Türkiye’de Döviz Kurundaki Değişimlerin İthal Girdi Maliyeti Üzerinden Üretici Fiyatlara Etkisi

Uluslararası sermaye hareketlerinin hızla artırması ile birlikte döviz kurları gelişmekte olan ülkelerde fiyat seviyesini etkileyen önemli bir faktör haline gelmiştir. Öyle ki, bu süreçte döviz kurundaki dalgalanmalar ithal edilen girdi maliyetleri üzerinde oluşturduğu etkiler yolu ile yurt içi fiyat seviyesinde ciddi istikrarsızlıklara yol açmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde üretim sürecinde kullanılan sermaye ve ara mallarının büyük bir kısmı yurt dışından ithal edilmektedir. Böylece kur değişimleri hızla yurt içindeki üretim malları fiyatlarına yansıyarak fiyat istikrarını hedefleyen merkez bankası politikalarının etkinliğini azaltmaktadır. Literatürde kur geçişkenliği sürecine ilişkin yapılan bu tespitler araştırmamız kapsamında Türkiye ekonomisi örneğinden hareketle analiz edilmiştir. Bu çerçevede kur değişimlerinin üretim malı fiyatları üzerinde yarattığı etkiler aylık veriler kullanılarak 2006 ile 2017 yılları arasındaki dönem için incelenmiştir. Ampirik yöntem olarak Etki-Tepki Fonksiyonu (Impulse Response Function) ve Varyans Ayrıştırması (Variance Decomposition) tekniklerini içeren VAR (Vector Autoregression) modeli kullanılmıştır. Sonuçlar, kur değişimlerinin ithal girdi maliyetleri üzerinden üretim malları fiyatlarını etkilediğini göstermiştir. Bu durum Türkiye’de uygulanmakta olan Enflasyon Hedeflemeli Para Politikasının başarısını olumsuz yönde etkileyecek çok önemli riskler yaratmaktadır. Bunun için Türkiye’de para politikası uygulamaları belirlenirken döviz kurundaki değişimleri kontrol edebilecek şekilde tasarlanmasına büyük bir ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler:

Döviz Kuru, Fiyatlar Genel Seviyesi, , VAR Modeli, Türkiye

Effect of Changes in Exchange Rate on Producer Prices through Imported Input Cost

PDF

___

An, L. 2006. “Exchange Rate Pass-Through: Evidence Based on Vector Autoregression with Sign Restrictions”. University Library of Munich, Germany, MPRA Paper, No: 527.
Barhoumi, K. 2006. “Differences in Long-Run Exchange Rate Pass-Through into Import Prices in Developing Countries: An Empirical Investigation”. Economic Modelling, 23(6), 926-951.
Bailliu, J., & Fujii, E. 2004. “Exchange Rate Pass-Through and the Inflation Environment in Industrialized Countries: An Empirical Investigation”. Bank of Canada Banque du Canada Working Paper, No: 2004-21.
Beirme, J., & Bijsterbosch, M. 2011. “Exchange Rate Pass-Through in Central and Eastern European EU Member States”. Journal of Policy Modelling, 33(2), 241-254.
Campa J. M. & Goldberg L. S. 2002. “Exchange Rate Pass-Through into Import Prices: A Macro or Micro Phenomenon?” NBER Working Paper, No: 8934.
Dedeoglu, D & Kaya, H. 2014. “The Evolution of Exchange Rate Pass-Through in Turkey: Does Inflation Targeting Matters? Afro Eurasian Studies Journal, 3(1), 26-33.
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. 1981. “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”. Econometrica, 49, 1057-1072.
Duasa, J. 2009. “Exchange Rate Shock on Malaysian Prices of Import and Export: An Empirical Analysis”. Journal of Economic Cooperation and Development. 30(3), 99-114.
Ergin, A. 2015. “Döviz Kuru ve Enflasyon Arasındaki Geçiş Etkisi: Türkiye Örneği”. Niğde Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 8(3), 13-29. Işık, N. Acar, D. & Işık, H. 2004. “Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Bir Eşbütünleşme Analizi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 325-340.
Jimborean, R. 2013. “The Exchange Rate Pass-Through in the New EU Member States”. Economic Systems, 37, 302-329. Karahan, Ö. 2017. “Exchange Rate Pass-Through in Turkey before and After the Adoption of Inflation Targeting Regime”. Financial Assets and Investing, 8(2), 37-48.
Kiliç R. 2016. “Regime-dependent Exchange-Rate Pass-Through to Import Prices”. International Review of Economics and Finance, 41, 295-308.
Liu, Y. & Liu, J. (2014). “Asymmetric Effects of Exchange Rate Pass-Through: An Empirical Analysis among China, the United States and Japan”. Computer Modelling & New Technologies, 18(7), 204-211.
Özçiçek, Ö. 2007. “Türkiye’de Ekonomik Krizler Ve Döviz Kuru Enflasyon İlişkisi”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 71 – 80.
Peker, O. & Görmüş, Ş. 2008. “Türkiye’de Döviz Kurunun Enflasyonist Etkileri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 187-202.
Phillips, P. C., & Perron, P. 1988. “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”. Biometrika, 75, 335–346.
Shaikh, F.A., & Hussain, S.M. 2015. “Exchange Rate Pass-Through to Domestic Prices: Evidence from Pakistan”. Journal of Management Research, 2(1), 22-35.
Sims, C.A. 1980. “Macroeconomics and Reality”. Econometrica, (48), 1- 48.