesi.” Türk Edebiyatında Manzum Sûrnâmeler, hazırlayan Mehmet Arslan, 627-684. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 1999.
Nasuhü’s-Silahi. Beyān-ı Menāzil-i Sefer-i ‘Iraḳeyn-i Sulṭān Süleymān Ḫān. Hazırlayan Hüseyin G. Yurdaydın. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1979.
Nev‘izade Atayi. Sohbetü’l Ebkâr. Hazırlayan Muhammed Yelten. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, 1998. Sâfî. Hasbihâl-i Sâfî: İnceleme, Metin Tıpkıbasım. Hazırlayan Hanife Dilek Batislam. İstanbul: Kitabevi, 2003.
Selânikî Mustafa Efendi. Târîh-i Selânikî. Hazırlayan Mehmet İpşirli. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1989.
Sinan Çavuş. Süleymannâme: Târîh-i Feth-i Şikloş, Estergon ve İstol-Belgrad. Hazırlayan Tevfik Temelkuran. İstanbul: Tarihi Araştırmalar Vakfı, 1998.
Tursun Bey. Târîh-i Ebû’l-Feth. Hazırlayan M. Tulum. İstanbul, Baha Matbaası, 1977.
Yunus Emre. Yunus Emre Divanı. Hazırlayan Mustafa Tatçı. Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1990- 1991.
“Ahl al-nazar.” Encyclopedia of Islam, Second Edition. Erişim tarihi 25 Kasım 2019. http://dx.doi. org/10.1163/1573-3912_islam_SIM_0384.
Akalay Tanındı, Zeren. “Nakkaş Hasan Paşa.” Sanat 6 (1977):114-25.
al-Azmeh, Aziz. “Preamble.” The Medieval History Journal 9 (2006): 17-36.
And, Metin. Kırk Gün Kırk Gece: Osmanlı Düğünleri, Şenlikleri, Geçit Alayları. İstanbul: Toprakbank, 2000.
———. Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1982. Andrews, Walter ve Mehmet Kalpaklı. The Age of Beloveds: Love and the Beloved in Early-modern Ottoman and European Culture and Society. Durham: Duke University Press, 2005.
Antov, Nikolai. The Ottoman “Wild West”: The Balkan Frontier in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. New York: Cambridge University Press, 2017.
Arcak, Sinem. “Gifts in Motion: Ottoman-Safavid Cultural Exchange, 1501-1618.” Doktora tezi, University of Minnesota, 2012.
Arslan, Mehmet. Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri 2: İntizâmi Surnâmesi (Surnâme-i Humâyûn). İstanbul: Sarayburnu Kitaplığı, 2009.
———. Türk Edebiyatında Manzum Sûrnâmeler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 1999.
Artan, Tülay. “Forms and Forums of Expression: Istanbul and Beyond, 1600-1800.” The Ottoman World, derleyen Christine Woodhead, 378-406. New York: Routledge, 2012. Atasoy, Nurhan. 1582 Surname-i Hümayun Düğün Kitabı. İstanbul: Koçbank, 1997.
Atıl, Esin. “Ahmed Nakşi: An Eclectic Painter of the Early 17th Century.” Fifth International Congress of Turkish Art, derleyen Geza Feher, 103-122. Budapeşte: Akadémia Kiadó, 1978.
Aytaç, Senem, Zeynep Dadak ve Berke Göl. “Kamera öncesi bir Kamera Gezisi: Cemal Kafadar ile söyleşi.” Altyazı Sinema Dergisi 109 (Eylül 2011): 48-55.
Babaie, Sussan ve Çiğdem Kafescioğlu. “Istanbul, Isfahan, and Delhi: Imperial Designs and Urban Experiences in the Early Modern Era (1450-1650).” A Companion to Islamic Art and Architecture, cilt 2, derleyen Gülru Necipoğlu ve F. Barry Flood, 846-873. Oxford: Blackwell, 2017.
Bağcı, Serpil, Filiz Çağman, Günsel Renda ve Zeren Tanındı. Osmanlı Resim Sanatı. Ankara: Kültür Bakanlığı, 2007.
Bağcı, Serpil. “Visualizing Power: Portraits of the Sultans in Illustrated Histories of the Ottoman Dynasty.” Islamic Art 6 (2009): 113-127.
Bakhtin, Mikhail. The Dialogic Imagination. Four Essays. Çeviren Caryl Emerson ve Michael Holquist. Austin: University of Texas Press, 1981.
Ballon, Hilary ve David Friedman. “Portraying the City in Early Modern Europe: Measurement, Representation, and Planning.” History of Cartography: Volume 3, Part 1, derleyen David Woodward, 680-704. Chicago: University of Chicago Press, 2007.
Batislam, Hanife Dilek. Hasbihâl-i Sâfî: İnceleme, Metin Tıpkıbasım. İstanbul: Kitabevi, 2003. Bryson, Norman. “Introduction: Art and Subjectivity.” Looking In: The Art of Viewing, derleyen Mieke Bal, 1-39. Amsterdam: G+B Arts, 2001.
———. “The Gaze in the Expanded Field.” Vision and Visuality (Discussions in Contemporary Culture), derleyen Hal Foster, 87-108. Seattle: Bay Press, 1988.
Çağman, Filiz. “Sultan Sencer ve Yaşlı Kadın Minyatürlerinin İkonografisi.” Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal’a Armağan Kitabı, 87-116. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 1993.
———. Osmanlı Sarayı Tasvir Sanatı. İstanbul: Masa, 2016. Çavuşoğlu, Mehmed. “Zâtî’nin Letâyifi – II.” Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 22 (1976): 143-161.
de Certeau, Michel. The Practice of Everyday Life. Çeviren Steven Rendall. Berkeley: University of California Press, 1984.
Değirmenci, Tülün. “An İllustrated Manuscript: The Commoner’s Voice and the Iconography of the Court in Seventeenth-Century Ottoman painting.” Ars Orientalis 41 (2011): 186-218.
———. “Kahve Bahane Kahvehane Şahane: Bir Osmanlı Kahvehanesinin ‘Portresi’.” Bir Taşım Keyif: Türk Kahvesinin 500 Yıllık Öyküsü, derleyen Ersu Pekin, 119-137. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2015.
———. “Osmanlı Tasvir Sanatında Görselin “Okunması”: İmgenin Ardındaki Hikâyeler (Şehir Oğlanları ve İstanbul’un Meşhur Kadınları).” Osmanlı Araştırmaları 45 (2015): 25-55.
———. “Şiirin Resmi: Nâdirî’nin Kasideleri, Nakşî’nin Tasvirleri.” Kaside’ye Medhiye, derleyen Hatice Aynur et al., 315-337. İstanbul: Klasik, 2013.
“Ehlünnazar,” İslam Ansiklopedisi. Cilt 4, 208. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1950.
Emiralioğlu, Pınar. Geographic Knowledge and Imperial Culture in the Early Modern Ottoman Empire. Burlington: Ashgate, 2014.
Erdoğan İşkorkutan, Sinem. “The 1720 Imperial Festival in Istanbul: Festivity and Representation in the Early Eighteenth Century Ottoman Empire.” Doktora tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2017.
Faroqhi, Suraiya. “Research on Ottoman Festivities and Performances.” Celebration, Entertainment and Theater in the Ottoman World, derleyen Suraiya Faroqhi ve Arzu Öztürkmen, 24-68. Londra: Seagull, 2014.
———. Artisans of Empire: Crafts and Craftspeople under the Ottomans. Londra: I.B. Tauris, 2009. Fetvacı, Emine. “Love in the Album of Ahmed I.” Journal of Turkish Studies 34 (2010): 37-52.
———. “The Gaze in the Album of Ahmed I.” Muqarnas 32 (2015): 135-154.
———. “The Office of the Ottoman Court Historian.” Studies on Istanbul and Beyond: The Freely Papers. Volume 1, derleyen Robert G. Ousterhout, 7-21. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2007.
———. Picturing History at the Ottoman Court. Bloomington: Indiana University Press, 2013.
———. The Album of the World Emperor: Cross Cultural Collecting and the Art of Album Making in Seventeenth-century Istanbul. Princeton: Princeton University Press, 2019.
Fleischer, Cornell. Tarihçi Mustafa Âli: Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı. Çeviren Ayla Ortaç. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
Foucault, Michel. Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Çeviren Alan Sheridan. Londra: Penguin, 1991.
Gell, Alfred. Art and Agency: An Anthropological Theory. Oxford: Clarendon Press, 1998.
Ginzburg, Carlo. Myths, Emblems, and Clues. Çeviren J. Tedeschi ve A. Tedeschi. Londra: Hutchinson Radius, 1986.
Grabar, Oleg ve Mika Natif. “Two Safavid Miniatures: An Interpretation.” Muqarnas 18 (2001): 173-202.
Grabar, Oleg. Mostly Miniatures: An Introduction to Persian Painting. Princeton, Princeton University Press, 2000.
Hamadeh, Shirine. Şehr-i Sefa: 18. Yüzyılda İstanbul. Çeviren İlknur Güzel. İstanbul: İletişim, 2010.
İnalcık, Halil. “Dervish and Sultan: An Analysis of the Otman Baba Velayetnamesi.” The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire: Essays on Economy and Society. Bloomington: Indiana University Turkish Studies, 1993.
İpşirli, Mehmet. “Cuma Selamlığı.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 8, 90-92. İstanbul: İSAM, 1993.
Jaeckel, Ralph. “Dukaginzade Taşlıcalı Yahya Bey’s King and Beggar: A Sixteenth Century Ottoman Allegorical-Mystical Love Poem (Mesnevi).” Doktora tezi, UCLA, 1980.
Kafadar, Cemal. “Eremya Çelebi Kömürciyan’ın Kamera öncesi Kamerası.” Altyazı Sinema Dergisi 150. Özel Sayı: Altyazı’nın Gayrı Resmi ve Resimli Türkiye Sinema Sözlüğü (Haziran-Eylül 2015): 78-79.
———. “How dark is the history of the night, how black the story of coffee, how bitter the tale of love: The changing measure of leisure and pleasure in early modern Istanbul.” Medieval and Early Modern Performance in the Eastern Mediterranean, derleyen Arzu Öztürkmen ve E. Birge Vitz, 243- 269. Turnhout: Brepols, 2016.
———. “Janissaries and Other Riffraff of Ottoman Istanbul: Rebels without a Cause?” Identity and Identity Formation in the Ottoman World, derleyen Karl K. Barbir and Baki Tezcan, 113-134. Madison,Wisconsin: Center for Turkish Studies, 2008.
———. “The Question of Ottoman Decline.” Harvard Middle Eastern and Islamic Review 1-2 (1997-1998): 30-75.
Kafescioğlu, Çiğdem. “Görsel Sanatlar.” Türkiye Tarihi 1453-1603, cilt 2, derleyen Suraiya Faroqhi, Kate Fleet, çeviren Egemen Özkan, 551-652. İstanbul, Kitap Yayınevi, 2016.
———. “Viewing, Walking, Mapping Istanbul, ca. 1580.” Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz LVI, Heft 1 (2014): 16-35.
———. Constantinopolis/Istanbul. Cultural Encounter, Imperial Vision, and the Construction of the Ottoman Capital. University Park: Pennsylvania State University, 2009.
Kanar, Mehmet. Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Say, 2011.
Karacasu, Barış. “Türk Edebiyatında Şehr-engîzler.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 5 (2007): 259- 313.
Karateke, Hakan. “On the Tranquility and Repose of the Sultan’: The Construction of a Topos.” The Ottoman World, derleyen Christine Woodhead, 116-129. New York: Routledge, 2012.
Keene, Derek. “Cities and Cultural Exchange.” Cities and Cultural Exchange in Europe 1400-1700, Cultural Exchange in Early Modern Europe, cilt 2, derleyen Donatella Calabi ve Stephen Turk Christensen, 3-27. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
Keyvani, Mehdi. “Artisans and Guild Life in the Later Safavid Period.” Doktora tezi, Durham University, 1980.
Kim, Sooyong. The Last of an Age: The Making and Unmaking of a Sixteenth-century Ottoman Poet. Londra: Routledge, 2018.
Kuru, Selim S. “Naming the Beloved in Ottoman Turkish Gazel: The Case of İshak Çelebi (d. 1537/8).” Ghazal as World Literature II. From a Literary Genre to a Great Tradition: The Ottoman Gazel in Context, derleyen Angelika Neuwirth et al., 168-172. Würzburg: Ergon Verlag, 2006.
Kütükoğlu, Mübahat. “Ayak divanı.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 4, 192-193. İstanbul: İSAM, 1991.
Latour, Bruno. “From Realpolitik to Dingpolitik or How to Make Things Public.” Making Things Public: Atmospheres of Democracy, derleyen Bruno Latour ve Peter Wibel, 14-43. Cambridge, MA: MIT, 2005.
Lelic, Emin. “Ottoman Physiognomy (‘Ilm-i Firâset): A Window into the Soul of an Empire.” Doktora tezi, Chicago Üniversitesi, 2017.
Levend, Agah Sırrı. Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. Istanbul: Fetih Derneği, 1958.
Meninski, Franciszek. Thesaurus linguarum orientalium Turcico-Arabico-Persicae: Lexicon Turcico- Arabico-Percicum. Derleyen Stanislaw Stachowski. İstanbul, Simurg, 2000.
Mirzoeff, Nicholas. The Right to Look: A Counterhistory of Visuality. Durham: Duke University Press, 2011.
Mitchell, W. J. Thomas. Picture Theory. Chicago: Chicago University Press, 1994.
———. What Do Pictures Want? The Lives and Loves of Images. Chicago: Chicago University Press, 2005.
Müller-Wiener, Wolfgang. İstanbul’un Tarihsel Topografyası: 17. Yüzyıl Başına kadar Byzantion- Konstantinopolis Istanbul. Çeviren Ülker Sayın. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
Mulvey, Laura. “Visual Pleasure and Narrative Cinema.” Screen 16, s. 3 (Sonbahar 1975): 6-18.
Necipoğlu, Gülru. “Framing the Gaze in Ottoman, Safavid, and Mughal Palaces.” Ars Orientalis 23 (1993):303-342.
———. “The Scrutinizing Gaze in the Aesthetics of Islamic Visual Cultures: Sight, Insight, and Desire.” Muqarnas 32 (2015): 24-61.
———. 15. ve 16. Yüzyılda Topkapı Sarayı: Mimari, Tören ve İktidar. Çeviren Ruşen Sezer. İstanbul: Yapı Kredi, 2014.
———. Sinan Çağı: Osmanlı İmparatorluğunda Mimarî Kültür. Çeviren Gül Çağalı Güven. İstanbul: Bilgi Üniversitesi, 2013.
Nuti, Lucia. “The Perspective Plan in the Sixteenth Century: The Invention of a Representational Language.” The Art Bulletin 76 (1994): 105-128.
Nutku, Özdemir. “Atmeydanı’nda Düzenlenen Şenlikler.” Hippodrom/Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi / Hippodrome/Atmeydanı: A Stage for Istanbul’s History. Cilt 2, derleyen Ekrem Işın, 71-95. İstanbul: Pera Müzesi, 2010.
Orbay, İffet. “Istanbul Viewed: The Representation of the City in Ottoman Maps of the Sixteenth and Seventeenth Centuries.” Doktora tezi, Massachusetts Institute of Technology, 2001.
Özergin, M. Kemal. “Letâif-i Esnaf.” Türk Folklor Araştırmaları Dergisi 209 (Aralık 1966): 4276-78.
———. “Letâif-i Esnâf’dan, I: Etmekci.” Türk Folklor Araştırmaları Dergisi 254 (Eylül 1970): 5742-5744.
Pitarakis, Brigitte ve Ekrem Işın, derleyen Hippodrom/Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi / Hippodrome/ Atmeydanı: A Stage for Istanbul’s History. 2 cilt. Istanbul: Pera Müzesi, 2010.
Procházka-Eisl, Gisela. “Guild Parades in Ottoman Literature: The Sûrnâme of 1582.” Crafts and Craftsmen of the Middle East: Fashioning the Individual in the Muslim Mediterranean, derleyen Suraiya Faroqhi ve Randi Deguilhem, 41-54. Londra: I.B. Tauris, 2005.
———. Das Sūrnāme-i Humāyūn. Der Wiener Handschrift in Transkription, mit Kommentar und Indices versehen. İstanbul: Isis Verlag, 1995.
Roberts, Sean. Printing a Mediterranean World: Florence, Constantinople, and the Renaissance of Geography. Cambridge, MA: Harvard, 2013.
Şahin, Kaya. “Staging an Empire: An Ottoman Circumcision Ceremony as Cultural Performance.” The American Historical Review 123 (2018): 463-492.
Schulz, Juergen. “Jacopo de’ Barbari’s View of Venice: Map Making, City Views, and Moralized Geography before the Year 1500.” Art Bulletin 60, s. 3 (1978): 425-474.
Sharma, Sunil. “Generic Innovation on Sayfi Buhara’i’s Shahrashub ghazals.” Ghazal as World Literature II. From a Literary Genre to a Great Tradition: The Ottoman Gazel in Context, derleyen Angelika Neuwirth et al., 141-152. Würzburg: Ergon Verlag, 2006.
Sims, Eleanor, Boris Marshak ve Ernst J. Grube. Peerless Images: Persian Painting and Its Sources. New Haven: Yale University Press, 2002.
Stout, Robert E. “The Sûr-i Hümâyun of Murad III: A Study of Ottoman Pageantry and Entertainment.” Doktora tezi, Ohio State University, 1966.
Sturken, Marita ve Lisa Cartwright. Practices of Looking: An Introduction to Visual Culture. New York: Oxford University Press, 2004.
Tansuğ, Sezer. Şenlikname Düzeni. İstanbul: Everest, 2018. Terzioğlu, Derin. “The Imperial Circumcision Festival of 1582: An Interpretation.” Muqarnas 12 (1995): 84-100.
Tezcan, Baki. The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World. New York: Cambridge University Press, 2010.
Tulum, Mertol. Meninski’nin Thesaurus’u ve XVII. Yüzyıl İstanbul Türkçesi. Ankara, Türk Dil Kurumu, 2011.
Tükel, Uşun. “Atmeydanında Bir Şenliğin Gösterimi: Klasik Dönem Osmanlı Minyatürünün Resim Dili.” Hippodrom/Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi / Hippodrome/Atmeydanı: A Stage for Istanbul’s History. Cilt 2, derleyen Ekrem Işın, 96-110. İstanbul: Pera Müzesi, 2010.
———. “Beyan-ı Menazil’in Resim Dili: Bir Yapısal Çözümleme.” Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 1990.
———. “Beyan-ı Menazil’in Resim Dili Üzerine bir Anlamlandırma Denemesi.” Türk Kültüründe Sanat ve Mimari: Klasik Dönem Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler, derleyen Mehmet Saçlıoğlu ve Gülsün Tanyeli, 190-206. İstanbul: 21. Yüzyıl Eğitim ve Kültür Vakfı, 1993.
Uluç, Lale. Türkmen Valiler, Şirazlı Ustalar, Osmanlı Okurlar: 16. Yüzyıl Şiraz Elyazmaları. İstanbul: İş Bankası, 2006.
Ünver, Süheyl. Ressam Nakşi: Hayatı ve Eserleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1949. Vanhaelen, Angela ve Joseph P. Ward, derleyen Making Space Public in Early Modern Europe: Performance, Geography, Privacy. Londra: Routledge, 2013.
Wilson, Bronwen ve Paul Yachnin, derleyen Making Publics in Early Modern Europe: People, Things, Forms of Knowledge. New York: Routledge, 2011.
Woodhead, Christine. “Murad III and the Historians: Representations of Ottoman Imperial Authority in Late 16th-century Historiography.” Legitimizing the Order: The Ottoman Rhetoric of State Power, derleyen Hakan T. Karateke ve Maurus Reinkowski, 85-98. Leiden: Brill, 2005.
———. “Ottoman Historiography on the Hungarian Campaigns: 1596 Eger Fethnamesi.” Proceedings of the VII. CIEPO Symposium, 469-477. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1994.
Yachnin, Paul ve Marlene Eberhart, derleyen Forms of Association: Making Publics in Early Modern Europe. Amherst: University of Massachusetts Press, 2015
Yelçe, Zeynep. “Evaluating three imperial festivals: 1524, 1530, 1539.” Celebration, Entertainment and Theater in the Ottoman World, derleyen Suraiya Faroqhi ve Arzu Öztürkmen, 71-109. Londra: New York: Seagull, 2014.
Yi, Eunjeong. “Artisans’ Networks and Revolt in Late Seventeenth-Century Istanbul: An Examination of the Istanbul Artisans’ Rebellion of 1688.” Popular Protest and Political Participation in the Ottoman Empire. Studies in Honor of Suraiya Faroqhi, derleyen Eleni Gara et al., 105-124. İstanbul: Bilgi University Press, 2011.
———. Guild Dynamics in Seventeenth-century Istanbul, Fluidity and Leverage. Leiden: Brill, 2004. Yılmaz Diko, Gülay. “Blurred Boundaries between Soldiers and Civilians: Artisan Janissaries in Seventeenth-Century Istanbul.” Bread from the Lion’s Mouth: Artisans Struggling for a Living in Ottoman Cities, derleyen Suraiya Faroqhi, 175-193. Ohio: Ohio University Press, 2009.
Yılmaz, Gülay. “The Economic and Social Roles of Janissaries in a Seventeenth-Century Ottoman City: The Case of Istanbul.” Doktora tezi, McGill University, 2011.
———. “Urban Protests, Rebellions and Revolts.” Companion to Early Modern Istanbul, derleyen Shirine Hamadeh ve Çiğdem Kafescioğlu. Leiden: Brill, 2020’de yayımlanacak.