Orta Anadolu Bölgesi Sulu Şartları İçin Geliştirilmiş Bazı Ekmeklik Buğday Hatlarının Verim ve Kalite Performanslarının Değerlendirilmesi

Bu araştırma 2016-2017 yılında Konya ili Çumra ve Altınekin ilçeleri ekolojik koşullarında S. Ü. Ziraat Fakültesi ekmeklik buğday ıslah programı kapsamında geliştirilen 7 hat ve 3 adet standart çeşit ile tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak, sulu koşullarda yürütülmüştür. Araştırmada aday ve standart çeşitlerde tane verimi, protein oranı, alveograf enerji değeri, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, Zeleny sedimantasyon, yumuşama derecesi, yaş gluten ve un verimi özellikleri tespit edilmiştir. İncelenen özellikler bakımından çeşitler arasında tüm özellikler yönü ile istatistiki açıdan önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda tane verimleri 372-693 kg/da, protein oranları %11.45-13.23, bin tane ağırlıkları 35.18-55.47 g, hektolitre ağırlıkları 70.81-82.06 kg, alveograf enerji değerleri 92.50-244.0, un verimleri %63.65-72.00, Zeleny sedimantasyon değerleri 21.5-34.7, yumuşama dereceleri 118-395, yaş gluten değerleri %28.00-33.15 arasında değişim göstermiştir. Araştırma sonucunda AT 042 ve AT 052-2 hatları verim açısından, kalite özelliklerinin geneli değerlendirildiğinde ise AT 051-C ve AT 051-Y hatları ön plana çıkmıştır. Kalite yanında verimi de makul seviyede olan AT 051-Y hattı verim ve kaliteyi kombine eden gelecek açısından ümitvar bir genotip olarak gözükmüştür. Çevre şartlarının çeşitlerin verim ve kalitelerine etkisi dikkate alındığında çeşit adayı olabilecek bu genotipler tescil başvuruları öncesi daha fazla lokasyonda incelenerek nihai karar verilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, verim, kalite, çeşit, ıslah

Evaluation of Yield and Quality Performance of Some Bread Wheat Lines Developed for Central Anatolia Region in Irrigated Conditions

This research was carried out in irrigation conditions as four repeatedly according to randomized blocks trial design with 7 lines and 3 standard varieties developed in the Çumra and Altınekin location of Konya in 2016-2017 under the S. U. Agricultural Faculty breeding program. In this research grain yield, protein ratio, thousand kernel weight, hectoliter weight, flour yield, alveograph, softening value, Zeleny sedimentation, wet gluten ratio characteristics of candidate and standard varieties were investigated. Statistical significant differences were found between the bread wheat cultivars in terms of all traits. As a result of there search, the bread wheat cultivars of grain yield were determined as 372-693 kg/da, protein ratio 11.45-13.23%, thousand kernel weight 35.18-55.47 g, hectoliter weight 70.81-82.06 kg, alveograph 92.50-244.0, flour yield 63.65-72.00%, Zeleny sedimentation 21.5-34.7, softening value 118-395, wet gluten ratio varied between 28.00% and 33.15%. As a result of there search, AT 042 and AT 052-2 for grain yield, AT 051-C ve AT 051-Y for quality, AT 051-Y appears to be promising genotypes that combines yield and quality as bread wheat lines which may be candidate for varieties were identified as promising genotypes and proposed as registraion aplication material in future. Considering the effect of environmental conditions on the yield and quality of the varieties, these candidates should be examined in more locations before the registration applications and the final decision should be made.

Keywords:

Bread wheat, yield, quality, variety, breeding,

PDF

___

Akçura, M., Kaya, Y. (2008). Nonparametric stability methods for interpreting genotype by environment interaction of bread wheat genotypes (Triticum aestivum L.). Genetics and Molecular Biology, 31 (4), 906-913.
Anonim, (2019a). Tarla Ürünleri Üretim Miktarları. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü.
Anonim, (2019b). Milli Çeşit Listesi. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü.
Anonymous, (2000). Approved Methods of the American Association of Cereal Chemists, USA.
Atlı, A. (1999).Buğday ve ürünleri kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. (8-11 Haziran 1999), 498-506.
Aydoğan, S., Göçmen Akçacık, A., Şahin, M., Önmez, H., Demir, B., Yakışır, E. (2013). Ekmeklik buğday çeşitlerinde fizikokimyasal ve reolojik özelliklerin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22 (2): 74-85, Ankara.
Bilgiçli, N., Soylu, S. (2016). Buğday ve un kalitesinin sektörel açıdan değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi Journal of Bahri Dagdas Crop Research, 5(2), 58-67.
Çakmak, M. (2010). Ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinde başaklanma sonrası bazı fenolojik, fizyolojik ve bitkisel özellikler ile verim, kalite unsurları arasındaki ilişkilerin belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Yüksek lisans tezi), 112s. Konya.
Diraman, H., Boyacıoğlu, M. H., Boyacıoğlu, D., Khan, K. (2013). Süne (Eurygaster spp.) hasarlı buğdayların bazı protein fraksiyonları ve farimogram değerleri üzerine buharla tavlamanın etkileri. Gıda Dergisi 38: 359-365.
Karaduman, Y., Arzu, A., Türkölmez, S., Tunca, Z. Ş., Belen, S., Çakmak, M., Yüksel, S. (2015). İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının bazı teknolojik kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24 (1).24-29, Ankara.
Kılıç, H., Kendal, E., Aktaş, H., Tekdal, S. (2014). İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(4), 87-95, Iğdır.
Nohutçu, L., Soylu, S. (2018). Bisküvi sanayinde kullanılmak üzere geliştirilen ekmeklik buğday genotiplerinin sulu koşullarda morfolojik ve verim özelliklerinin incelenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi Journal of Bahri Dagdas Crop Research, 7(1), 32-38.
Özkaya, H., Kahveci, B. (1990). Tahıl ve ürünleri analiz yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, 11, 152, Ankara.
Ulusoy, G. (2017). Ulusal ve uluslararası un sanayisinin durumu. Ulusal Hububat Konseyi (UHK) 2017 Hububat Sezonu Değerlendirme Paneli, Edirne.
Williams, P., El-Haramein, J. F., Nakkoul, F., Rihawi, S. (1988). Crop quality evaluation methods and guidelines. International center for agricultural research in the dry areas. (ICARDA), Suriye.