Yeni liberalizmin hegemonya uğrağı olarak enformasyon toplumu söylemi ve gelişmekte olan ülkeler: Türkiye ve bilgi toplumu siyasası
Bu makale, yeni liberalizmin hegemonya uğrağı olarak gelişmekte olan ülkeler için enformasyon toplumu siyasasını ele almaktadır. 1990’lı yılların başından itibaren, küresel medya yönetiminde “serbest ticaret” üzerine yapılan vurgu, liberal demokrasilerde medya düzenlemelerini önemli ölçüde dönüştürmüştür. O kadar ki; küresel enformasyon toplumu ve bu bağlamda küresel enformasyon alt yapısı kavramları, küreselleşme süreci ile enformasyon ve iletişim teknolojileri alanında yaşanan gelişmeleri birleştiren kavramlar olarak, uluslararası örgütlerin ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin hükümetlerinin politik gündemlerinde önem kazanmıştır. Bununla birlikte, gelişmekte olan ülkeler için enformasyon toplumu söyleminin, çok uluslu şirketler için yeni pazarlar oluşturmayı amaçlayan, enformasyon toplumu söylemi üzerinden enformasyon teknolojilerine pazar açmayı amaçlayan yeni emperyalizm biçimine dönüştürüldüğü iddia edilebilir. Böylesi bir durumda, tercihini dışa açılma – neo-liberal politikalar yoluyla büyümeye geçiş yönünde kullanan Türkiye gibi ülkelerde, devletin enformasyon ve iletişim teknolojileri alanına yaklaşımı değişmiş, bu alanda ulusal yenilik yaratma sistemleri ve ulusal yenilik yaratma kapasiteleri gibi teknoloji geliştirecek politikaların niteliği farklılaşmıştır. Enformasyon ve iletişim teknolojilerine ilişkin sözü edilen durum, bir dizi uluslararası örgüt tarafından paylaşılmakta ve hatta teşvik edilmektedir. Bu çalışmada, neo-liberal politikalar eşliğinde Türkiye’nin elinden alınan politika araçları, eleştirel ekonomi politik bir yaklaşım içerisinden Tuena Sonuç Raporu, Türk Telekom’un özelleştirilmesi,3G ihalesi ve 2006-2010 Yılları Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı örneğinde değerlendirilmektedir. Bu çalışma içerisinde, iletişimin eleştirel ekonomi politiği çerçevesi içerisinde, Türkiye’nin enformasyon ve iletişim politikalarındaki değişim süreci ele alınmakta ve neo- liberal politikalar çerçevesinde, iletişim alanının yeniden yapılandırılmasının Türkiye için yarattığı sorunlar üzerinde durulmaktadır.
This article is to deal with the policies of information society as a neo liberalism’s hegemonic haunt for developing countries. Since the early 1990’s, there is a growing emphasis on free trade in global media governance, which could rock the foundations of media regulation in western democracies. Even, the concept of global information society and in this regard global information infrastructure those are integrated the globalization and developments in information and communication technologies have taken center – stage position on the political agendas of several international institutions and developing states governments, like Turkey. Nonetheless, it argues that when the information society is perceived from the developing countries, it’s turns out to be a new imperialism project designed to create new markets for multinational corporations that own and operate information technologies the dynamics engine of information society. Under these circumstances, in some developing countries, such as Turkey, which have given preference to neo-liberal and export based development policies, nation – states approaches to information and communication policies have changed, like the “national innovation systems” and “national innovation capabilities”. These condition in the benefits of information and communication technologies is shared and fostered by international organizations. This study is deal with the process of transformation in information and communication technologies policy, and in this regard, tools of policy taken away from Turkey via neo liberal policies within critical economy politics. In this study, as a case of the privatization of Türk Telekom, Accommodations of 3 G’s, the Final Report of TUENA and finally the information society’s strategies and a action plan which called “2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı” emphasize the proposed policies and to question their impact of the implementation of these policies in the Turkey.
___
BAŞARAN, Funda (2004), "Enformasyon Toplumu Politikaları ve Gelişmekte Olan Ülkeler", İletişim Araştırmaları, Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 7-31.BELL, Daniel (1973), The Coming of Post-Industrial Society: A Venture of Social Forecasting, New York: Basic Books.
BOYD, Barrett, Oliver (2006), "Cyberspace, Globalization and Empire", Global Media and Communication, Vol. 2(1), 21-41.
CASTELLS, Manuel (2005), Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür: Ağ Toplumunun Yükselişi, çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
COOKE, Louis (2007), "Controlling the net: European Approaches to Content and Access Regulation", Journal of Information Science, 33(3), London, Thosand Oaks ve New Delhi: Sage Publication, 360-376.
DORI, S. Gili (2007), "Information Society as a Global Policy Agenda: What Does It Tells about the Age of Globalization", International Journal of Comperative Sociology, Vol. 48(4), 297-316.
DPT (2008. "2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı", http:www.dpt.gov.tr/bilgi_toplumu_stratejisi/btstratejis/Strateji_Belgesi.pdf, 13.12.2008.
FUSCH, Christian (2010), "New Imperialism: Information and Media Imperialism", Global Media and Communication, Vol. 6(1), 33-60.
GARNHAM, Nicholas (2001), "Information Society Theory as Ideology: A Critique", Studies in Communication Sciences, Vol. 1(1), 129-166.
HARCOURT, J. Alison (2003), "Europenazation as Convergence: The Regulation of Media Markets in the European Union", The Politics of Europenization içinde, der. Kevin Featherstone ve Claudio M. Radaelli, Oxford: Oxford University Press, 179-202.
http://www.internetworldstats.com. "Internet Usage in the European Union Candidate Countries". 14.04.2009.
http://www.internetworldstats.com/stats.htm. 02.08.2010.
http://vvww.internetworldstats.eom/stats.htm:Internet World Users by Language, 02.08.2010.
http://www.rega.basbakanlik.gov.tr/6002-Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun/l 3.07.2010, Sayı:27640.
http://www.tk.gov.tr/Tiirk Telekom'un Özelleştirme Süreci ve Sonrasındaki Gelişmeler ve Sektöre Etkileri, hazırlayanlar: M. Kasım Cantekinler, A. Deniz Çaycı, Özlem Daşdemir, Faruk Yayla, Ramazan Yılmaz.
KAZGAN, Gülten (2002), Tanzimattan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
LEUNG, Stephen K.C (2004), "Statistics to Measure the Knowledge Based Economy: The Case of Honkong China", 2004 Asia-Pasiftc Technical Meeting on Information and Communication Technology (ICT) Statistics, Wellington 30 Kasım-2Aralık 2004.http://unescap.org/stat/ict/ict2004/18.Statistic_to_measure_the_ Knowledge_Based_Economy/Hon-Kong.pdf.
LIVINGSTONE, Sonia, LUNT, Peter ve MILLER, Laura (2007).,"Citizens, Consumer and the Citizen-Consumer: Articulating the Citizen Interest in Media and Communications Regulation", Discourse & Communication, Vol. 1(1), 63-89.
LOR, Peter Johan ve BRITZ, Johannes Jacobus (2007), "Is a Knowledge Society Possible Without Freedom of Access to Information", Journal of Informatio Science, Vol. 33(4), 387-397.
MARTIN, Bill (2005), "Information Society Revisited: From Vision to Reality", Journal of Information Science, Vol. 31 ( 1 ), 4-12.
MARX, Karl (1984), The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte, London: Lawrence and Wishart Press.
MARX, Karl (2010), A Contribution to the Critique of Political Economy, http://www.marxist.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/index. htm, 28.6.2010.
MICHALIS, Maria (1999), "European Broadcasting and Telecoms: Towards a Convergent Regulatory Regime ?", European Journal of Communications, Vol. 14(2), 147-171.
ÖNDER, Can (2005), "Türk Telekom'un Özelleştirilmesi: İslami Sermaye Üzerine, İtalyan Sosu", http://www.sendika.org. 1-3.
PICARD, Victor (2007, "Neo Liberal Visions and Revisions in Global Communication Policy From NWCIO to WSIS", Journal of Communication Inquiry, Vol 3(2), 118- 139.
PUPPIS, Manuel (2008), "National Media Regulation in the Era of Free Trade: The Role of Global Media Governance", European Journal of Communication, Vol 23(4), 405-424.
RABOY, Marc (2004), "The World Summit On The Information Society And Its Legacy For Global Governance", Gazette: The International Journal For Communication Studies, Vol. 66(3-4), 225-232.
SCHNEIDER, Volker (1997), "Different Roads to the Information Society ? Comparing U.S and European Approaches from a Public Policy Perspective", The Social Shaping of Information Superhighways içinde, der. Herbert Kubicek, Robin Williams ve William H. Dutton. Frankfurt: Campus Verlag Press. 339-357.
SERVAES, Jan (2002), "The European Information Society: Much Ado About Nothing", Gazette: The International Journal for Communication Studies. Vol. 64(5), 433-447.
SHAIFUL, A. J. M ve BHUİYAN, Alam (2008), "Peripheral View: Conceptualizing the Information Society as a Postcolonial Subject", International Communication Gazette, Vol. 70(2), 99-116
SIMPSON, Seamus (2005), "Telekomünikasyonda Pazarın Serbestleşmesi ve Avrupa Birliği Düzenleme Çerçevesinin Doğuşu: Yapısal Değişim ile Ulusal ve Avrupa Düzeyleri Arasındaki Etkileşim", Avrupa Birliği ve Türkiye 'de İletişim Politikaları: Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik içinde, der. Mine Gencel Bek ve Deirdre Kevin, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 37-75.
STWART, M. Concetta, GIL-EUGİ, Gisela, TIAN, Yan, PILEGGI, Mairi Innes (2006), "Framing the Digital Divide: A Comprarison of US and EU Policy Approaches", New Media & Society, Vol. 6(5), 731-751.
ŞENES, Fikret (2004), "Sermaye Birikiminin Çelişkili Sürekliliği Türkiye'nin Küresel Kapitalizmle Bütünleşme Sürecine Eleştirel Bir Bakış", Neoliberalizmin Tahribatı: 2000 'li yıllarda Türkiye içinde, ed. Neşecan Balkan ve Sungur Savran, İstanbul: Metis Yayınları, 9-44.
TAŞDEMİR, Babacan (2009), "Bilgi Toplumu Söylemi: "Türkiye 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi" Metninin Eleştirel Değerlendirilmesi", Karaelmas 2009: Medya ve Kültür, der. Nurçay Türkoğlu, Sevilen Toprak Alayoğlu içinde, İstanbul: Urban Çeviri Hizmetleri Limited Şirketi Yayınları, 299-317.
TÖRENLİ, Nurcan (2005), "Türkiye'de Telefon Haberleşmesi Alanında Yaşanan Dönüşüm: Neo Liberal Politikalar Eşliğinde Ulus Devletin Elinden Alman Politika Araçları," Kültür ve İletişim, C. 8(1), 11-40.
TÖRENLİ, Nurcan (2005), "Türkiye'de Telefon Haberleşmesi Alanında Yaşanan Dönüşüm: Neo Liberal Politikalar Eşliğinde Ulus Devletin Elinden Alman Politika Araçları", Kültür ve İletişim, Vol. 8(1), Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 11-40.
TURLEA, Geomina, NEPELSKI, Daniel, PRATO, Guidetta, LINDMARK, Sven, PANIZZA, Andrea, PICCI, Lucio, DESRUELLE, Paul, BROSTER, David (2010), The 2010 Report on R&D in ICT in the European Union, Seville: European Commission Joint Research Center Institute for Prospective Technological Studies.
VENTURELLI, Shalini (1998), Liberalizing the European Media: Politics, Regulation and the Public Sphere, Oxford: Clarendon Press.
WALBY, Kevin (2007), "Mode of Production versus Mode of Information: Marx, Poster, and an Argument for Anti-Capitalist Praxis", Critical Sociology, Vol. 33(5-6), 887-912.
WAYNE, Mike (2003), Marxism and Media Studies: Key Concepts and Contemporary Trends, London, Sterling ve Virginia: Pluto Press.
WEBSTER, Frank (2002), "The Information Society Revisited", Handbook of New Media: Social Shaping and Consequences of ICTs, ed. Leah A. Lievrouw ve Sonia Livingstone içinde, London, Thousand Oaks ve New Delhi: Sage Publication, 22-34.
WINSECK, Dwayne (2002), "Wired Cities and Transnational Communications: New Forms of Governance for Telecommunications and the New Media", Handbook of New Media içerisinde, der. Leah A. Lievrouw ve Sonia Livingstone, London: Sage Publications, 393 410.
WITHEFORD, Dyer-Nick (2004), Siber Marx: Yüksek Teknoloji Çağında Sınıf Mücadelesi, çev. Ali Çakıroğlu, İstanbul: Aykırı Yayınları.
- ISSN: 1986-1303
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Yakın Doğu Üniversitesi