Mustafa UYSAL, Süleyman SOYLU

Ülkemiz Ana Ürün Koşulları İçin Geliştirilen Mısır Hat ve Melezlerinde Verim ve Verim Unsurları İçin Melez Gücünün ve Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma, 2016 ve 2017 yetiştirme sezonlarında Bursa ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak 10 ana hat, 2 test edici hat ve bu ebeveynlerin line x tester yöntemiyle oluşturulan 20 melez mısır kombinasyonu kullanılmıştır. Araştırmada yer alan her bir genotipin verim ve verim unsurları için melez gücünün ve kombinasyon kabiliyetleri incelenmiştir. Deneme “Tesadüf Blokları Deneme Desenine’’ göre 2 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede yer alan ebeveynler ve melezler üzerinde, çiçeklenme gün süresi, bitki boyu, koçan yüksekliği, bin dane ağırlığı, tane koçan oranı ve tane verimi özellikleri incelenmiş, ebeveynlerin GKK, melezlerin ise ÖKK ile Hs ve Hb değerleri belirlenmiştir. Kombinasyon yeteneği analizine göre en yüksek GKK değeri BZM-25 ana hattı ve FRMo 17 test edici hattından elde edilmiştir. BZM-28 x FRB 73, BZM-26 x FRB 73 ve BZM-30 x FRB 73 melezlerinde yüksek tane verimi elde edilmiştir. BZM-28 x FRB 73 melezinde %5.64 ile pozitif önemli ÖKK değeri elde edilmiştir. Hs değeri koçan yüksekliği karakterinde %-22.45 ile en düşük, tane verimi karakterinde %208.37 ile en yüksek değer tespit edilmiştir. Hb değerinde ise koçan yüksekliği karakterinde %-20.83 ile en düşük, tane verimi karakterinde %247.77 ile en yüksek değer tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Mısır, çoklu dizi, verim ve verim unsurları, heterosis, heterobeltiosis

Determination of Hybrid Strength and Combination Capabilities for Yield and Yield Components in Maize Lines and Hybrids Developed for Main Product Conditions of Turkey

This research was carried out in Bursa ecological conditions in 2016 and 2017 growing seasons. In this study, 10 main lines, 2 tester lines and 20 hybrid corn combinations which were formed by line x tester method were used as material. Hybrid power and combination capabilities were investigated for yield and yield components of each genotype in the study. The experiment was carried out in 2 replications according to Blok Randomized Blocks Experimental Design ’. GKK and Hb and Hb values of the parents were determined on the flowering day duration, plant height, ear height, thousand seed weight, seed ear ratio and seed yield characteristics. According to the combination ability analysis, the highest GKK value was obtained from the BZM-25 main line and FRMo 17 tester line. High grain yield was obtained in BZM-28 x FRB 73, BZM-26 x FRB 73 and BZM-30 x FRB 73 hybrids. BZM-28 x FRB 73 hybrid positive positive ACK value was obtained with 5.64%. Hs value was found to be lowest with -22.45% in stub height character and highest value was found with 208.37% in grain yield character. In Hb value, the lowest value was found with -20.83% and the highest value was found with 247.77%.

Keywords:

Maize, line x tester analysis, yield and yield component, heterosis, heterobeltiosis,

PDF

___

Altınbaş, M., Tosun, M. (1998). Melez mısır (Zea mays L.) ıslahında kombinasyon yeteneği kovaryanslarından yararlanma olanağı üzerine bir çalışma. Anadolu, J. Of Aarı 8 (2) 1998, 90-100 Mara.
Anonim, (2017a), Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş. Toprak–Bitki Analiz Laboratuvarı. Konya.
Anonim, (2017b), Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
Anonim, (2018). Mısır tarımsal değerleri ölçme denemeleri teknik talimatı, Tohum Tescil Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü. Ankara.
Balcı, A., Turgut, I., Duman, A. (2004). Mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonların belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Anadolu, J. Of Aarı 14 (2) 2004, 1-15, Mara.
Cengiz, R. (2006). Mısır hatları arasındaki 8x8 yarım diallel melez döllerinde verim ve verim unsurlarının kalıtımları üzerine araştırmalar. Trakya Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Edirne.
Chiang, M. S., Smith J. D. (1967). Diallel analysis of inheritance of quantitative characters in grain sorghum. 1. Heterosis and Breeding Depression. Can. J. Genet. Cyttol. 9: 44-51.
Fonseca, S., Patterson F. L. (1968). Hibrid vigor in a seven-parent diallel cross in common winter wheat (T. aestivum L.). Crop Sci. 8:85-88.
Griffing, B. (1956). Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing systems. Aust. J. Biol. Sci. 9: 463-493.
Hallauer, A. R., Miranda, J. B. (1988). Quantitative Genetics in Maize Breeding Second Edition. Iowa State Univ. Press, Ames, IA.
Hinze L. L., Lamkey, K. R. (2003). Absence of epistasis for grain yield in elite maize hybrids. Crop Sci. 43: 46-56.
Kara, Ş. M. (2001). Mısır kendilenmiş hatlarında verim ve verim öğelerinin değerlendirilmesi, I. Heterosis ve Kombinasyon Kabiliyetlerininin Line x Tester Analizi, Turk .Agric.For. 25:383-391.
Konak, C., Ünay, A., Serter, E., Başal, H. (1999). Estimation of combiningability effects, heterosis and heterobeltiosis by linex tester method in maize. Turk J.of Field Crops 4:1-9.
Kün, E. (1997). Tahıllar II (Sıcak İklim Tahılları) Ankara Üniv. Zir. Fak. Yayınları No:1360, Ders Kitabı No: 394, Ankara.
Moll, R. H., Salhuana, W. S., Robinson, H. F. (1962). Heterosis and genetic diversity in variety crosses of maize. Crop Sci. 2:197-198.
Ordas, A. (1991). Heterosis in crosses between American and Spanish populations of maize. Crop Sci. 31:931-935.
Özbey, A. E., Esmeray, M., Cengiz, R., Sezer, M. C., Akarken, N., Dayı, Ö., Duman, A. (2013). Bazı kendilenmiş mısır (Zea mays L.) hatlarının morfolojik karakterlerinin değerlendirilmesi. 10. Tarla Bitkileri Kongresi 10-13 Eylül 2013. Cilt 1 Syf: 628-634.
Poehlman, J. M. (1979). Breeding field crops. Avi Publishing Company, Inc. Westport, Connecticut. p. 277-320.
Soylu, S. (1998). Orta Anadolu şartlarında makarnalık buğday ıslahında kullanılabilecek uygun ebeveyn ve melezlerin çoklu dizi (Line x Tester) yöntemi ile belirlenmesi. Selçuk Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi). Konya.
Sprague, G. F., Tatum, L. A. (1942). General versus specific combining ability in single crosses of corn. Jour Amer Soc Agron, 34, 923–932.
Tezel, M. (2007). Mısırda (Zea mays L.) verim ve verim unsurları için kalıtım parametrelerinin belirlenmesi. Selçuk Ünv. Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Konya.
Turgut, İ., Duman, A. (2004). Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) kombinasyon kabiliyeti etkileri ve heterosisin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2004, 17(2), 189-197.