Çiğ Süt Örneklerinde Ağır Metal Düzeyinin Belirlenmesi

Teknolojik gelişime paralel olarak sanayileşme sürecinin hızlanması gıda zinciri ile ağır metal veya metalik bileşiklerin canlılara geçişine, ciddi sağlık problemlerinin oluşumuna sebep olmaktadır. Bu çalışma ile Erzurum merkez ve ilçelerinden toplanan çiğ süt örneklerindeki ağır metal düzeyinin belirlenmesi ve halk sağlığı açısından öneminin ortaya konması amaçlanmıştır. Erzurum ve ilçelerini kapsayacak şekilde 5 ayrı bölgeden toplanan 50 adet çiğ süt örneği, Atatürk Üniversitesi Doğu Anadolu Yüksek Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezinde bulunan İndüktif Eşleşmiş Plazma-Kütle Spektrometre (ICP-MS) cihazı kullanılarak analiz edilmiştir. Örneklerin istatistiksel analizleri ise, GraphPad Prism 7.0 ile yapılmış ve sonuçlar one-way ANOVA yöntemine göre değerlendirilmiştir. Erzurum merkez ve ilçeleri olmak üzere 5 farklı bölgeden toplanan süt örneklerinde alüminyum 478,7-698,1 μg/L, arsenik 0,650-0,871 μg/L, civa 0,0016-0,015 μg/L, kadmiyum 0,038-0,083 μg/L ve kurşun 0,89-2,61 μg/L arasında belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre örneklerin ağır metal düzeyleri Türk Gıda Kodeksinde belirtilen limit değerlerin altında belirlenirken, Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi (JECFA) tarafından belirtilen limit değerler açısından ise sadece Al seviyesinin yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ağır metal, ICP-MS, süt

Determination of Heavy Metal Levels in Raw Milk Sample

In parallel with technological development, the industrialization period also accelerated, and this led to the transition of heavy metals or metallic compounds to living beings by the food chain and caused serious health problems. The aim of this study is to determine the level of heavy metals in raw milk samples collected from the center and districts of Erzurum in order to detect its importance in terms of public health. Fifty raw milk samples collected from 5 different areas involving the center and all districts of Erzurum were analyzed by using the Inductively Coupled Plasma – Mass Spectrometer (ICP-MS) device present in Atatürk University Eastern Anatolia High Technology Application and Research Center. Statistical analyses of the samples were conducted by using GraphPad Prism 7.0, and the results were evaluated according to the One-way analysis of variance method. It was detected that aluminium was 478.7-698.1 µg/L, arsenic was 0.650-0.871 µg/L, mercury was 0.0016-0.015 µg/L, cadmium was 0.038-0.083 µg/L, and lead was 0.89-2.61 µg/L in milk samples collected from 5 different regions including center and all districts of Erzurum. According to the results obtained in the study, while the heavy metal levels of the samples were determined to be below the limit values specified in the Turkish Food Codex; only the aluminium level was found to be high in terms of the limit values specified by Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA).

Keywords:

Ağır metal, ICP-MS, süt,

PDF

___

1. Seğmenoğlu MS. Türkiye'de Tüketime Sunulan Organik ve Geleneksel Süt ve Süt Ürünlerinin Bazı Metal Düzeyleri Yönünden Karşılaştırılması. Türkiye: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012.
2. İstanbulluoğlu H, Oğur R, Tekbaş ÖF, Bakir B. Süt ve Süt Ürünlerinde Ağır Metal Kirliliği. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2013;33(2):410-419.
3. Özturan K, Atasever M. Süt ve Ürünlerinde Mineral Maddeler ve Ağır Metaller. Atatürk Univ Vet Bil Derg. 2018;13(2):229-241.
4. Öztürk B. Sıçanlarda Alüminyumun Farklı Doz ve Sürelerde Uygulanmasının Eritrosit Ozmotik Frajilitesi ve Eser Elementler Üzerine etkisi. Türkiye: İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.
5. İbiş R. Termik Santral Uçucu Külünün Atık Sulardan Arsenik Uzaklaştırmada Etkinliğinin Araştırılması. Türkiye: Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü; 2010.
6. Dağhan H. Doğal Kaynaklarda Ağır Metal Kirliliğinin Insan Sağlığı Üzerine Etkileri. MKÜ Ziraat Fak Derg. 2011;16:15-25.
7. Özbolat G, Tuli A. Ağır Metal Toksisitesinin Insan Sağlığına Etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Derg. 2016;25(23783):502-521.
8. Serencam H, Arslaner A, Müge K. Civil Peynirde Ağır Metal Kontaminasyon Kaynağı ve Düzeyinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Eng Sci. 2018;13:21-26.
9. Ateş M. Nanoparçacıkların Ölçme ve Inceleme Teknikleri. Türk Bilimsel Derlemeler Derg. 2018;11:63-69.
10. Frenzel D, Köppen C, Bauer OB, et al. Effects of single nucleotide polymorphism ala270ser (rs316019) on the function and regulation of hOCT2. Biomolecules. 2019;9(10):578.
11. Anonim. Türk gıda kodeksi bulaşanlar yönetmeliği. Tarihli ve 28502 Sayılı. Resmi Gazete; 2012.
12. Temurci (Usta) H, Güner A. 2006. Ankara’da tüketime sunulan süt ve beyaz peynirlerde ağır metal kontaminasyonu (vol. 1, pp. 20-28). Atatürk Üniversitesi Vet Bil Derg. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/33871
13. Ayar A, Sert D, Akın N. Konya’da Tüketime Sunulan Süt ve Ürünlerinin Ağır Metal Içeriklerinin Belirlenmesi. Selçuk Univ Ziraat Fak Derg. 2007;21:58-64.
14. Malhat F, Hagag M, Saber A, Fayz AE. Contamination of cows milk by heavy metal in Egypt. Bull Environ Contam Toxicol. 2012;88(4):611-613.
15. Dizaji A, Eshaghi A, Golshani A, Nazeradl K, Yari AA, Hoda S. Evaluation and determination of toxic metals (Lead and cadmium) in cow milk collected from East Azerbaijan, Iran. Eur J Exp Bio. 2012;2: 261-265.
16. Póti P, Pajor F, Bodnár Á, Bárdos L. Accumulation of some heavy metals (Pd, Cd and Cr) in milk of grazing sheep in North-East Hungary. J Microbiol Biotechnol Food Sci. 2012;2:389-394.
17. Rezaei M, Akbari Dastjerdi HA, Jafari H, et al. Assessment of dairy products consumed on the arakmarket as determined by heavy metal residues. Health. 2014;06(5):323-327.
18. Ogut S, Canbay HS, Uludağ H. Effect of environmental factors on heavy metal content of raw milk. Akad Gıda Derg. 2016;14:105-110.
19. Shahbazi Y, Ahmadi F, Fakhari F. Voltammetric determination of Pb, Cd, Zn, Cu and Se in milk and dairy products collected from Iran: an emphasis on permissible limits and risk assessment of exposure to heavy metals. Food Chem. 2016;192:1060-1067.
20. Coroian A, Miresan V, Cocan D, et al. Physical-chemical parameters and the level of heavy metals in cow milk in the Baia Mare area. Banats J Biotech. 2017;8:69-74.
21. Beikzadeh S, Ebrahimi B, Mohammadi R, Beikzadeh M, Asghari-Jafarabadi M, Foroumandi E. Heavy metal contamination of milk and milk products consumed in Tabriz. Curr Nutr Food Sci. 2019;15(5):484-492.
22. Davidov I, Kovacevic Z, Strojanovic D, et al. Contamination of cow milk by heavy metals in Serbia. Acta Sci Vet. 2019;47(1):1-4.
23. Beykaya M, Yıldırım Z, Özbey A, Yıldırım M. Sivas ilindeki bazı süt işletmelerine gelen sütlerin fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi. TURJAF. 2019;7:105-109.
24. Singh M, Ranvir S, Sharma R, Gandhi K, Mann B. Assessment of contamination of milk and milk products with heavy metals. Indian J Dairy Sci. 2020;72(6):608-615.
25. Sarsembayeva NB, Abdigaliyeva TB, Utepova ZA, Biltebay AN, Zhumagulova SZ. Heavy metal levels in milk and fermented milk products produced in the Almaty region, Kazakhstan. Vet World. 2019;13(4):609-613.