Yalan ve Tiyatro

İnsanoğlu sözlü iletişime geçtiği zamanlardan bu yana yalan söyler. Kişinin kendini korumak uğruna, niyetini birbaşkasından gizleyerek söylediği yalanlar, gerçekleri akla uydurmanın yolu kabul edilir. Gerçeklik ve yaşananlar arasındatam bir uyum olmadığında yalan ortaya çıkar. Felsefede yalan, doğrudan tartışılmayıp hakikatin görünür hale gelmesinisağlayan diyalektik bir ilişkiyle ele alınır. Yaratıcı bir işleve sahip olan yalan, bir dil oyunu olarak görülür ve hakikatancak yalan’la görünür hale gelir. Burada öncelikle, felsefeden yola çıkarak yalanın hakikatle olan bağı tartışılmakta vebu bağlamda tiyatro sanatının kurmacaya dayalı doğası yeniden ele alınmaktadır. Çünkü tiyatro sanatı mimesisin doğasıgereği bir kurgulama eylemidir -ki bu eylemin özü, seyirciyi bir yalana inandırmaya dayanır. Gerçeğin ‘-mış gibi’ yapılaraktaklit edilmesiyle başlayan sahneleme, seyircinin kandırılması değil, aksine bilinçli bir şekilde seyircinin yalana ortakoluşuyla paylaşılan bir estetiktir. Dolayısıyla bu çalışmanın asıl amacı, gerçekliğin içinde yalandan olanı tercih eden‘seyreden insan’ın -‘homo videns’in gerekçelerini sorgulamaktır.Anahtar Sözcükler: Yalan, Hakikat, Felsefe, Tiyatro, Mimesis.

Anahtar Kelimeler:

-

Human beings have been telling lies since the time they achieved verbal communication. Lies which are told to protect one’s self by hiding his/her intentions from others are accepted as a way of adapting the facts to mind. They reveal when there is no complete harmony between the reality and happened. In philosophy, lie is dealt with dialectical relationship which helps the truth be appeared instead of being discussed directly. The lie that has a creative function is a language game and the truth can become visible by lie. First, based on the philosophy, the relationship between lie and truth is being discussed and the nature of theatre based on fiction is being talked. Because theatre is on editing action because of the nature of mimes and the essence of this action is based on a lie to convince the audience. Beginning with the act of mimicking the reality with “as if” the act of staging is an aesthetic shared not by lying to the audience but by their conscious preference of believing that lie. Therefore, the main purpose of this study is to question the reasons for the ‘spectator’ - ‘homo videns’ who prefer to lie in the reality

Keywords:

Lie, Truth, Philosophy, Theatre Mimesis,

PDF

___

Bataille, Georges (2004). Edebiyat ve Kötülük, çev: Ayşegül Sönmezay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bayladı, Derman (2007). Tanrıların Öyküsü, İstanbul: Say Yayınları.
Caudwell, Christopher (1988). Yanılsama ve Gerçeklik, çev: Mehmet H.Doğan, İstanbul: Payel Yayınları.
Eagleton, Terry (2013). Hayatın Anlamı, çev: Kutlu Tunca, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Ekman, Paul (2013). Yalan Söylediğimi Nasıl Anladın? , çev: Erdem İlgi Akter, İstanbul: Okuyanus Yayınları.
Farago, France (2006). Sanat, çev: Özcan Doğan, Ankara: DoğuBatı Yayınları.
Forrester, John (1999). Hakikat Oyunları, çev: Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, Michel (2005). Doğruyu Söylemek, çev: Kerem Eksen, İstanbul; Ayrıntı Yayınları.
Heidegger, Martin (2007). Sanat Eserinin Kökeni, çev: Fatih Tepebaşlı, Ankara: De Ki Yayınları.
(2008). Varlık ve Zaman, çev: Kaan H.Ökten, İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
Huizinga, Johan (1995). Homo Ludens, çev: M.Ali Kılıçbay, İstanbul; Ayrıntı Yayınları.
Mayer, Claudia (2008). Yalana Övgü, çev: Nihal Ünver, Ankara: Phoenix Yayınları.
Moliere (1965). Amphitryon, çev: Ali Teoman, İstanbul: MEB Yayınları.
Nietzsche, Friedrich (2000). Ecce Homo, çev: Can Alkor, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Oral, Osman (2004). “Kur’an ve Hadisler Işığında Yalan ve Zararları”, Yeni Ümit Dergisi (66), 121-138, İstanbul: Işık Yayınları.
Pascal, Blaise (2009). Düşünceler, çev: İ.Zeki Eyüboğlu, İstanbul: Say Yayınları.
Plautus (1974). Amphitryon, çev: Nurullah Ataç, İstanbul: Hürriyet Yayınları.
Randall, William L. (1999). Bizi Biz Yapan Hikayeler, çev: Şen Süer Kaya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sartori, Giovanni (2006). Görmenin İktidarı, çev: Gül Batuş, Bahar Ulukan, İstanbul: KaraKutu Yayınları.
Seager, Dr. Paul – Mann, Dr. Sandi (2010). Yalan, çev: M. Onur Doğan, İstanbul: Sel Yayınları.
Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tepe, Harun (2003). Platon’dan Habermas’a Felsefede Doğruluk ya da Hakikat, Ankara: İmge Kitabevi.
Turgut, İhsan (1991). Sanat Felsefesi, İzmir: Bilgehan Matbaası.
Williams, Bernard (2006). Hakikat ve Hakikatlilik, çev: Ertürk Demirel, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.