Van Depremini Yaşayan Üniversite Öğrencilerinin Travma Sonrası Stres, Travma Sonrası Büyüme ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi
Bu araştırmanın amacı depreme maruz kalmış üniversite öğrencilerinin Travma SonrasıStres, Travma Sonrası Büyüme ve umutsuzluk belirtilerinin bazı değişkenler açısındanincelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde öğrenim gören veVan Depremini yaşayan 1059 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada, veri toplamak içinDeprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeği, Beck Umutsuzluk Ölçeği, TravmaSonrası Büyüme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistikler, parametrikolmayan verilerde kullanıma uygun korelasyon tekniklerinden spearman rho korelasyonanalizi, Chaid analiz yöntemi ve İki Aşamalı Kümeleme Analizi (Two Step Cluster)kullanılmıştır. Analizler sonucunda travma sonrası stres ile büyüme arasında pozitif bir ilişki,travma sonrası büyüme ile umutsuzluk arasında negatif bir ilişki, travma sonrası stres ileumutsuzluk arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Chaid analizine göre travma sonrasıbüyüme üzerinde sırasıyla umutsuzluk, travma sonrası stres ve cinsiyet; travma sonrası stresüzerinde umutsuzluk, travma sonrası büyüme, cinsiyet; umutsuzluk üzerinde ise travma sonrasıstres, travma sonrası büyüme ve cinsiyet değişkenlerinin anlamlı yordayıcılar olduklarıbelirlenmiştir. Bu bulguların travmatik yaşam olaylarına psikolojik müdahalelerde ve afetlerde ruh sağlığı politikalarını oluşturma sürecinde göz önünde bulundurulmasının yararlı olacağıdüşünülmektedir.
___
- APA (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th Ed.). (DSM-5).
Washington, DC: American Psychiatric Association.
- Artar, M. (2003). Depremi yaşayan ergenlerin gelecek beklentilerinin içeriği. Kriz Dergisi,
11(3), 21-27.
- Baloğlu, M., Harris, M.B., ve Karagözoğlu, C. (2005). The Psychological effects of an
earthquake on Turkish college students. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2,
125-136.
- Başoğlu, M., Kılıç, C., Şalcıoğlu, E., & Livanou, M. (2004). Prevalence of post traumatic stress
disorder and major depression in earthquake survivors in Turkey: Two epidemiological
studies. Journal of Traumatic Stress, 17, 133-141.
- Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism:
The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 861-865.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, S., ve Demirel, F. (2008).
Bilimsel Araştırma Yontemleri (2. Bas.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Calhoun, L.G. & Tedeschi, R.G. (1999). Posttraumatic growth. Facilitating Posttraumatic
Growth: A Clinician’s Guide. NJ: Lawrance Erlbaum Associates Inc.
- Chan, C.S. & Rhodes, J.E. (2013). Religious coping, posttraumatic stress, psychological
distress, and posttraumatic growth among female survivors four years after hurricane
Katrina. Journal of Traumatic Stress, 26, 257–265.
- Dell'Osso, L., Carmassi, C., Massimetti, G., Stratta, P., Riccardi, I., Capanna, C., ... & Rossi,
A. (2013). Age, gender and epicenter proximity effects on post-traumatic stress
symptoms
in
L'Aquila
2009
earthquake
survivors. Journal
of
affective
disorders, 146(2), 174-180.
- Dogan, A. (2011). Adolescents’ posttraumatic stress reactions and behavior problems
following Marmara earthquake. European Journal of Psychotraumatology, 2(1), 5825.
- Doğan, A. (2011). Adolescents’ posttraumatic stres reactions and behavior problems following
Marmara earthquake. European Journal of Psychotraumatology, 2, 5825
- Doğan N. ve Özdamar K. (2003). CHAID Analizi ve Aile Planlaması ile ilgili Bir Uygulama.
Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 23, 392-397.
- Dürü, Ç. (2006). Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenin Çeşitli
Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. (Yayınlanmamış Doktora
Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ehtiyar, R. ve Üngüren, E. (2009). Türk ve Alman öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin
karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerinin etkileyen faktörlerin belirlenmesi: turizm
eğitimi alan öğrenciler üzerinde bir araştırma. Journal of Yaşar University, 4(14), 2093-
2127.
- Frazier, P., Conlon, A. & Glaser, T. (2001). Positive and negative life changes following sexual
assault. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 69, 1048–1055.
- Garland S.N., Carlson L.E., Cook S., Lansdell L. & Speca M. (2007). A non-randomized
comparison of mindfulness-based stress reduction and healing arts programs for
facilitating post-traumatic growth and spirituality in cancer outpatients. Support Care
Cancer, 15, 949–961.
- Herman, J. L. (1992) Travma ve iyileşme, (Çev: Tosun, T.) İstanbul: Literatür Yayınları.
- Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Karancı, A.N., Işıklı, S., Aker, A.T., İzmit Gül, E., Başbuğ Erkan, B., Özkol, H. (2012).
Personality, posttraumatic stress and trauma type: factors contributing to posttraumatic
growth and its domains in a Turkish community sample. European Journal of
Psychotraumatology, 3, 17303.
- Kayri, M. (2007). Araştırmalarda iki aşamalı kümeleme analizi ve bir uygulaması, Eurasian
Journal of Educational Research, 28, 89-99.
- Kayri, M. ve Boysan, M. (2007). Araştırmalarda Chaid analizinin kullanımı ve baş etme
stratejileri ile ilgili bir uygulama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi
Dergisi, 40(2), 133-149.
- Kira, İ.A., Aboumediene, Ş., Ashby, J.S., Odenat, L., Mohanesh, J., & Alamia, H. (2013). The
Dynamics of posttraumatic growth across different trauma types in a Palestinian
sample. Journal of Loss and Trauma: International Perspectives on Stress & Coping,
18(2), 120-139.
- Lykins, E. L., Segerstrom, S. C., Averill, A. J., Evans, D. R., & Kemeny, M. E. (2007). Goal
shifts following reminders of mortality: Reconciling posttraumatic growth and terror
management theory. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(8), 1088-1099.
- Ma, X., Liu, X., Hu, X., Qiu, C., Wang, Y., Huang, Y., ... & Li, T. (2011). Risk indicators for
post-traumatic stress disorder in adolescents exposed to the 5.12 Wenchuan earthquake
in China. Psychiatry Research, 189(3), 385-391.
- Metalsky, G.I, Joiner, T.E., Hardin, T.S., Abramson, L.Y. (1993). Depressive reactions to
failure in a naturalistic setting: A Test of the hopelessness and self-esteem theories of
depression. Journal of Abnormal Psychology, 102(1),101-109.
- North, C.S., Oliver, J., Pandya, A. (2012). Examining a comprehensive model of disaster-
related posttraumatic stress disorder in systematically studied survivors of 10 disasters.
American Journal of Public Health, 102, 40–48.
- Özen, S., Antar., ve Özkan, M. (2007). Çocukluk çağı travmalarının umutsuzluk, sigara ve
alkol kullanımı üzerine etkisi: üniversite son sınıf öğrencilerini inceleyen bir çalışma.
Düşünen Adam; 20(2),79-87.
- Özlü, A., Yıldız, M., Aker, T., (2010). Şizofreni hastalarına bakım verenlerde travma sonrası
gelişim ve ilişkili etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11,89-94.
- Pakdemir, M. (2012). Çatışma yaşanan bölgelerdeki üniversite gençlerinin umutsuzluk
düzeylerinin yordanmasında travmatik yaşantılar, sosyal destek ve dünyaya ilişkin
varsayımların rolü ve çatışma yaşanmayan bölgelerdeki üniversite gençleri ile
karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Pehlivan, G. (2006). CHAID analizi ve bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Scher, C. D. & Resick, P. A. (2005). Hopelessness as a risk factor for post-traumatic stress
disorder symptoms among interpersonal violence survivors. Cognitive Behaviour
Therapy, 34(2), 99–107.
- Salsman, J. M., Segerstrom, S. C., Brechting, E. H., Carlson, C. R., & Andrykowski, M. A.
(2009). Posttraumatic growth and PTSD symptomatology among colorectal cancer
survivors: A 3-month longitudinal examination of cognitive processing. Psycho-
Oncology, 18, 30–41.
- Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: geçerlilik ve
güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
- Solomon, Z. & Dekel, R. (2007). Posttraumatic stress disorder and posttraumatic growth
among Israeli ex-pows. Journal of Traumatic Stress, 20, 303–312.
- Tanhan, F. ve Kayri, M. (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik
ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13 (2), 1013-1025.
- Tanhan, F. ve Kayri, M. (2012). Öğretmen adaylarının üniversite öğretim elemanlarına yönelik
algılarını etkileyen faktörlerin Chaid analizi ile incelenmesi. Kuram ve Uygulamada
Eğitim Bilimleri, 12(2), 807-821.
- Tedeschi, R. & Calhoun, L. (2004) Posttraumatic growth: Conceptual foundations and
empirical evidence. Psychological Inquiry, 15, 1–18.
- Tedeschi, R. & Calhoun, L. (1996). The posttraumatic growth inventory: Measuring the
positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9, 455–471.
- Teodorescu, D.S., Siqveland, J., Heir, T., Hauff,E., Wentzel-Larsen, T. ve Lien, L. (2012).
Posttraumatic growth, depressive symptoms, posttraumatic stress symptoms, post-
migration stressors and quality of life in multi-traumatized psychiatric outpatients with
a refugee background in Norway. Health and Quality of Life Outcomes, 10, 84.
- Tuna, K., Parin, S. ve Tanhan, F. (2012). Van depremi sosyo-ekonomik ve psikolojik durum
tespiti raporu. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Üngüren, E. ve Doğan, H. (2010). Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde çalışanların iş tatmin
düzeylerinin chaid analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler
Dergisi, 11(2), 39-52.
- Yılmaz, B. (2006). Arama-kurtarma çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri ve travma
sonrası büyüme ile ilişkili değişkenler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yüksel, Ş. (2000). Felakete uyum ve ruh sağlığı. Klinik Psikiyatri, 3, 5-11.
- Zırhlıoğlu, G. (2011). İnternet bağımlılığının Chaid analizi ile incelenmesi. Eğitimde ve
Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(2), 182-190.