Bir Belağat Şaheseri Olarak Cahız’ın El-Beyan ve’t-Tebyin Adlı Eseri

el-Beyân ve’t-Tebyîn, Arap dil özellikleri üzerinde duran ve Araplarınşiir ve hitabetteki kabiliyetlerini ortaya koyan el-Câhız’ın bualandaki en önemli eseridir. Aynı zamanda el-Câhız’ın en çok bilinen,en çok nâm salan ve en çok basılan kitabıdır.Eser, bir edebiyat, belâgat, hitâbet ve şiir sergisidir. Lisanı veüslûbu bakımından mükemmel bir fesâhat ve belâgat numunesiolduğu kadar, mevzusu bakımından da Arap edebîyatının zenginbir antolojisi sayılır.el-Beyân ve’t-Tebyîn, edebiyat sahasının birbirinden farklı kültürlerdenolan en önemli isimlerini ve onların sanat anlayışlarınıihtiva eden geniş bir ilmin ürünü olarak kabul edilecek olursael-Câhız, –bu eserle- sadece öne çıkıp sivrilmekle kalmaz aynı zamanda,bize kitabında Arap Beyânına dair titiz bir şekilde mülahazave idrakle ortaya konmuş ilk araştırmaları da sunar. Belâğîölçü ve kriterleri içinde bulunduran bu eser, aynı zamanda barizbir şekilde “Beyân” ismini taşıyan ilk eserdir.

Anahtar Kelimeler:

El-Beyan, Cahız, Belagat

Al-Bayan wa al-Tabyinn is the most important work of Al-Jahiz,in which it demonstrates the ability of Arab poetry and oratory.At the same time, it is the most famous and most printed bookof Al-Jahiz.The work is a literature, eloquence, oratory, poetry exhibition. Interms of subject matter considered to be a rich anthology of Arabicliterature as well as a perfect fesâhat, beautiful and effectivespeech and rhetoric sample.Al-Bayan wa al-Tabyinn, if it is accepted as a product of the mostimportant names of different cultures from each field of literatureand a broad understanding of science containing their art,Al-Jahiz –with this work- excels. At the same time, it reveals thefirst research to rigorous consideration and perception on theArab Bayan. This work is the first work bearing the name “Bayan”which is containing from BELAG measurement and criteria.

Keywords:

Jahiz, Eloquence,

PDF

___

Bedevî Tabâne, el-Beyânu’l-‘Arabî, Mektebetu’l-Ancelo el-Mısrıyye, Mısır, 1968.
Dairatu Meârifi’l-Karni’l-‘Işrîn, “Câhız”, Dâr el-Marife li’t-Tab’ ve’n-Neşr, Beyrut,1933.
el-‘Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. ‘Abdullah b. Sehl, Kitâbu’s-Sınâ‘ateyn: el-Kitâbe ve’ş-Şi‘r, el-Âsitene, tsz.
el-Câhız, Ebû ‘Osmân ‘Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, (Thk. M. ‘Abdusselam Harûn), Matbaatu’l-Hancî, Mısır, 1975.
İbn Haldun, Mukaddime, Lecnetu Beyân’i-l ‘Arabî, 1968.
İbn Raşîk, Ebû ‘Ali el-Hasan el-Kayravânî el-Ezdî, el-‘Umde fî mehâsini’ş-Şi‘r ve âdâbih ve nakdih, I-II, (Thk. Muhammed Karakazan, Birinci Baskı, nşr. Dâru’l-Ma’rife) Beyrut, 1988.
Muhammed Kürd ‘Ali, Umerâu’l-Beyân, Lecnetu’t-telif ve’t-terceme ve’n-neşr, 1937.
Şeşen, Ramazan, el-Câhız ve Türklerin Faziletleri, İstanbul, 2002.
Şevkı Dayf, el-Belâğatu Tatavvurun ve Târihun, Daru’l-Me‘ârif, Kâhire, 1962.
Taha Hüseyin, Temhîd fi’l-Beyâni’l-’Arabî, Beyrut, 1983.
Yâkut el-Hamevî, Ebû ‘Abdillah, Mu’cemu’l-udebâ, (nşr. Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye), Beyrut, 1991