“TENSÎKÂT-I ADLİYYE: MAHKEME-İ TEMYÎZ” ADLI MAKALE BAĞLAMINDA MEHMED ÂRİF’İN TEMYİZ MAHKEMESİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Osmanlı Devleti’nde Tanzimat dönemi, hukuk alanında yeniliklerin yapıldığı bir dönem olmuştur. Bu dönemde yabancı ülkelerden iktibas edilen kanunların yanında, Ticaret Mahkemeleri gibi bazı özel mahkemeler de kurulmaya başlanmıştır. Klâsik dönem Osmanlı yargı teşkilâtında şer’iyye mahkemeleri ön plânda iken; Tanzimat döneminde mahkemeler, görevlerine göre farklılaşmaya başlamıştır. Meşrutiyet dönemi ise, adliye alanında çeşitli ıslahatların yapıldığı bir dönem olmuştur. Çalışmamızda hukukçu kimliğine sahip Gümülcine mebûsu Mehmed Ârif’in, Temyiz Mahkemesi ile ilgili görüşlerinin yer aldığı, İlm-i Hukûk ve Mukâyese-i Kavânîn Mecmuası’nda 13 Ekim 1909 tarihinde yayınlanan “Tensîkât-ı Adliyye: Mahkeme-i Temyîz” başlıklı makalesi inceleme konusu yapılmıştır. Çalışmanın amacı, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış bulunan makaleyi Latin harfleri ile ifade ederek günümüz Türkçesi’ne kazandırmak ve dönemin hukukî sorunlarını ortaya koymaktır. Nitekim makalede, dönemin temyiz yargılaması alanındaki sorunlara değinildiği görülmektedir. Bunun yanında çalışmada, Temyiz Mahkemesi’nin ortaya çıkış süreci ve söz konusu makale yazarı hakkında kısaca bilgi verilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Temyiz Mahkemesi, Tanzimat Dönemi Osmanlı Yargılama Hukuku, Adliye Islahatları, Mehmed Ârif, İlm-i Hukûk ve Mukâyese-i Kavânin Mecmuası

EVALUATİON OF MEHMED ÂRİF'S OPİNİONS ON THE COURT OF APPEAL İN THE CONTEXT OF ARTİCLE NAMED "TENSÎKÂT-I ADLİYYE: MAHKEME-İ TEMYÎZ"

The Tanzimat period in the Ottoman Empire was a period of innovations in the courts. In this period, besides the laws quoted by foreign countries, some special courts such as the Commercial Courts started to be established. In the classical Ottoman jurisdiction, while the sharia courts were in the foreground, during the Tanzimat period, the courts began to differentiate according to their duties. The Constitutional period was a period when various reforms were made in the court area. In our work, the article "Tensîkât-ı Adliyye: Mahkeme-i Temyîz" published on 13 October 1909 in Ilm-i Hukûk and Mukâyese-i Kavânîn Journal, where the opinions about the Court of Appeal of Gümülcine deputy Mehmed Ârif who has a jurist identification in, has been studied. The aim of the study is to express the article written in Ottoman Turkish with the Latin letters and to gain it to the contemporary Turkish and to reveal the legal problems of the period. As a matter of fact, it seems that in the article was refered to the problems of the period in the field of appeal. In addition to this, brief information is given about the process of appearance of the Court of Appeal and the related article writer.

Keywords:

The Ottoman Appeal Court, Ottoman Jurisdiction in Tanzimat Period, Courthouse Reforms, Mehmed Ârif, İlm-i Hukûk and Mukâyese-i Kavânin Journal,

PDF

___

Aydın, Mehmet Âkif (2013) Türk Hukuk Tarihi, Tıpkı 11. Baskı, İstanbul, Beta.
Bekri, M. Nedim (2014) ‘Gerekçeli Karar Hakkı’, Ankara Barosu Dergisi, S: 3, s. 205-228.
Bozkurt, Gülnihâl (1996) Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyetine Resepsiyon Süreci (1839-1939), Ankara, Türk Tarih Kurumu.
Cin, Halil/Akgündüz, Ahmed (2011) Türk Hukuk Tarihi, İstanbul, Osmanlı Araştırmaları Vakfı. Cin, Halil/Akyılmaz, Gül (2015) Türk Hukuk Tarihi, Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Konya, Sayram.
Demirel, Fatmagül (2005) ‘Kütüphane Rafında Okuyucusunu Bekleyen Bir Yayın: İlm-i Hukuk ve Mukayese-i Kavanin Mecmuası’, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C: 3, S: 5, s. 755-765.
Durmuş, İsmail (2011) TDV İslâm Ansiklopedisi, ‘Tensîk’ maddesi, C: 40, s. 465-467, , s.e.t. 24.04.2018.
Düstur, İkinci Tertip, C: 1.
Ekinci, Ekrem Buğra (2004) Tanzimat ve Sonrası Osmanlı Mahkemeleri, İstanbul, Arı-Sanat.
Ekinci, Ekrem Buğra (2014) Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, İstanbul, Arı Sanat.
Ekinci, Ekrem, Buğra (2001) ‘Tanzimat Devri Osmanlı Mahkemeleri’, Ankara Barosu Dergisi, s. 59-72.
Fendoğlu, Hasan Tahsin (2000) Türk Hukuk Tarihi, İstanbul, Filiz Kitabevi.
Güneş, İhsan (Hazırlayan) (1997) Türk Parlamento Tarihi, Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyet, C: 2, Ankara, TBMM Vakfı Yayınları.
Manav, Nursel (2017) ‘II. Meşrutiyet’te Abdülhamid Kadrolarının Tasfiyesi ve Tekaüd Sandıkları’, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: 2, S: 1, s. 240-260.
Mehmed Ârif (1325) ‘Tensîkât-ı Adliyye: Mahkeme-i Temyîz’, İlm-i Hukûk ve Mukâyese-i Kavânîn Mecmuası, Birinci Sene İkinci Cild, Numero: 1-7, s. 28-32.
Sami, Şemseddin Kâmûs-ı Türkî (Latin Harfleriyle): Gündoğdu, Raşit/Adıgüzel, Niyazi/Önal, Ebul Faruk (Hazırlayanlar) (2014), 4. Baskı, İstanbul, İdeal Kültür Yayıncılık.
Tural, Erkan (2006) ‘II. Meşrutiyet Döneminde Devletin Restorasyonu Bağlamında 1909 Teşkilat ve Tensikat Kanunu’, (Doktora), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
Üçok, Coşkun/Mumcu, Ahmet/Bozkurt, Gülnihal (2015) Türk Hukuk Tarihi, Tamamen Yenilenmiş 17. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.