Kümelenme Potansiyelinin Belirlenmesi: TR32 Bölgesi İmalat Sektörlerinde Bir Uygulama

Bölgesel kalkınma, belli bir coğrafi alanın gelişmişlik düzeyini arttıracak sosyo-ekonomik faaliyetlerin tamamını kapsamaktadır. Günümüz koşullarında ülkelerin zaman zaman karşı karşıya kaldıkları ekonomik daralma ve darboğazlardan korunmasının en önemli yolunun katma değerli ürünlerin içsel kaynaklara dayalı olarak üretilebilmesi olduğu söylenebilir. Bu yaklaşımdan doğan kümelenme kavramı tüm dünyada kabul görmüş, Türkiye'de son dönem kalkınma stratejileri içinde kendine önemli ölçüde yer bulmuştur. Bölgesel kalkınmanın en güçlü araçlarından biri olan kümelenme, aralarında dikey ve yatay ilişki ve işbirliği ağları bulunan işletmeler ile Kamu Kurumları, Ticaret ve Sanayi Odaları, Sivil Toplum Kuruluşları gibi destek kuruluşları ve Üniversiteler, Ar-Ge Merkezleri gibi eğitim ve araştırma kurumlarının sektör ve coğrafi konum bazında yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Bölge ekonomisine katkıda bulunması yanında sektörel gelişme ve işletme performansı açısından çok yönlü faydalar sağlayan kümelenme pek çok kaynaktan teşvik edilmektedir. Bu kapsamda dünyada ve ülkemizde yürütülmüş ve yürütülmekte olan birçok proje bulunmaktadır. Kümelenmenin geliştirilmesi için yürütülecek faaliyetlerin amacına ulaşabilmesi için öncelikle bölgedeki kümelenme potansiyeli yüksek sektörlerin doğru seçilmiş olması gerekir. Aydın, Denizli ve Muğla illerini kapsayan TR32 bölgesinde kümelenme faaliyetleri için uygun olabilecek sektörlerin belirlenmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. İmalat sektörlerini esas alan çalışmada istihdam verileri kullanılarak uygulanan analizlerle öncelikle sektörel yoğunlaşmalar saptanmış, sonrasında sektörlerin rekabet gücü irdelenmiştir. Sektörel yoğunlaşmaların saptanmasında Location Quotient (Bölgesel Yoğunlaşma), rekabet gücü yüksek sektörlerin belirlenmesinde ise Shift Share (Değişim Payı) analizlerinden faydalanılmıştır. Belli bir dönem içinde bölgedeki sektörel yoğunlaşmalarda meydana gelen değişimin büyüklüğü ve yönü dikkate alınarak yapılan değerlendirme ile sektörlerin doğru konumlandırılabilmesi mümkün olmaktadır. Araştırma bulguları doğrultusunda TR32 bölgesi illerinde kümelenme faaliyetleri için uygun bulunan sektörler önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bölgesel Kalkınma, Kümelenme, TR32 Bölgesi, Location Quotient, Shift Share

Determination of Clustering Potential: An Application in Manufacturing Sector of TR32 Region

Regional development covers all socio-economic activities that will increase the level of development of a certain geographical area. In today's conditions, the most important way of protecting countries from the economic contraction and bottlenecks they face from time to time is to produce value-added products based on internal resources. The clustering concept arising from this approach is recognized throughout the world and has been involved significantly in the last term development strategy in Turkey. Clustering, that is one of the most powerful tools of regional development, can be defined as the sectoral and geographical concentration of enterprises and institutions (Public Institutions, Chambers of Commerce and Industry, Non-Governmental Organizations and educational and research institutions such as Universities and R&D Centers) which have vertical, horizontal relations and cooperation networks. In addition to contributing to the regional economy, the clustering, which provides multifarious benefits in terms of sectoral development and business performance, is encouraged from many sources. Within this scope, there are many projects carried out in the world and in our country. In order to achieve the purpose of the activities for the development of the cluster, the sectors with high clustering potential in the region must be selected correctly. The main objective of this study is to identify the sectors that may be suitable for clustering activities in the TR32 region covering Aydın, Denizli and Muğla. In this study, which is based on manufacturing sectors, sectoral concentrations were determined firstly with the analyzes applied using employment data and then the competitiveness of the sectors was examined. Location Quotient was used to determine sectoral concentrations and Shift Share analyzes were used to identify highly competitive sectors. It is possible to determine the sectors correctly by taking into consideration the magnitude and direction of the change in the sectoral concentrations in the region within a certain period. In the light of the findings of the research, sectors which are suitable for clustering activities in TR32 region provinces have been proposed.

Keywords:

Regional Development, Clustering, TR32 Region, Location Quotient, Shift Share.,

PDF

___

Akar, D. (2018). Güney Ege İmalat Sektöründe Kümelenme Analizi. Güney Ege, 5(18), 4-7.
Arslan, K. (2005). "Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları". İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 275-294.
Aydemir , B., ve Soydaş, M. (2014). Denizli İli Turizm Kümelenme Potansiyeli. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 1(2), 13-26.
Bayraktutan, Y., Tüylüoğlu, Y.ve Özbilgin, M. (2012)." Lojistik Sektöründe Yoğunlaşma Analizi ve Lojistik Gelişmişlik Endeksi: Kocaeli Örneği". Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 61-71.
Bodrum Yat Kümesi. (2018), http://bodrumyatkumesi.org (02.02.2018).
BODTO. (2012). "Bodrum Yat İmalatı İş Kümesi Rotasını Çiziyor Bodrum Yat İmalat Sektörü Envanter Raporu". Muğla: Bodrum Ticaret Odası.
Brox, J.ve Carvalho, E. (2008). "A Demographically Augmented Shift-Share Employment Analysis: An Application to Canadian Employment Patterns", The Journal of Regional Analysis and Policy, 38(2), 56-66.
Çakmak , G. (2012). The Interplay Of The Global And The Local: The Socıo-Economıc Development Of The Towel And Bathrobe Cluster Of Denizli. Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Modern Türk Tarihi Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Demir, S.ve Dilek, A. (2016). "İzmir Endüstriyel Havalandırma İklimlendirme Soğutma (Ehis) Kümesinin Normatif Açıdan Analizi". Journal of Current Researches on Business and Economics, 6(1), 79-92.
DenizliTekstil.org. (2018), https://www.denizlitekstil.org/ (02.02.2018).
EDAM. (2016). "Türkiye İçin Bir Rekabet Endeksi", İstanbul: Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi .
Eraydın, A., ve Fingleton, B. (2006). Network Relations and Local Economic Development: Some Causes of Differentiated Network Structures and İntensities Among Turkish İndustrial Firms. Environment and Planning A, 38, 1171-1186.
Erenler , G., Alüftekin , N., Yüksel , Ö., Taş, A., ve Bayraktar, F. (2011). Denizli Tekstil Hazırgiyim Sektörü Bölgesel Yoğunlaşma (Kümelenme) Göstergeleri. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23(2), 2-27.
Erkut, F. (2011). Kümelenme ve Aydın İlindeki Kümelenme Potansiyeli Olan Alanlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.
Erol, D.ve Yıldırım, K. (2013). "Türkiye’de Kümelenme Yaşam Döngüsü: OSTİM Medikal Sanayi Kümelenmesi Örneği". Verimlilik Dergisi, 2013(2), 39-62.
Gardiner, B., Martin, R., Sunley, P.ve Tyler, P. (2013). "Spatially unbalanced growth in the British economy". Journal of Economic Geography, 13, 889–928.
GEKA. (2011). "TR32 Düzey II Bölgesi’nde Kümelenme Yaklaşımı". Denizli: Güney Ege Kalkınma Ajansı.
GEKA. (2018). TR 32 Bölgesi (Aydın-Denizli-Muğla) Sosyo-Ekonomik Göstergeleri. Denizli: T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı.
Gülcan, Y., Akgüngör, S., ve Kuştepeli, Y. (2011). Knowledge Generation and Innovativeness in Turkish Textile Industry: Comparison of Istanbul and Denizli. European Planning Studies, 19(7), 1229-1243.
İAOSB. (2017). "Kümelenme Nedir?" http://www.iaosb.org.tr: http://www.iaosb.org.tr/icerik/kumelenme/kumelenme-nedir (30.11.2017)
Isserman, A. (1977). "The Location Quotient Approach the Estimating Regional Economic Impacts". Journal of the American Institute of Planners, 43(1), 33-41.
İyem, C., Öztürk, D., ve Yıldız, F. (2018). Clustering and Clustering Potential in TR 32 Regions Province. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 8(3), 336–345.
Jones, P. S. (2012). "Job Creation and Regional Change Under New Labour: A Shift-Share Analysis. Environment and Planning", 44, 1348-1362.
Karataş, N. (2006). "Firma Kümeleșme Eğilimleri Üzerine Ampirik Bir Araștırma": İzmir
Ketels, C., Lindqvist, G.ve Sölvell, Ö. (2006). "Cluster Initiatives in Developing and Transition Economies". Stockholm: Center for Strategy and Competitiveness.
Kiser, D. (1992). "A Location Quotient and Shift Share Analysis of Regional Economies in Texas" . Southwest Texas State Unıversity The Department of Political Science Masters of Public Administration. Texas: Southwest Texas State Unıversity.
KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi (2017), http://www.smenetworking.gov.tr. (2017, 12 6).
Kök, R., Duygulu, E.ve Şimşek, N. (2010). "Turkıye'de Organize Sanayi Bölgelerinin Performans Değerlendirmesi ve Strateji Geliştirme (Alt Bölgeler Arası Karşılaştırma)". İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Kumral, N. (2004)." Endüstriyel Yerelleşme: Türkiye NUTS 1 Bölgeleri Örneği". İktisat İşletme ve Finans, 19(215), 66-75.
Kuştepeli, Y., ve Gülcan, Y. (2010). Türk Tekstil Kümelerindeki Bilgi Tabanı Farklılıklarının Ölçümü ve Yenilikçilik. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 57-76.
Öz, Ö. (2003). Changing Patterns Of Competitive Advantage: The Towel/Bathrobe Cluster in Denizli (Turkey). Clusters, Industrial Districts and Firms: The Challenge of Globalisation Conference (12-13 Eylül 2003-Modena-İtaly). Modena.
Öz, Ö. (2004). Clusters and Competitive Advantage: The Turkish Experience . New York: Palgrave Macmillan.
Özpençe,, A. İ. (2013). Kümelenmenin Pozitif Dışsallıklara Etkisi: Denizli Örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Doktora Tezi. Denizli.
Morrissey, K. (2014). "Producing regional production multipliers for Irish marine sector policy: A location quotient approach". Ocean & Coastal Management(91), 58-64.
MÜSİAD Denizli Şubesi. (2015). "Denizli Ev Tekstil Sektörü Analiz Raporu". Denizli: MÜSİAD Denizli Şubesi.
Porter, M. (2003). "The Economic Performance of Regions". Regional Studies, 37(6-7), 549–578.
Porter, M. (2011). "Rekabet Üzerine". (K. Tanrıyar, Çev.) İstanbul: Türkiye İhracatçılar Meclisi.
Roberts, B.ve Enright, M. (2004). "İndustry Cluster in Australia: Recent Trends and Prospect", European Planning Studies, 12(1), 99-121.
Sambidi, P. (2008). "Regional Industry Cluster Analysis for the Gulf Coast Economic Development District". Houston: Gulf Coast Economic Development District Houston-Galveston Area Council.
SGK. (2017, 08 15)." SGK İstatistik Yıllıkları". T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari adresinden alındı
Sölvell, Ö. (2009). "Clusters: Balancing Evolutionary and Constructive Forces". Stockholm: Ivory Tower Publisher.
Şenkayas, H., Çamlıca, Z.ve Akar, G. (2016). "TR32 Bölgesinde Endüstri 4.0 İçin Uygun Olabilecek Sektörlerin Araştırılması". Uluslararası Katılımlı 16. Üretim Araştırmaları Sempozyumu (12-14 Ekim 2016) Bildiri Kitabı (s. 1017-1022). İstanbul : İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Mühendisliği Bölümü.
T.C.E.B. (2012). "Kümeler İçin Ortak Rekabet Alanları Stratejisi Raporu-KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi". Ankara: T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü. 12 18, 2017 tarihinde http://www.smenetworking.gov.tr/userfiles/pdf/KOBI-İşbirliğiveKümelenmeProjesi-OrtakRekabetAlanları%20Strateji%20Raporu.pdf adresinden alındı
T.C.K.B. (2013). "İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011)". Ankara: Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü.
TÜİK (2018). "Bölgesel İstatistikler". Türkiye İstatistik Kururmu: https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/tabloOlustur.do (01.03.2018)
URAK (2016). "İllerarası Rekabetçilik Endeksi". İstanbul: Uluslararası Rekabet Arastırmaları Kurumu Derneği.