10. Milletlerarası Bizans Tetkikleri Kongresi, İstanbul, 15-21 Eylül 1955

Bu yazının amacı 1924 ile 1955 yılları arasında gerçekleşen uluslararası Bizans çalışmaları kongrelerinin Bizans çalışmalarındaki yerini, özellikle şimdiye kadar başlı başına bir araştırmanın konusu olmamış ve hatıralarda 6–7 Eylül 1955 olaylarının gölgesinde kalmış 10. Milletlerarası Bizans Tetkikleri Kongresi’ni ve kongrenin Türkiye’deki Bizans çalışmalarına olan etkisini incelemektir. Makale 1926 ve 1950 yılları arasında Türkiye’deki kültür politikalarına ve Bizans çalışmalarına, ikincil kaynaklar ve şimdiye kadar fazla incelenmemiş İstanbul Arkeoloji Müzeleri müdürü Aziz Ogan’ın arşivinden faydalanarak kısaca değinmektedir. Kongre hazırlıkları, organizasyon komitesi, kongre katılımcıları, sunulan tebliğler, kongre esnasında gerçekleşen geziler, sergiler ve katılımcılara sunulan yayınlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi tutanakları, yakın zamanda araştırmacılara açılan restoratör-mimar Cahide Tamer arşivi, gazete haberleri, kongre tebliğ kitap ve yayınları ve ikincil kaynaklar yardımıyla tanıtılarak bu az bilinen kongreye ve zamanına ışık tutulmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Bizans çalışmaları, Uluslararası Bizans Çalışmaları Kongreleri, 10. Milletlerarası Bizans Tetkikleri Kongresi 1955-İstanbul, İstanbul’daki Bizans yapılarının restorasyonu, kültür politikaları

The 10th International Congress of Byzantine Studies, Istanbul, September 15–21, 1955

The aim of this paper is to better understand the significance of International Congresses of Byzantine Studies within the Byzantine studies in general and the 10th International Congress of Byzantine Studies 1955-Istanbul, which has been overshadowed in memories by the most regretful events of 6–7 September, in particular. The paper briefly deals with the Byzantine studies and politics of culture in Turkey between 1926 and 1950s, which may have helped Istanbul’s election as the host of 10th International Congress. It focuses on the preparations for the 10th International Congress by the Turkish organizing committee and Turkish government, based on the minutes of the Grand National Assembly of Turkey and the archival documents of Cahide Tamer, and finally it discusses the 10th International Congress, members of the Turkish organizing committee, participants, papers, excursions, exhibitions, and publications.

Keywords:

Byzantine studies, International Congresses of Byzantine Studies, 10th International Congress of Byzantine Studies 1955-Istanbul, Byzantine monuments in Istanbul, politics of culture,

PDF

___

Actes du X. congrès international d’études byzantines (Istanbul, 15–21. IX.1955). Istanbul: Publication du Comite d’Organisation du X. Congres International d’Etudes Byzantines, 1957.
Aktar, Ayhan. “6–7 Eylül 1955, Cumhuriyet Tarihinin En Karanlık Gecesi.” Sabah Gazetesi, 5-6-8-9, September 2005. Accessed June 25, 2019. https://www.sosyalbilimler.org/ayhan-aktar-yazdi-6-7-eylul-1955-cumhuriyet-tarihinin-en-karanlik-gecesi/.
Akyürek, Engin. “Modern Türkiye’de Bizans Sanatı Tarihi.” Cumhuriyet Dönemi Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri, edited by Scott Redford and Nina Ergin, 241-262. Istanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2010.
Altınyıldız, Nur. “The Architectural Heritage of Istanbul and the Ideology of Preservation.” Muqarnas 24 (2007): 281–306.
Anastasijević, Dragutin N., and Philaret Granić, eds. Deuxième congrès international des études byzantines. Belgrade, 1927. Sous le haut patronage de Sa Majesté le Roi des Serbes, Croates et Slovènes. Compte-rendu. Nendeln: Kraus Reprint, 1978 [1929].
Auzépy, Marie-France, and Jean-Pierre Grélois. Byzance retrouvée: érudits et voyageurs français (XVIe–XVIIIe siècles), Chapelle de la Sorbonne, Paris 13 août–2 septembre 2001. Paris: Centre d’études byzantines, néohelléniques et sud-est européennes and Publications de la Sorbonne-Byzantina Sorbonensia, 2001.
Başarır, Başar. “30 Yıl Restorasyon: Cahide Tamer.” İstanbul 13 (1995): 94–98.
Baştav, Şerif. Ordo Portae: description grecque de la Porte et de l’armée du sultan Mehmed II. Budapest: Pázmány Péter Tudományegyetemi Görög Filológiai Intézet, 1947.
Delilbaşı, Melek. “The Classical Tradition, Byzantine and Modern Greek Studies in Turkey and Future Prospects.” Association internationale d’études du Sud-Est Européen Revue 35–39 (2005–2009): 259–266.
Diehl, Charles. Bizans İmparatorluğu Tarihi. Translated by Cevdet R. Yularkıran. Istanbul: Kanaat Kitapevi, 1939.
Diehl, Charles. Bizans İmparatorluğu Tarihi. Translated by Tevfik Bıyıklıoğlu. Istanbul: Vakit Matbaası, 1937. Eldem, Edhem. “Cultural Heritage in Turkey: An Eminently Political Matter.” Essays on Tourism, Heritage and Society in the Mena Region. Proceedings of the International Heritage Confrence 2013 at Tangier, Morocco, edited by Dieter Haller, Achim Lichtenberger, and Meike Meerpohl, 67-91. Paderborn: Ferdinand Schöningh, 2015.
Eyice, Semavi. “Alfons Maria Schneider.” TDV İslâm Ansiklopedisi, v. 6, 232-233. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2009.
———. “Ölümü Münasebetiyle: İstanbul Arkeoloji Müzeleri eski müdürü Aziz Ogan (1888–1956).” Türk Yurdu 263 (December 1956): 421–428.
———. “Türkiye’de Bizans Mimarisi Hakkında Yabancı Araştırmaların Kısa Tarihçesi (İkinci Dünya Savaşına Kadar).” Sanat Tarihi Yıllığı 6 (1976): 453-470.
———. “Türkiye’de Bizans Sanatı Araştırmaları ve İstanbul Üniversitesi’nde Bizans Sanatı.” Cumhuriyet’in 50. Yılına Armağan, 375-428. Istanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1973.
Filov, Bogdan D., ed. Actes du congrès international des études byzantines, Sofia, septembre 1934. 2 volumes. Sofia: Imprimerie de la Cour, 1935.
Fodac, Florina. “Le premier Congrès international des études byzantines (Bucarest, 14–20 avril 1924). Prémisses et context historique d’organisation.” Études byzantines et post-byzantines 5 (2006): 509–522. Graindor, Paul. “Le premier congrès des Études byzantines.” Revue belge de philologie et d’histoire 3 (1924): 673–675.
Grégoire, Henri. “Le IXe congrès des études byzantines Thessalonique, 12–25 avril 1953. Rapport préliminaire.” Byzantion 22 (1952): 405-436.
———. “Le troisième congrès des études byzantines à Athènes (du 12 au 18 octobre 1930).” Byzantion 6, n. 1 (1931): 509–516.
———. “Note provisioire sur le Xe congrès international d’études byzantines (Istanbul, 15–21 septembre 1955).” Byzantion 24, v. 1 (1954): 313–315.
———. “Notes et informations.” Échos d’Orient 137 (January-March 1925): 56–67.
Grumel, Venance. “Le IXe Congrès international des études byzantines (Thessalonique 12–15 avril 1953).” Revue des études byzantines 12 (1954): 214–217.
Güven, Dilek. “Riots against the Non-Muslims of Turkey: 6/7 September 1955 in the Context of Demographic Engineering.” European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey 12 (2011). Accessed November 22, 2019. https://journals.openedition.org/ejts/4538.
Iorga, Nicolae. Byzance après Byzance: Continuation de l’histoire de la vie byzantine. Bucarest: Institut d’études byzantines, 1935.
Janin, Raymond. “Le Xe congrès international d’études byzantines (Istanbul, 15-21 septembre 1955).” Revue des études byzantines 13 (1955): 281–284.
Jeffreys, Elizabeth, John Haldon, and Robin Cormack, eds. The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Oxford: Oxford University Press, 2008.
Jenkins, Romilly J.H. “Tenth International Congress of Byzantine Studies.” Archaeology 9, no. 1 (March 1956): 60–62.
Kioussopoulou, Tonia. “La délégation grecque au IIe Congrès international des études byzantines (Belgrade, 1927).” Héritages de Byzance en Europe du Sud-Est à l’époque moderne et contemporaine, edited by Olivier Delouis, Anne Couderc, and Petre Guran, 403-411. Athens: École française d’Athènes, 2013.
Kılıç Yıldız, Şule. “A Review of Byzantine Studies and Architectural History in Turkey Today.” Middle Eastern Technical University Journal of the Faculty of Architecture 28, no. 2 (2011): 63–80.
Klein, H. A., R. G. Ousterhout, and B. Pitarakis, eds. Kariye. From Theodore Metochites to Thomas Whittemore: One Monument, Two Monumental Personalities. Istanbul: Pera Museum, 2010.
Koçu, Reşat Ekrem. Bizans Tarihi (Şarki Roma İmparatorluğu) 395–1453. Istanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi, 1934.
Koleksiyon Adası. Accessed November 19, 2019. http://koleksiyonodasi.com/15-eylul-1955-x-milletlerarasibizans- tetkikleri-kongresi/.
Köprülü, Mehmet Fuad. “Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri Hakkında Bazı Mülahazalar.” Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası 1 (1931): 165–313.
Kurat, Akdes Nimet. Die türkische Prosopographie bei Laonikos Chalkokondyles. Hamburg: Neimann & Moschinski, 1933.
Kurt, Selvihan Kurt. “Aziz Ogan ve Yabancı Bizantologların Yazışmaları Işığında İstanbul’da Bizans Mirası Tartışmaları.” Toplumsal Tarih 308 (2019): 62–69.
Marinescu, Constantin, ed. Compte-rendu du premier Congrès international des études byzantines, Bucarest 1924. Nendeln: Kraus Reprint, 1978 [1925].
Maufroy, Sandrine. “Les premiers congrès internationaux des études byzantines: entre nationalisme scientifique et construction internationale d’une discipline.” Revue germanique internationale 12 (2010): 229-240.
Megaw, A.H. “Ninth International Congress of Byzantine Studies.” Archaeology 6, no. 3 (September 1953): 181–183.
Necipoğlu, Nevra. “Türkiye’de Bizans Tarihçiliğinin Dünü, Bugünü ve Sorunları.” Toplumsal Tarih 112 (2003): 72–77.
Nystazopoulou-Pélékidou, Marie. “L’histoire des congrès internationaux des études byzantines – Première partie.” Byzantina Symmeikta 18 (2008): 11–33.
Orlandos, Anastasios C., ed. IIIe Congrès international des Études byzantines. Compte rendu, Athens 1930. Nendeln: Kraus Reprint, 1978 [1932].
Ramazanoğlu, Muzaffer. “Neue Forschungen zur Architektur-Geschichte der Irenen-Kirsche und des Komplexes der Sophien-Kirche.” Atti dello VIII Congresso Internazionale di Studi Bizantini: Palermo, 3–10 Aprile 1951, v. 2, 232-235. Roma: Associazione nazionale per gli studi bizantini, 1953.
Redford, Scott, and Nina Ergin. Perceptions of the Past in the Turkish Republic: Classical Periods. Leuven: Peeters, 2010.
Tagmat, Çağla. “Fetih Derneği ve İstanbul’un Fethi’nin 500. Yılı.” Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 3, no. 4 (December 2014): 46-60.
Talbot Rice, Tamara, and Elizabeth Talbot Rice. Tamara: Memoirs of St. Petersburg, Oxford and Byzantium. London: Murray, 1996.
Tamer, Cahide. İstanbul Bizans Anıtları ve Onarımları. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 2003.
Tanyeri-Erdemir, Tuğba. “Archaeology as a Source of National Pride in the Early Years of the Turkish Republic.” Journal of Field Archaeology 31, no. 4 (2006): 381-393.
Vasiliev, Alexander A. Bizans İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1. Translated by Arif Müfid Mansel. Ankara: Maarif Vekaleti, 1943.
Vogt, Albert. “IIIe congrès international des études byzantines. Athènes 12–18 octobre 1930.” Revue des questions historiques 51 (1931): 231–237.